به گزارش بولتن نیوز، برای تقویت امنیت غذایی باید جایگاه بخش کشاورزی را در اقتصاد ارتقا دهیم. حوزه کشاورزی در رابطه با اشتغالآفرینی جایگاه ویژهای دارد و از طرفی برای حفظ و تقویت امنیت غذایی کشور نیازمند نگاههای حمایتی خاصی است بنابراین تدوین استراتژیهای نو و بازتعریف رویکردها در حوزه کشاروزی میتواند اثرات مثبتی داشته باشد بهرهگیری از توانمندیهای بخش خصوصی در همه حوزهها به ویژه کشاورزی اهمیت بالایی دارد. بخش خصوصی نقش اساسی در حفظ و ارتقای جایگاه حوزه کشاورزی، صادرات و تامین امنیت غذایی کشور دارد.
امنیت غذایی
بنابر تعریف سازمان ملل در سال ۱۹۸۶، امنیت غذایی را دسترسی همه مردم به غذای کافی در تمام اوقات برای داشتن یک جسم سالم میدانند. طبق این تعریف موجود بودن غذا، دسترسی به غذا و پایداری در دریافت غذا سه رکن اصلی میباشند. نام دیگر آن مصونیت غذایی است. به عبارت دیگر امنیت غذایی به دسترسی همه افراد یک جامعه، در تمام ادوارعمر به غذای کافی و سالم برای داشتن زندگی سالم و فعال گفته میشود و درآمد خانوار از عوامل مهم در تأمین امنیت غذایی در یک نظام اجتماعی میباشد. عامل مهم دیگر در تأمین امنیت غذایی جامعه، ذائقه و دانش تغذیهای خانوادهها در نحوه تخصیص بودجه برای تهیه بهترین نوع غذای در دسترس و چگونگی تقسیم غذا در خانواده میباشد. امنیت غدایی زمانی تأمین میشود که سرانه سبد غذایی خانواده به صورت صحیح انتخاب و تهیه شود، برای افراد خانواده کافی و به صورت صحیح طبخ شود تا عناصر و مواد غذایی سالم و صحیح به سلولها و اندامهای بدن برسد. برای تأمین امنیت غذایی در یک کشور و نظام اجتماعی باید سازمانها و نهادها با هم همکاری داشته باشند و با هماهنگی یک سازمان متولی امنیت غذایی، بر تولید یا واردات مواد و محصولات غذایی، آموزش و تبلیغ و آگاهی دادن به جامعه و سیاست گذاریهای کلان اقتصادی نقش ایفا کنند. سازمان مسئول امنیت غذایی باید نسبت به نوع مواد غذایی، میزان و قیمت آنها همیشه مطلع باشد و بررسی کند که همه مردم از نظر فیزیکی به این غذا دسترسی داشته باشند و درآمدشان به قدری باشد که بتوانند این غذا را بخرند و این سازمان در صورت بروز بحران باید زنگ خطر را به صدا درآورد و اندازهگیری این امنیت را بر عهده بگیرد.
اصلاح الگوی مصرف نیل به امنیت غذایی
نیل به امنیت غذایی بیش از هر چیز دیگری توجه ما را به اصلاح الگوی مصرف جلب میکند، حجم زیاد ضایعات نان، اتلاف زیاد منابع آبی به دلیل استفاده روشهای نادرست آبیاری کشاورزی و از جهت دیگر عدم توجه به نگهداری مناسب از محصولات زراعی و باغی از مصادیق نگرانکننده در این زمینهاست. گذر از بحران غذا و نیل به توسعه منابع طبیعی و انسانی با تکیه به کشاورزی، به عنوان موتور توسعه پایدار امکانپذیر است. برای این منظور، باید توانمندیها و قابلیتهای بخش کشاورزی را شناخت و برای برطرف کردن موانع و عوامل بازدارنده توسعه تلاش کرد. دولتها در قالب برنامههای توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در صدد هستند تا ضرورتها و چالشهای اساسی کشورهای خود را مانند جوانی جمعیت، افزایش سطح مشارکتهای اجتماعی، توجه به امر اشتغال و فراهم آوردن رشد اقتصادی مورد نیاز برای کاستن از نرخ بیکاری فعلی، توسعه منابع انسانی، فناوری و بهرهمندی از منابع و امکانات کشور را جهت رشد و پیشرفت هر چه سریع تر جوامع خود بکار گیرند. اصلاح الگوی مصرف و تقویت فرایند بازاریابی و رسیدگی بیشتر به امور بستهبندی و توزیع مناسب محصولات غذایی جهت جلوگیری از اتلاف آنها مانند نان و سایر اقلام خوراکی از مهمترین وظایف مسئولین و مردم در هر نظام اجتماعی میباشد.
سرمایهگذاری در کشاورزی؛ نیل به امنیت غذایی
رهایی از گرسنگی حق اساسی مردم است. گرسنگی حرمت انسان را خدشه دار میسازد و مانعی در راه پیشرفت اجتماعی، سیاسی و اقتصادی و فرهنگی جامعهاست. سرمایهگذاری در کشاورزی از اهمیت بالایی برخوردار است. با سرمایهگذاری در بخش کشاورزی و حمایت و توسعه آموزش و بهداشت در جامعه میتوان به امنیت غذایی در جامعه کمک کرد تا همه دنیا از آن سودمند خواهند شد. سازمان فائو برای ارتقاء امنیت غذایی با کشورهای جهان همکاری نزدیک دارد. در ایران گرچه وضعیت امنیت غذایی خوب است اما در سطح بسیاری از کشورهای دیگر دنیا این گونه نیست. سازمان فائو از از سال ۱۹۶۴ میلادی با همکاری بنگاههای مالی دولتی و خصوصی به کشورهای عضو یاری رساندهاست و برنامههای بسیاری در سرمایهگذاری در کشاورزی و توسعه بخش روستایی به اجرا گذاشتهاست. سازمان فائو در ایران نیز بعد از انقلاب اسلامی، بیش از دهها پروژه در زمینههای گوناگون مانند امنیت زیستی، تغذیه، سلامت و کیفیت غذا، اقتصاد و آمار، آبیاری و ذخائر آبی، ماهیگیری و آبزیان و همچنین تولیدات و بهداشت دام، با هدف بالا بردن سطح تغذیه ارتقاء تولیدات کشاورزی، بهبود زندگی جمعیت روستایی و توانمندسازی به انجام رساندهاست. این پروژهها بهطور مستقیم یا غیرمستقیم در خدمت دستیابی به امنیت غذایی در ایران بودهاست.
پیشنهادها برای افزایش بهرهوری
برای افزایش بهرهوری از عوامل تولید کشاورزی باید در زمینه کاهش ضایعات محصولات کشاورزی، بهبود تولید آنها و متعادل کردن مصرف به صورت منسجم و هماهنگ برنامهریزی و اقدام نمود. انجام عملیات زراعی مناسب، شامل تهیه زمین، عملیات داشت، مبارزه با آفات و بیماریها، استفاده بهینه از کود و سمهای شیمیایی و برداشت محصول در زمان مناسب آن ضایعات برداشت و قبل از آن را کاهش میدهد.
از نظر مقاومت به فساد بین محصولات دانهای شامل غلات و دانههای روغنی و محصولات فاسد شدنی شامل میوه، سبزی و گیاهان غدهای به صورت طبیعی تفاوتهای اساسی وجود دارد هر چند در حالت کلی در تمامی این محصولات نیازهای اولیه مانند زمین، آب، کود و دیگر نهادهها یکسان خواهد بود ولی بهکارگیری برنامه مجزایی برای جلوگیری از ضایعات مراحل پس از برداشت آنها ضروری است.
به حداقل رساندن نواقص سیستم حمل و نقل، استفاده از دستگاههای سورتینگ برای جدا کردن محصول معیوب یا بیمار و کنترل مؤثر بر دمای محیط نگهداری بهطور قابل ملاحظهای به حفظ کیفیت محصولات باغی و کاهش ضایعات پس از برداشت آنها کمک میکند. اگر در مرحله پس از برداشت، تا حد امکان، دما در حد بهینه نگهداشته شود، میتوان برای هر محصول طول مدت ذخیرهسازی را افزایش داد.
جلوگیری از تأخیر زمانی بین مراحل گوناگون پس از برداشت. هر چه محصول بیشتر دچار تأخیرهای زمانی شود بیشتر تحت اثرات منفی محیط قرار گرفته، کیفیت آن کاهش مییابد؛ که با هدف به تأخیر انداختن مرحله تخریب و ضایع شدن محصول میتوان عملیات فرآوری را بر روی آنها انجام داد. گسترش و توسعه صنایع تبدیلی ضمن جلوگیری از اتلاف و ضایعات محصولات کشاورزی، به امنیت غذایی در جامعه کمک مینماید. گسترش خدمات تحقیقاتی، آموزشی و ترویجی به کشاورزان به عنوان یکی از سیاستها و برنامههای کشاورزی کشور.
کاهش ضایعات محصولات کشاورزی سبب افزایش در تولید آنها بدون افزایش در سطح زیر کشت آنها میشود که این امر فشار کمتری به محیط زیست را در پی خواهد داشت با کاهش ضایعات محصولات کشاورزی هزینههای تولید کاهش و کیفیت محصولات افزایش مییابد، به دنبال آن درآمد تولیدکنندگان به ویژه کشاورزان خردهپا و دیگر شاغلین افزایش مییابد و وضعیت تغذیهای مردم با افزایش دسترسی آنها به محصولات کشاورزی اصلاح و بهبود مییابد. مدیر کل فائو آقای ژاکوب دیوف میگوید بحران خاموش گرسنگی یک ششم انسانهای کره زمین را درگیر کرده و صلح و امنیت را به مخاطره انداختهاست و ما به یک تلاش گسترده و سریع و اجماع جهانی برای رشه کنی گرسنگی در جهان نیازمندیم. دولتها باید با تقویت بخش کشاورزی، زیرساختهای این بخش را تقویت و بر افزایش بهرهوری و مدیریت آب تأکید کنند، سیستمهای آبیاری را اصلاح و بخش کشاورزی را به ایجاد مجتمعهای پیشرفته و مدرن کشاورزی تشویق و توجه به صنایع تبدیلی و اختصاص بخش قابل ملاحظهای از تسهیلات بانکی را به این بخش مد نظر قرار دهند.
طرح تقویت امنیت غذایی کشور و رفع موانع تولیدات کشاورزی که پس از تصویب کلیات آن در مجلس شورای اسالمی، به دلیل نیاز به بررسی دقیق، به ویژه درخصوص اصالحات ساختاری پیشنهادی، دو مرتبه به کمیسیون کشاورزی، آب، منابع طبیعی و محیطزیست ارجاع شد، در نهایت پس از انجام اصالحاتی در شور سوم توسط کمیسیون مذکور با 14 ماده و با عنوان طرح پشتیبانی و رفع موانع تولید کشاورزی به تصویب رسید. بررسی تغییرات انجام شده نشان داد که برخی از مهمترین ایرادات طرح مذکور، به ویژه در زمینه ساختار سازمان های توسعه تجارت کشاورزی و سرمایه گذاری کشاورزی ایران، تغییر کاربری اراضی حاصلخیز و همچنین عدم بهبود اساسی در فضای کسب وکار، کماکان رفع نشده است. شماری از چالشهای اساسی تولید در بخش کشاورزی، مانند تعارض منافع و نبود شفافیت؛ دخالت دولت در امور تصدی گرانه؛ حمایت ناکافی از حقوق کشاورزان؛ اثربخشی پایین تحقیقات در عرصه تولید؛ عدم تمرکز بر تقویت تولید محصوالت اساسی در مناطق ویژه؛ تغییر کاربری و زمین خواری؛ ضعف در بازاریابی و صادرات؛ بروکراسی پیچیده و فرایند طولانی راه اندازی کسب وکار و وجود فضای نااطمینانی در بخش کشاورزی جهت سرمایه گذاری، مورد غفلت جدی قرار گرفته است. پشتیبانی و رفع عملی موانع تولید کشاورزی مستلزم ورود جدی به موضوعات ی همچون تغییر جهت سیاست ها از تأمین غذای ارزان برا ی مصرف کننده شهری به سمت حمایت همزمان از تولیدکننده روستایی و مصرفکننده محدودسازی دخالت های دولت در تعیین قیمتهای دستوری برای نهاده ها و محصوالت کشاورزی؛ حذف واسطه های غیرضرور از طری ق فراهمسازی امکانات عرضه مستقیم محصوالت کشاورزی، توانمندسازی تشکل ها از طریق ارتقای صالحیت و شایستگی مدیران آنها؛ تدوین ضوابط و مقررات ضدانحصار در زمینه فعالیت های تشکلها و افزایش نقشآفرینی تشکلها در توسعه کشاورزی قراردادی و سهمبری مستقیم کشاورزان از ارزش افزوده نهایی زنجیره ارزش است. از جمله تغییرات صورت گرفته در ماده (6) افزودن بیمه اعتباری ماشینها و ادوات و تاسیسات کشاورزی و واحدهای تولیدی و بیمه خسارت های مربوط به حمله وحوش به مزارع، باغات، دامها و کشاورزان، به خدمات بیمه های قابل ارائه توسط صندوق بیمه کشاورزی است.
شما می توانید مطالب و تصاویر خود را به آدرس زیر ارسال فرمایید.
bultannews@gmail.com