تقاضا براي حذف دلار به‌عنوان ارز واسط

به گزارش ايسنا، در جولاي 1944 در كنفرانس «برتون وودز» با گردهمايي 44 نماينده از سراسر دنيا، بانك‌هاي جهاني و صندوق بين‌المللي پول با هدف تثبيت شرايط اقتصادي و سياسي جهان تاسيس شد كه با پذيرش دلار آمريكا به عنوان ارز بين‌الملل، نظام پولي جديدي را براي اقتصاد جهاني ايجاد كرد و به مرور زمان دلار به عنوان ارز مسلط بر اقتصاد بين‌الملل جايگاه خود را محكم كرد.

بعد از جنگ جهاني دوم، كاركرد مبادلاتي دلار به عنوان واحد پول بين‌المللي ثروت عظيمي را براي آمريكا به وجود آورده است و از طرفي كاركرد ذخيره ارزش دلار ثروت‌هاي انباشته ساير كشورها را در اختيار يالات متحده قرار داده كه مي‌تواند هر روزه با افزايش ذخاير پولي اين كشور، قدرت اقتصادي آن را مقتدرتر كند.

بهنام ملكي ـ كارشناس اقتصاد ـ با اشاره به نقش دلار در برتري اقتصاد آمريكا مي‌گويد: سهولت در پرداخت براي مبادلات، در دسترس بودن و ثبات دلار آن را به عنوان ارز مادر مطرح كرده است؛ از اين رو سياستمداران آمريكايي توانسته‌اند با استفاده از سلطه و اقتدار دلار بر اقتصاد جهاني منافع زيادي را براي پيشبرد اقتصاد خود در سراسر جهان ايجاد كند.

درپي توسعه تجارت‌هاي بين‌الملل، تقاضاي مبادلاتي براي ارز افزايش يافت و از آنجاييكه دلار به عنوان واحد پول بين‌الملل پاسخگوي نيازهاي ارزي نبود سياستمداران آمريكايي را بر آن داشت تا با انتشار واحد پولي از طريق اعطاي وام‌هاي دلاري و خريدهاي گسترده بتوانند كسري دلار خود را تامين كنند؛ اما نبود طلا به عنوان پشتوانه براي دلار، اعتبار اين ارز را دچار تزلزل كرد.

گستردگي مبادلات انجام شده توسط دلار موجب شده تا آمريكا در شرايطي قرار گيرد كه بتواند كشورهاي ناسازگار با سياست‌هاي خود را مورد تحريم قرار داده و مانع از انجام مبادلات تجاري آنها با ساير كشورها شود و از اين طريق منافع اقتصادي و سياسي عظيمي را براي خود ايجاد كند.

اين درحالي است كه با نوسانات ايجاد شده در ارزش دلار و كاهش اعتبار آن تمايل كشورهاي مختلف براي حذف دلار به عنوان ارز واسطه و استفاده از ارز ملي خود در تجارت‌هاي جهاني افزايش يافته است كه از نمونه‌هاي بارز آن مي‌توان به ورود يورو به عنوان پول واحد اروپا اشاره كرد كه توانسته سهم بزرگي از تجارت بين‌الملل كشورهاي اروپايي را تامين كند.

بهنام ملكي در اين زمينه با اشاره به اينكه دلار در سال‌هاي اخير سير نزولي را در پيش گرفته است، گفت:‌ در مقابل تحولات و ركودي كه در اقتصاد غرب به وجود آمده اقتصاد تازه‌ظهور يافته‌اي مانند چين وارد اقتصاد جهاني شده است كه اگر روند رشد آن همچنان ادامه داشته باشد و دچار ركود نشود؛ بعيد نيست كه در آينده‌اي نه چندان دور يوان بتواند نقش ارز مسلط را برعهده بگيرد و خود را تثبيت كند.

وي مي‌افزايد: ادامه هژوموني دلار بر بازار، وابسته به مولفه‌هاي گوناگون از جمله مولفه‌هاي سياسي است به‌گونه‌اي كه كشورهاي متحد آمريكا حاضر به كاهش ارزش دلار و حذف آن از روابط بين‌الملل خود نيستند اما در مقابل كشورهاي غيرمتحد و ناسازگار با آمريكا كه تسلط دلار براي آن‌ها منفعت‌ساز نيست، براي مقابله با تحريم‌ها و فشارهاي اعمال شده از سوي آمريكا مايل به تغيير ارز واسطه خود هستند.

اما رويدادهاي اخير و نظر كارشناسان حاكي از كاهش نقش دلار در صحنه تجارت بين‌الملل است كه ادامه حذف دلار توسط برخي كشورهاي مي‌تواند از ابهت اقتصادي آمريكا بكاهد؛ اما نمي‌توان به طور قطع پيش‌بيني كرد كه آيا سلطه دلار بر اقتصاد جهاني همچنان باقي مي‌ماند يا خير؟