لزوم سرمایه گذاری در بخش بالادست صنعت نفت

به گزارش گروه انرژی بولتن نیوز به نقل از صدا و سیما، مدیر عامل شرکت ملی مهندسی و ساختمان نفت ایران با حضور در برنامه گفتگوی ویژه خبری به پرسش ها در خصوص حوزه نفتی کشور پاسخ داد. 

سوال: اجرای قرارداد، اهمیت و ضرورت نخستین قرارداد احیای چاه‌های کم بازده نفتی، و اینکه در این مقطع زمانی چقدر ضرورت دارد اجرای چنین قرارداد‌هایی و تاثیر آن در حوزه نفتی کشور چیست؟
 مصطفی نخعی عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی در ارتباط تلفنی با برنامه گفتگوی ویژه خبری: همانطور که استحضار دارید در بخش بالادست نفت مشکلات زیادی وجود دارد، عمده مشکلات هم برمی گردد به اینکه شاید سرمایه گذاری لازمی که باید در بخش بالادست انجام می‌شد و توجهی که باید در چاه‌های نفتی صورت می‌گرفت، به اندازه کافی به دلایل متعدد صورت نگرفته است، الان این ضرورت را کاملاً احساس می‌کنیم باید از بخش بالادست سرمایه گذاری مناسبی صورت گیرد و قراردادی که امضا شده برای احیای چاه‌های کم بازده، این چالش‌ها را داریم بخشی از آن همین قراردادی است که امروز امضا شده و خوشبختانه بنده دیدم که از ظرفیت نیروی انسانی و شرکت‌های دانش بنیان و نیرو‌های مستعد بسیار خوبی که در این زمینه داریم و کار‌های تحقیقاتی بسیار خوبی را انجام می‌دهند، متکی بر همین شرکت‌های دانش بنیان و نیروی مستعدی که در کشور است می‌توانیم چالش‌ها و گرفتاری‌هایی که وجود دارد به خصوص در بخش بالادست استفاده کنیم و مشکلات را حل کنیم.
سوال: با توجه به عنوان خبری که مطرح شده در حوزه نفتی کشورمان یعنی امضای این قرارداد که در احیای چاه‌های کم بازده تاثیر دارد، اشاره شده به عدد ۷۵۰ حلقه چاه کم بازده، مطمئناً این عدد صورتی از کسری است که به میزانی از سرمایه گذاری احتیاج دارد، فکر میکنید برنامه میان مدت و بلند مدت در حوزه نفتی کشور برای اینکه این عدد، عدد قابل توجه تری باشد از آن چیزی که امروز مطرح شده، باید به کدام نکات توجه کرد؟
 نخعی: به نظرم می‌رسد که ما دو کار را باید دنبال کنیم یکی اینکه زمینه حضور بخش خصوصی را فراهم کنیم، به نظرم وزارت نفت در این زمینه علیرغم تلاش‌هایی که شده هنوز نتوانسته موفق عمل کند، ظرفیت‌های بسیار خوبی بخش خصوصی ما در کشور دارد که اگر ما بیاییم الگو‌های قراردادی مناسبی را تنظیم کنیم این امکان برای حضور بخش خصوصی وجود دارد که به بخش بالادست ورود پیدا کند، نکته دوم این است که حقیقتاً باید همه کمک کنیم مجلس، دولت باید کمک کنیم البته یکی از دلایلی که شاید این کمک‌ها کمتر اتفاق می‌افتد، می‌دانید که در تبصره یک بودجه از محل صادرات نفت و میعانات گازی و همینطور صادرات گاز طبیعی سهم ۱۴ و نیم درصد برای وزارت نفت در نظر گرفته می‌شود، اگر بخواهیم واقعی به این ۱۴ و نیم درصد نگاه کنیم با توجه به بخشی از آن نفت خامی که در اختیار پالایشگاه‌های داخل قرار می‌گیرد، به طور متوسط کمتر از این عدد است شاید چیزی حدود ۸، ۹ درصد است واقعا صنعت نفتی با این عظمت و با این میادین مشترکی که داریم با این چالش‌های بسیاری که با آن مواجه هستیم می‌تواند با این عدد و ارقام خودش را سرپا نگه دارد و مشکلات را حل کند، این سوال است، البته اینجا انتظار می‌رود خود وزارت نفت و دولت مقداری شفاف‌تر عمل کند، یکی از انتظاراتمان این بود که حداقل در بحث تبصره یک که منابع حاصل از صادرات نفت است شفاف‌تر هزینه ها، منابع و درآمد گفته می‌شد تا ما هم بتوانیم خدمت نمایندگان محترم دفاع کنیم که سهم وزارت نفت افزایش پیدا کند.
سوال: سرمایه گذاری و الگو‌های مناسب، یکی از این الگو‌های مناسب را ما در بخش توسعه پالایشگاه آبادان می‌بینیم الان با توجه به اینکه افتتاح بخش نخست در فاز دوم دارید، اهمیت این افتتاح و آن چیزی را که به ظرفیت حوزه نفتی کشور اضافه می‌کند چقدر است و در قالب چه موضوعاتی است؟
فرهاد احمدی مدیر عامل شرکت ملی مهندسی و ساختمان نفت ایران در استودیو گفتگوی ویژه خبری: خوشحالم که این خبر خوش در این برهه زمانی و در آستانه دهه فجر خدمت ملت شریف ایران عرض کنیم، پالایشگاه آبادان یکی از قدیمی‌ترین و بزرگ‌ترین پالایشگاه‌های روز خودش بود و به ظرفیت قریب به ۶۰۰ هزار بشکه با جنگ تحمیلی و حملات و آسیب‌هایی که این پالایشگاه دید، طبیعتاً ظرفیت آن تقلیل پیدا کرد و در دو مرحله تصمیم به نوسازی و بازسازی این پالایشگاه گرفته شد، فاز اول این بازسازی در فاز اول ۱۳۸۴ به بهره برداری رسید با ظرفیت ۱۵۰ هزار بشکه نوسازی، مرحله دوم پس از سال‌ها در شهریور سال ۹۶ به ظرفیت ۲۱۰ هزار بشکه شروع شد و آن چیزی که به اسم این پروژه نام گرفته طرح توسعه و تثبیت ظرفیت پالایشگاه آبادان مجموع ۳۶۰ هزار بشکه در روز پالایشگاه به طور کامل با تکنولوژی‌های جدید و محصولات به روز از این به بعد در مدار تولید قرار خواهد گرفت.
سوال: در طول مراحل مختلف و در طول مرحله اول که به آن اشاره کردید و در طول این مرحله ما چقدر از توان و تولید شرکت‌های دانش بنیان داخلی استفاده کرده ایم؟
 احمدی: پالایشگاه آبادان به علت قدمت و فرسودگی بیش از ۱۱۰ سال سابقه این پالایشگاه بود و نیاز به بازسازی داشت، به عبارتی ما پالایشگاه‌های جدید را به موازات آن آورده ایم و بخشی از واحد‌های این پالایشگاه باید از سرویس خارج شوند، بنابراین ظرفیت آن چنانی اضافه نشده، ولی در حال حاضر به دلیل نیازی که الان احساس می‌شود ظرفیت این پالایشگاه می‌تواند بیش از ۶۰۰ هزار بشکه در مدار تولید قرار گیرد، در بحث تکنولوژی عرض می‌کنم که امروزه ما در سه بخش مهندسی، بالای ۹۰ درصد به توان داخلی و مهندسان داخلی دست پیدا کردیم، در بخش ساخت صددرصد توسط نیرو‌های داخلی و پیمانکاران داخلی و در بخش کالا هم قریب به ۷۰ درصد از تجهیزات این صنایع توسط سازندگان و تولیدکنندگان داخلی تامین می‌شود، امروزه ما از فرایند و دانش طراحی و ساخت پالایشگاه عبور کردیم و به سمت پترو پالایشگاه‌ها قدم برداشتیم که از این به بعد مجوز‌هایی که صادر شده و پالایشگاه و پترو پالایشگاه‌های جدیدی که در سرویس قرار خواهند گرفت دیگر با تکنولوژی پالایشگاه‌های قدیم نیست، بلکه با تکنولوژی‌های روز پتروپالایشگاهی است به دو منظور که ما زنجیره ارزش را تکمیل کنیم تنها فرآورده‌های پالایشی را تولید نکنیم بلکه زنجیره پتروشیمی و پترو شیمیایی را هم تکمیل کنیم و ارزش افزوده دو چندانی را به سبد اقتصادی اضافه کنیم.
سوال: درست است که می‌گویند پالایشگاه آبادان بزرگترین واحد پالایشگاهی خاورمیانه است؟
 احمدی: بله ما در خاورمیانه واحدی به ظرفیت ۲۱۰ هزار بشکه در یک برج نداریم، این پروژه ۸ ویژگی‌ دارد، یکی اینکه بزرگترین واحد تقطیر خاورمیانه به ظرفیت ۱۰ هزار بشکه بزرگترین واحد بشکه در خلاء به ظرفیت صد هزار بشکه و دوستانی که اهل پروژه هستند برجی به قطر ۱۱ متر ما در خاورمیانه نداریم، تقریبا در این پروژه چند فرصت استثنایی پیش آمد که ما توانستیم به دست متخصصان، مهندسین و پیمانکاران داخلی صددرصد این پروژه را جلو ببریم، علی رغم اینکه این پروژه فاینانس داشت و فاینانس آن منابع مالی از خارج بود و ما به طبع این فاینانس و قرارداد فاینانس مجبور بودیم از شرکای خارجی استفاده کنیم، ولی به دلیل کرونا و تحریم آن‌ها حضور پیدا نکردند و این پالایشگاه به دست سازندگان و تولید کنندگان خودمان به مدار تولید رسید که برگ افتخاری است که از این به بعد می‌توانیم بگوییم به خودکفایی رسیدم.
سوال: پالایشگاه آبادان نمونه‌ای از پالایشگاه‌های کشور است که می‌تواند اقداماتی که البته به صورت حمایتی از آن‌ها می‌شود مثلا در بحث تامین اعتیار و میزان سرمایه گذاری‌ها و نوسازی‌هایی که انجام می‌دهد، کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی و بطبع آن خود خانه ملت چه کمکی می‌تواند به پیشبرد و راه اندازی پالایشگاه‌های کشور، افزودن ظرفیت‌ها یا نوسازی آن چیز‌هایی که به طور مشخص مشمول مرور زمان شدند، کند؟
 نخعی: صنعت پالایشگاه سازی یکی از افتخارات مهندسی کشور است، پرنسل و خوب و زحمت کش و متخصص صنعت نفت کشور ما در خیلی از بخش‌های همانطور که آقای احمدی اشاره کردند به خودکفایی رسیدیم و حتی امکان صدور خدمات مهندسی در این زمینه در خیلی از کشور‌ها را داریم که همین الان هم اتفاق می‌افتد، متاسفانه بین دهه ۷۰ تا ۹۰ عملاً توسعه جدید و سرمایه گذاری جدید برای احداث پالایشگاه جدید در کشور اتفاق نیفتاده بود، ولی پالایشگاه شهید سلیمانی در بندرعباس کمک خوبی به تامین بخش زیادی از بنزین کشور کرد، ما در مجلس همانطور که می‌دانید چندین سال است که حداقل ۱۴۰۱ و بودجه‌ای را که امسال دولت تقدیم مجلس کرده این بحث حمایت مشخص از پالایشگاه آبادان را پیش بینی کردیم.
سوال: اگر بخواهیم کلی‌تر بگوییم یعنی هم پالایشگاه آبادان و دیگر پالایشگاه ها، حمایت‌هایی که شود برای اینکه کمک کند به ریل گذاری‌های مناسب و پیشبرد اهداف.
 نخعی: پالایشگاه آبادان تقریباً تنها پالایشگاه دولتی کشور است طبیعتاً منابع آن باید در بودجه پیش بینی شود، ما به دولت مجوز دادیم که از محل افزایش ظرفیت بخشی از این را در واقع خرج باز پرداخت تعهدات و توسعه جدید کند برای سال ۱۴۰۲ هم یک عدد و ارقامی پیش بینی شده که این را هم کمک می‌کنیم این مجوز به دولت داده شود برای روند سریعتر توسعه در بحث پالایشگاه آبادان، نکته‌ای را که آقای احمدی هم اشاره کردند این است که ما باید به سمت پتروپالایشگاه‌ها نسل جدید برویم که ارزش افزوده بیشتری برای کشور ایجاد می‌کند، این را مجلس ورود کرد یعنی ما آمدیم بحث قانون پتروپالایشگاه‌ها که در گذشته بود و در مجلس قبل مصوب شده بود، آن را در این مجلس با توجه به ایراداتی که وجود داشت یعنی جا‌هایی مسائلی بود نکاتی وجود داشت که عملاً به لحاظ اجرایی اجازه این کار را نمی‌داد، خیلی تلاش شد در مجلس یازدهم که این گره‌هایی که بعضاً در مسیر اجرا وجود داشت، این‌ها را بتوانیم برطرف کنیم، در بحث پتروپالایشگاه ها، تنفس خوراک، سرمایه گذاری مردم، ورود بخش خصوصی به کمک دولت برای توسعه پتروپالایشگاه‌ها در کشور، البته هنوز به لحاظ اجرایی شاهد روندی که ما انتظار داشتیم نبود که البته ما در دو سه هفته آینده طبق برنامه ریزی که انجام شده انشاءالله در کمیسیون خدمت وزیر نفت خواهیم بود و مشکلاتی که بعضاً در مسیر توسعه پتروپالایشگاه‌ها در کشور وجود دارد را حتما بررسی خواهیم کرد و اگر نیاز باشد نسبت به اصلاح قانون یا اگر نیاز باشد به لحاظ نظارتی مجلس ورود پیدا کند، حتماً این موضوع را خواهیم داشت، نکته بنده این است که شما به موضوع خیلی مهمی ورود پیدا کردید سبد محصولات پالایشگاهی ما آن چه که در دنیا در کشور‌های توسعه یافته در حال اتفاق افتادن است هنوز فاصله داریم در پالایشگاه آبادان که دوستان تلاش می‌کنند چیزی نزدیک به ۳۸، ۳۹ درصد محصولش نفت کوره‌ای است که از خوراک ارزان‌تر است یعنی، از آن نفت خامی که به عنوان خوراک به پالایشگاه‌ها داده می‌شود قیمت اش بعضی از وقت‌ها ارزان‌تر هم است، یعنی سبد محصولات خروجی پالایشگاه‌ها حتماً در کشور نیاز به سرمایه گذاری، بروز رسانی و استفاده از تکنولوژی‌های جدید برای اینکه این سبد را تغییر داد و به سمت محصولات با ارزش افزوده بیشتر برد، اتفاقا یکی از گرفتاری‌های ما در کشور موضوع بنزین و نفت و گازی است که چالش‌هایی دارد.
احمدی: یکی از ویژگی‌های این طرح این بود که ما برای اولین بار به جای استفاده از جرثقیل برای نصب تجهیزات از سیستم ریلی استفاده کردیم، چون تجهیزات ما بعضاً تا سه هزار و ۲۵۰۰ تن وزن داشتند ما احتیاج به جرثقیل‌های خاص و بعضاً شاید در منطقه هم پیدا نمی‌شد ما رفتیم به سمت اینکه بدون جرثقیل و با سیستم ریلی برای اولین بار در این پروژه‌ها بهره برداری کنیم، ۳۴ میلیون نفر ساعت کار بدون حادثه بود چندین ویژگی خاص داشت که این مگا پروژه پالایشگاهی که برای اولین بار در کشور یا در منطقه سر موقع و سر آن مدت زمان طراحی به بهره برداری رسید، که تقریباً چهار سال واقعی طول کشید، به دلیل محدودیت‌های کرونا و شدت گرما، به دلیل اینکه فاینانس ۱۳ ماه منابع مالی به طور کامل به دلیل تحریم‌های ثانویه متوقف شد با همه این محدویت‌ها ما توانستیم سر موقع پروژه را به بهره برداری برسانیم، ویژگی دیگری که در این پروژه بود ۸۵ درصد نیرو‌های کاری این پروژه نیرو‌های بومی بود، ما تا هفت هزار و ۳۰۰ نفر نیرو در این پروژه به طور مستقیم اشتغال داشتیم و به طور غیر مستقیم چندین برابر این عدد اشتغالزایی شد، بیش از ۲۰۰ تولید کننده و سازنده داخلی در ساخت این پالایشگاه به طور مستقیم دخالت داشتند و تجهیزات این پالایشگاه را ساختند و به مدار تولید رسید، ما امروزه افتخار این را داریم که صدور خدمات فنی مهندسی کردیم و برای اولین بار شرکت ملی مهندسی ساختمان نفت ایران الان پروژه‌ای را در کشور ونزوئلا، پروژه پالایشگاهی را در حال اجرا دارد و ما تا اردیبهشت ماه یک پالایشگاه ۱۴۰ هزار بشکه‌ای را هم در آنجا به مدار تولید با تکنولوژی و تجهیزات و دانش ایرانی به بهره برداری خواهیم رساند، این اولین گام موفقیت یعنی ما از درون به برون رفتیم و می‌خواهیم منابع اقتصادی و صدور خدمات فنی و مهندسی را به مرز‌های بیرون گسترش دهیم.
سوال: مراحل دیگر و طرح‌های مشابه دیگری در دست اقدام دارید؟
 احمدی: این پروژه دو بخش دارد که بخش اول الان به بهره برداری رسید، بخش دوم به دلیل اینکه فاینانس و منابع مالی به خاطر تحریم‌های ظالمانه تامین نشد، ما تلاش داریم همزمان با بهره برداری و افتتاح این پروژه بزرگ به دست ریاست محترم جمهور کلنگ مرحله تکمیلی را هم بزنیم.
سوال: فکر می‌کنید آن چیزی که در حوزه پیشبرد و حمایت باید نگاه مجلسی‌ها و دولتی‌ها را به خود اختصاص دهد کدام نکته است؟
 نخعی: تشکر می‌کنم از برنامه خوبی که شما با این موضوع مهم امشب برگزار کردید، ما صنعت پالایشگاهی مان مثل صنعت پتروشیمی که توجه شد و ارزش افزوده خوبی برای کشور تا الان ایجاد کرده البته هنوز جای کار دارد، ما خوراک متنوعی در کشور داریم، هم مایع و گاز داریم این‌ها ظرفیت‌های خوبی به لحاظ اقتصادی در کشور می‌تواند ایجاد کند مشروط به اینکه ما مقداری الگو‌های ذهنی خودمان را هم تغییر دهیم و زمینه ورود بخش خصوصی و سرمایه‌های مردمی را در این صنایع هم در بالادست و هم پایین دست فراهم کنیم.