تنها از رهگذر شاهراه تهران ...

گروه بین الملل - تهران این روزها شاهد رفت و آمد گسترده شخصیت‌ها و مقاماتی از کشورها و قدرت‌های منطقه‌ای است. آخرین این مسئولان،‌ وزیر خارجه امارات بود که تنها یک روز پس از سفر وزیر خارجه ترکیه به ایران وارد تهران شده بود. هنوز سفر شیخ عبدالله بن زاید آل نهیان پایان نیافته، رسانه‌های خبری ورود وائل الحلقی نخست وزیر سوریه به ایران را منعکس کردند.

به گزارش صفحه عربی بولتن نیوز، آیا این دیدارها صرفا برای تبریک به ایرانی‌ها در پی توافق هسته‌ای با غرب است؟ یا اینکه دلایل دیگری مسئولان عربی و غیر عربی را در این زمان مشخص به تهران کشانده است؟ بی تردید،‌ انگیزه‌هایی قوی تر از عرض تبریک مسئولان منطقه هست که شاید مهم ترین و بارزترین آنها، پرونده سوریه و تحولات میدانی و دیپلماتیک این کشور است. این البته سوای از نقش‌آفرینی ایران در خاورمیانه قبل و بعد از توافق هسته ای اخیر است. ایران پس از توافق هسته‌ای با قدرت های بین المللی صلح آمیز بودن برنامه هسته‌ای‌اش را به جامعه جهانی اثبات کند و صداقت خود را با تلاش‌های فراوان تیم هسته‌ای نشان دهد.

اما درخشش ستاره دیپلماسی ایران در حالی است که ستاره اقبال برخی قدرت‌های منطقه در بسیاری از قضایای منطقه ای رو به افول گذاشته است؛ مسئله ای که باعث شده تا برخی از این قدرت‌ها،‌ خودروهای بمبگذاری شده به اینجا و آنجا بفرستند که آخرین آنها،‌ خودروی بمبگذاری شده‌ای بود که سفارت ایران را در بیروت هدف گرفت و نتیجه آن قربانی شدن بیش از 20 نفر بود.

اما درباره انگیزه‌های سفرهای دیپلماتیک به تهران؛ پس از درگرفتن انقلاب‌های عربی، برخی قدرت‌های منطقه و در رأس آنها ترکیه، عربستان و قطر راه را برای سرنگونی نظام سوریه هموار دیدند و شماری از قدرت‌های جهانی ازجمله ایالات متحده در پشت این کنشگران منطقه ای روان شدند.

با وجود اعزام گروههای مسلح تکفیری به سوریه، ارسال سلاح و تجهیزات جنگی و گشودن مرزها به روی افراد مسلح و تجهیزات تسلیحاتی به سوریه و نقش مستقیم و غیر مستقیم در کشتارهای سوریه به مدت دوسال پیاپی، نقشه راه ترسیم شده برای سرنگونی نظام حاکم در سوریه محقق نشد ودولت سوریه پس از 30 ماه مبارزه با گروههای مسلح تکفیری توانست برخلاف تصورات و پیش بینی‌ها همچنان پایدار بماند.

در این میان،‌ کشورهای حامی گروههای مسلح با وجود تمام حمایت های تسلیحاتی و مالی از گروههای مسلح نتیجه ای نه در میدان درگیری ها و نه در عرصه سیاسی و دیپلماتیک محقق نکردند. برآیند این امر آن شد که محور مرکب از نخست وزیر ترکیه و وزیر امور خارجه اش، صاحب نظریه "صفرسازی اختلافات با همسایگان"، امیر سابق قطر و وزیر خارجه اش و نیز پادشاه عربستان و وزیر خارجه اش با همکاری برخی طرف‌های منطقه‌ای و قدرت‌های بین‌المللی ، کم کم شروع به ترک برداشتن کند. در نتیجه دو حمد معروف یعنی امیر و نخست وزیر قطر هر دو از قدرت کنار رفتند اما بشار اسد همچنان در پایگاه و جایگاه خود ماند و اکنون نیز یکی دیگر از اضلاع این محور سه گانه یعنی رجب طیب اردوغان و دولتش در آستانه خروج از قدرت اند (دولت اردوغان تنها 10 ماه دیگر بر سر کار است) اما هنوز اسد در سمت خود باقی مانده است.

در پی این دگرگونی های میدانی و دیپلماتیک، پس از شکست مذاکرات وزرای خارجه دو وزیر خارجه ترکیه و عربستان،‌ آنکارا به سوی محور سوریه و ایران چرخید. وزیر خارجه ترکیه ابتدا به عراق سفر کرد و رسما از نخست وزیر عراق برای سفر به کشور آنکارا دعوت کرد. سپس عازم تهران شده و از رئیس جمهور ایران برای سفر به آنکارا دعوت به عمل آورد تا به نحوی از انحاء گستره و حوزه ای برای ایفای نقش در عرصه منطقه ای به دست آورد.

در همین چارچوب هم، احمد داود اوغلو از تهران اولین پیام آشتی جویانه خود را به سوری ها ارسال کرد: دخالت در امور سوریه به مصلحت خاورمیانه نیست؛ تنها یک روز پس از این اظهارات، نخست وزیر سوریه وائل الحلقی برای اطلاع از جزئیات بیشتر پیام دوستانه داود اوغلو به سوریه رهسپار تهران شد .

همزمان با این تحولات، تحرکات بین المللی برای برگزاری کنفرانس ژنو 2 در مورد بحران سوریه در 22 ژانویه آینده هم در جریان است و در میان همه گروههای درگیر و شرکت کننده، دولت سوریه بزرگترین نقش را در این اجلاس خواهد داشت.

در عرصه میدانی هم، ارتش سوریه در هفته‌های اخیر دستاوردهای استراتژیکی را در چندین محور محقق کرده که آخرین آنها، بازپس گیری شهر دیر عطیه در منطقه قلمون بود. از رهگذر این شهر،‌ ارتش سوریه می کوشد زمینه بستن آخرین روزنه قاچاق سلاح و ورود شورشیان مسلح را از طریق خاک لبنان به کشور کاملا ببندد.

آیا در روزهای آینده تهران باز هم میزبان مسئولان دیگر کشورهای عربی و منطقه ای خواهد بود؟ این مسئله ای است که همگان پیش بینی می‌کنند،‌ به ویژه پس از ارسال سیگنال از جانب قطر به تهران و تلاش این کشور برای جلب رضایت متحدان تهران در منطقه یعنی سوریه و حزب الله از طریق ایفای نقش در آزاد کردن ربوده شدگان منطقه اعزاز در شمال سوریه و متوقف شدن حمایت قطر از گروههای مسلح در سوریه.

تهران دروازه ها و شاهراهایش را به روی همگان گشوده است؛ کما اینکه حزب الله نیز کانال‌های ارتباطی را برای آنان که به دنبال ارتباط اند بازگذارده است. در این میان آیا دمشق دروازه هایش را به روی آنانی که طی دوسال دستانشان به خون شهروندان سوری آلوده گشته و هنوز هم از ریختن خون بیشتر ابایی ندارند باز خواهد کرد؟ آیا شاهد شکل گیری محور جدیدی در منطقه به مرکزیت تهران و دمشق خواهیم بود؟ تصمیم در این باره به دو پایتخت بستگی دارد؛ شاید بارزترین محور مذاکرات نخست وزیر سوریه در تهران مشورت و هم اندیشی در این باره باشد.