مخالفان نظام سوریه از نمای نزدیک

«یکی از ویژگی‌های اصلی بحران سوریه، وجود اختلاف جدی ميان مخالفان نظام حاکم بر این کشور است.»

عصر ايران در گزارشي تحليلي، به بررسي وضعيت مخالفان سوري پرداخته است. در اين گزارش مي‌خوانيم: «مخالفان داخلی نظام سوریه را می‌توان به دو گروه اصلی تقسیم کرد:

"شورای ملی سوريه" که تنها راه حل بحران 18 ماهه این کشور را سقوط نظام می‌داند و بر این اساس رویکرد نظامی را در برخورد با نظام انتخاب کرده است.

"ارتش آزاد" وابسته به این شوراست که اکنون در بخش‌هایی از این کشور با ارتش سوریه در حال نبرد است.

بدنه اصلی شورای ملی سوریه با وجود حضور برخی از شخصیت‌های سکولار مانند "برهان غلیون" و "عبدالباسط سیدا" در راس آن، متعلق به اخوان المسلمین سوریه است.

این شورا تلاش کرده است تا در سایه حمایت‌های گسترده غرب و برخی کشورهای عربی خود را به عنوان نماینده اصلی مردم سوریه معرفی کند؛ عنوانی كه هیچگاه مورد پذیرش گروه دوم مخالفان، یعنی "هیئت هماهنگی مخالفان سوریه" قرار نگرفته است.

"هیئت هماهنگی مخالفان سوریه"، متشکل از 14 گروه سیاسی مخالف نظام سوریه به ریاست دکتر "هیثم مناع" است که با رد هرگونه دخالت خارجی، تنها راه خاتمه بحران این کشور را راهکار سیاسی می‌داند و معتقد است كه رویکرد نظامی شورای ملی و ادامه درگیری‌های کنونی میان ارتش و گروه‌های مسلح وابسته به این شورا، نتیجه‌ای جز ویرانی سوریه نخواهد داشت.

بر اساس این رویکرد سیاسی، هیئت هماهنگی نه تنها مذاکره با نظام را رد نمی‌کند، بلکه آن را تنها راه برون رفت از بحران 18 ماهه این کشور می‌داند.

کنفرانس نجات سوریه از سوی هیئت هماهنگی مخالفان که با ضمانت‌های تهران و مسکو در دمشق برگزار شد، این فرصت را به این هیئت داد تا به هماهنگی‌های لازم جهت آغاز مذاکرات با نظام دست یابد.

حضور سفرای ایران، روسیه و چین در این کنفرانس نیز به حمایت‌های منطقه‌ای و بین‌المللی اشاره داشت که هیئت هماهنگی از آن برخوردار است. از سوی دیگر، پذیرش برگزاری کنفرانس مخالفان در دمشق از سوی نظام نیز نشان می‌دهد که نظام از راه حل سیاسی و گفت‌وگو برای خاتمه دادن به بحران حمایت می‌کند.

هر چند اختلافاتی در میان برخی از گروه‌های وابسته به این هیئت در شیوه آغاز مذاکره با نظام و ادامه آن وجود دارد، اما همگی این 14 گروه در اصل مذاکره و اعتقاد به راه حل سیاسی مشترک هستند.

در طرف مقابل، با وجود حمایت‌های گسترده مالی و رسانه‌ای که "شورای ملی سوریه" از آن برخوردار است، اختلافات گسترده در داخل اين شورا بوجود آمده که منجر به انشقاقات جدی در داخل آن شده است.

در حال حاضر این شورا عملا به دو شاخه "استانبول" به ریاست عبدالباسط سیدا و شاخه "قاهره" به ریاست هیثم مالح تقسیم شده است. چندی پیش شورای ملی شاخه قاهره با اعلام تشکیل "دولت انتقالی در تبعید"، تلاش داشت تا محوریت مخالفان نظام را در دست گیرد که این امر با مخالفت جدی شاخه استانبول مواجه شد.

اختلافات داخلی شورای ملی سوریه دلایل متعددی دارد. مخالفانی که در قاهره جمع شده‌اند، نسبت به جایگاه اخوان المسلمین در شورا اعتراضات جدی دارند و معتقدند اخوانی‌ها تلاش می‌کنند با کنار زدن سایر مخالفان، به تنهایی هدایت شورای ملی را بر عهده بگیرند.

آنها شاخه استانبول را متهم به فساد اقتصادی و بلعیدن کمک‌های مالی‌اي می‌دانند که از سوی قطر و عربستان به شورای ملی سرازیر شده است.

حتی در داخل شاخه استانبول نیز جبهه بندی‌های مشخصی وجود دارد؛ اختلافاتی که منجر به کناره گیری "برهان غلیون" و سپس "بسمه قضمانی" از شورای مرکزی این شورا در استانبول شد.

ارتش آزاد سوریه نیز از اختلافات داخلی شورای ملی سوریه بی‌نصیب نمانده است. با وجود اینکه فرماندهی اصلی این ارتش عملا در اختیار دستگاه اطلاعاتی ترکیه قرار دارد، تیم "ریاض اسعد" به عنوان فرماندهی اسمی این ارتش، اعضاء شورا در استانبول را متهم می‌کند که در ارسال کمک‌های مالی به جنگجویان، صادقانه عمل نمی‌کنند و بخشی از این پول‌ها به حساب‌های شخصی اعضاء شورای مرکزی ریخته می‌شود.

در داخل ارتش آزاد و گروه‌های مسلح وابسته به این شورا نیز اختلافات جدی وجود دارد؛ اختلافاتی که گاه به درگیری‌های مسلحانه میان این گروه‌ها کشیده شده است.

ساختار ارتش آزاد سوریه را می‌توان به دو بخش کلی تقسیم کرد:

1 - «فرماندهی ارتش آزاد» که ماموریت اصلی آن هماهنگی میان دستگاه‌های اطلاعاتی عربی و غربی با گروه‌های مسلح در داخل سوریه است. دستگاه اطلاعاتی ترکیه (میت) نیز به عنوان واسطه میان این فرماندهی و سایر دستگاه‌های اطلاعاتی است که البته اغلب، هدایت کننده اصلی عملیات گروه‌های مسلح در داخل سوریه بر عهده افسران میت است و نه تیم ریاض اسعد.

2 - «گروه‌های مسلح»، شاخه عملیاتی ارتش آزاد را تشکیل می‌دهند. این گروه‌ها نیز خود به سه دسته اصلی تقسیم می‌شوند:

- سربازان و افسران سوری جدا شده از ارتش سوریه که برخی از آنها علاوه بر هدایت برخی از گروه‌هایی که عمده افراد آنها سوری الاصل هستند، به آموزش نظامی این گروه‌ها مشغولند.

- جنجگویان غیر سوری که عده‌ای از آنها عرب هستند و عمدتا از تونس، لیبی، عراق، اردن، عربستان و برخی دیگر از کشورهای عربی آمده‌اند. در میان این جنگجویان، برخی از عرب تبارهای اروپایی نیز دیده می‌شوند که گفته می‌شود دارای مهارت‌های نظامی زیادی نیستند.

بخشی از جنگجویان غیر سوری نیز از کشورهای آسیای میانه، افغانستان و پاکستان برای "جهاد" به سوریه آمده‌اند. این افراد مانند چچنی‌ها و افغان‌ها دارای مهارت‌های نظامی بالایی هستند و گفته می‌شود شدیدترین مقاومت‌ها در درگیری کنونی حلب در جاهایی است که این افراد مستقر شده‌اند.

- القاعده سومین بخش گروه‌های مسلح در داخل سوریه را تشکیل می‌دهد که با وجود اینکه ورود آنها به داخل سوریه با هماهنگی دستگاه اطلاعاتی عربی - غربی و بعضا دستگاه اطلاعاتی ترکیه انجام شده است، اما برای خود فرماندهی مستقل و اردوگاه‌های جداگانه دارند. اعضای این گروه در درگیری‌های اخیر دمشق نیز مشارکت گسترده‌ای داشتند.

با عدم موفقیت گروه‌های مسلح در درگیری‌های دمشق و حلب، اختلافات در داخل گروه‌های مسلح از یک سو و فرماندهی ارتش آزاد و دستگاه اطلاعاتی ترکیه نیز افزایش یافته است.

با وجود اینکه ترکیه اردوغان، همه تلاش خویش را در ساقط کردن بشار اسد بکار گرفته است، بنا به دلایل متعددی ترکیه تا ابد نمی‌تواند شرایط کنونی را تحمل کند.

بر اساس نظرسنجی‌اي که اخیرا روزنامه خبر ترکیه آن را منتشر کرده است، بیش از 80 درصد مردم این کشور دخالت نظامی در سوریه را رد کرده‌اند و معتقدند که سیاست اردوغان در قبال سوریه باعث لطمه زدن به امنیت و اقتصاد ترکیه شده است.

احزاب سیاسی ترکیه نیز از سیاست خارجی این کشور در قبال سوریه حمایت نمی‌کنند؛ به‌گونه‌ای که CHP به عنوان اصلی‌ترین گروه مخالف دولت، آشکارا از این سیاست انتقاد می‌کند و حتی برخی از احزاب متحد حزب حاکم عدالت و توسعه مانند حزب سعادت، مخالفت خویش را با سیاست خارجی کنونی این کشور اعلام کرده‌اند.

در داخل کشورهای عربی مخالف نظام سوریه نیز اختلافاتی در حال شکل گیری است که جدیدترین این اختلافات مربوط به مصر و قطر می‌شود.

با نزدیکی حداقلی موضع مصر به ایران در قبال بحران سوریه در رد دخالت خارجی در سوریه، اعتراضات آل ثانی در قطر آشکار شد، چرا که این شیخ نشین آشکارا حامی دخالت نظامی خارجی برای ساقط کردن نظام سوریه است؛ رویایی که تا کنون تعبیر نشده است.»