ایران باید مدل توسعه بومی خود را داشته باشد

به گزارش بولتن نیوز، در سال‌های اخیر بحث الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، مباحث مختلفی را پیرامون ضرورت‌های طرح و تدوین چنین الگویی بوجود آورده است. در خرداد 1390، رهبر معظم انقلاب با صدور حکمی، ضمن صدور دستور تاسیس مرکز الگوی اسلامی-ایرانی پیشرفت، اعضای آن را منصوب کردند. در این حکم آمده است:

«با توجه به عزم جدی برای دستیابی به الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت و لزوم استفاده‌ی همه‌جانبه از ظرفیت‌های موجود در عرصه‌های علمی (حوزه‌ای و دانشگاهی) در جهت فراهم‌سازی مقدمات تدوین الگو و توسعه گفتمانی و تولید علم در این حوزه، مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت تشکیل می‌گردد».

اینک بعد از 7 سال، مرکزی الگوی اسلامی-ایرانی پیشرفت، سند «الگوی پایه اسلامی-ایرانی پیشرفت» را منتشر کرده است.

با توجه به اهمیت این موضوع خبرگزاری فارس گفتگویی با پروفسور «ریچارد کوپر» اقتصاددان برجسته معاصر و کسی که در دوران جیمی کارتر برای مدتی بسیار کوتاه سرپرست وزارت امور خارجه آمریکا بوده، انجام داده است. وی استاد اقتصاد بین الملل در دانشگاه هاروارد و عضو کمیته سه جانبه در شورای روابط خارجی آمریکاست. وی همچنین عضو موسسه بروکینگز است. وی سابقه کار به عنوان رئیس شورای اطلاعات ملی از سال 1995 تا 1997 میلادی، معاون ویر اقتصاد امریکا از 1965 تا 1966 و رئیس شورای مشاوران اقتصادی دولت امریکا را دارد. او از دانشگاه هاروارد دکتری اقتصاد گرفته است.

فارس: در نظریه های توسعه برخی برای توسعه یافتگی، توسعه سیاسی را مقدم بر توسعه اقتصادی می دانند و برخی نیز برعکس توسعه اقتصادی را مقدم بر توسعه سیاسی قلمداد می کنند و شواهد تاریخی اروپا را مثال این امر می دانند. به نظر شما کدام یک بر دیگری در توسعه یافتگی تقدم دارد؟

ریچارد کوپر: در امر توسعه یافتگی هیچ کدام بر دیگری تقدم ندارد. نه توسعه سیاسی بر توسعه اقتصادی مقدم است و نه برعکس. هم توسعه سیاسی و هم توسعه اقتصادی لازم و ملزوم یکدیگر هستند و در توسعه یافتگی باید با هم پیش روند و مورد توجه قرار گیرند.

توسعه یافتگی می تواند با فساد مورد صدمه قرار گیرد. فساد باعث می شود تا مردم از خیلی چیزهایی که می تواند به دست آورند محروم شوند.

آنچه باعث می شود یک جامعه در مسیر پیشرفت قرار گیرد مسئولیت پذیری مقامات و نهادهای مختلف است. بنیان و مبنای این مسئولیت پذیری نیز بلوغ سیاسی است.

فارس: برخی نظریه پردازان معتقد هستند که هر فرهنگ و جامعه ای نیازمند الگو و مدل بومی برای توسعه و پیشرفت است. در واقع آنها معتقد هستند که نمی شود از الگوهای توسعه و پیشرفت موجود برای هر جامعه ای بهره برد و هر جامعه و فرهنگی پیچدگی ها خاص خود را دارد. نظر شما چیست؟

ریچارد کوپر: یک مدل و الگو برای همه کشورها در توسعه و پیشرفت وجود ندارد و نمی توان مدلی را یافت که مناسب همه کشورها باشد. ایران نیز باید مدل توسعه خود را داشته باشد.

اما اصول و مبانی جهانشمولی وجود دارد که کشورهای مختلف در مسیر پیشرفت و توسعه می توانند از آن بهره گیرند. یکی از اصول مطرح در امر توسعه و پیشرفت ایجاد انگیزه تلاش و کوشش نزد مردم و ریسک پذیری از سوی آنهاست. این زمینه نباید مورد خدشه قرار گیرد.

اینکه مردم مالیات ندهند و پاداش بی جهت داده شود این چرخه را معیوب می کند و ریسک پذیری را دچار خدشه می کند. پاداش باید در جای خود داده شود تا ایجاد انگیزه اقتصادی کند.

یکی از اصول دیگری که در امر پیشرفت و توسعه یافتگی لازم و ضروری است مسأله سرمایه گذاری است. تا جایی که می شود باید سرمایه گذاری انجام شود. این سرمایه گذاری می تواند از منابع داخلی مهیا شود و اگر مقدور و ممکن باشد از خارج کشور سرمایه جذب شود. باید برای حضور سرمایه گذار خارجی امکانات و تسهیلاتی مهیا شود.

اقتصاد هر کشوری در پیوند با اقتصاد جهانی است. هیچ اقتصادی در حال حاضر آنقدر بزرگ و قوی نیست که خود بتواند خود را توسعه بدهد و به دیگر اقتصادها بی نیاز باشد.

فارس: بر اساس نظر برخی صاحبن‌ظران سه دهه برنامه توسعه سازمان ملل دستاورد واقعی نداشته است. اگر شما موافق این نظر هستید، چرا برنامه های توسعه سازمان ملل نتوانسته منجر به موفقیت شود؟

ریچارد کوپر: من موافق این دیدگاه و نظر نیستم. اهداف توسعه بسیار مبهم هستند. در واقع این گونه نیست که اهداف توسعه را بتوان واضح و مشخص بیان کرد. از سوی دیگر اهداف توسعه گستردگی زیادی دارند.

اما به هر حال باید پیشرفت و توسعه در سطح جهان علیرغم بحران مالی وحشتناکی که وجود دارد گسترش یابد. علیرغم اینکه سالهای متمادی رکود اقتصادی در سطح جهانی وجود داشته است اما باید برای توسعه و پیشرفت جهانی توجه و التفات لازم را داشت.

البته باید تأکید کنم برخی کشورهای در حال توسعه رشد و توسعه اقتصادی نسبتاً خوبی داشته اند.

فارس: ایران کشوری در حال توسعه است. چه مدل اقتصادی برای رشد و توسعه کشوری مثل ایران باید مورد توجه باشد؟ آیا مدلهای ارائه شده از سوی بانک جهانی که تقریباً ناآشنا با فضای بومی و فرهنگی این کشور است می تواند راه توسعه را برای ایران هموار کند؟

ریچارد کوپر: در ابتدا توجه داشته باشید که صندوق بین المللی پول نباید نهاد و سازمانی برای توسعه باشد. این نهاد بر این اساس بنا شده تا به کشورها کمک کند تا دچار بحران مالی نشوند یا در زمان بحران مالی به کشورها کمک کند.

بانک جهانی در خصوص توسعه کشورها دغدغه دارد و برنامه ارائه می دهد. البته باید توجه داشت الگوها و برنامه های بانک جهانی برای توسعه یافتگی کشورها کامل و جامع نیست. با این وجود این نهاد برنامه های برای توسعه یافتگی کشورها در دهه های مختلف ارائه داد.