معدنکاری بی‌ضابطه، آلودگی رودخانه‌ها و بی‌توجهی به هشدارها، دومین ارومیه را رقم خواهد زد؟

گروه اقتصادی: در حالی‌که خاطره تلخ خشکیدن دریاچه ارومیه هنوز از حافظه زیست‌محیطی ایران پاک نشده، زنگ خطر جدی‌تری این بار از شمال‌غرب کشور به صدا درآمده است. منطقه ارزشمند ارسباران و رود ارس، که از منابع حیاتی تنوع زیستی و تامین‌کننده آب و خوراک انسان و حیوان به شمار می‌روند، امروز با تهدیدی همه‌جانبه از سوی فعالیت‌های معدن‌کاوی مواجه‌اند. به‌ویژه بعضی معادن که نام‌شان برای فعالان محیط‌زیست با نگرانی همراه است، اکنون نماد بی‌توجهی به ملاحظات اکولوژیک در برابر منافع کوتاه‌مدت اقتصادی شده است. اما با توجه به مدیریت هردم‌بیلی مسئولین ذیربط متاسفانه به وضعیت فعلی درآمده‌اند.

به گزارش بولتن نیوز، آلودگی شدید رود ارس تنها یک پیامد ساده از این بی‌توجهی نیست؛ بلکه خطری واقعی برای زنجیره غذایی جامعه انسانی و زیستی منطقه است. در حالی‌که برخی مسئولان سعی دارند منشأ این آلودگی‌ها را به عوامل فرامرزی نسبت دهند، نادیده گرفتن منابع داخلی و نقش پررنگ پروژه‌های معدنی، خطرناک و گمراه‌کننده است.

در یک ماه اخیر، موج تازه‌ای از کنشگری رسانه‌ای، اجتماعی و پارلمانی در این زمینه شکل گرفته است:

۱. روزنامه "پیام ما" در گزارشی تحلیلی با عنوان «آلودگی ارس: معمایی که با هر جواب پیچیده‌تر می‌شود» به لایه‌های پنهان این بحران پرداخته و هشدار داده که بی‌توجهی بیشتر، پیامدهای جبران‌ناپذیری به دنبال خواهد داشت.

۲. جبار کوچکی‌نژاد، نماینده رشت نیز با نگاهی وسیع‌تر، به آلودگی شدید دریای خزر اشاره کرده و گفته است: «خزر آن‌قدر آلوده است که حتی شنا کردن در آن ممنوع شده». این اظهارات نشان از زنجیره‌ای از بحران‌های متصل به‌هم دارد که ارس و خزر را درگیر کرده است.

3. در قالب یک کارزار مردمی، ساکنان مناطق حاشیه‌ای رودخانه قره‌سو که به ارس می‌ریزد، خواستار بررسی دقیق منابع آلاینده این رود شده‌اند. این حرکت مدنی گواهی است بر آگاهی و مطالبه‌گری رو به رشد جامعه محلی.

4. بحران در مجتمع مس سونگون ورزقان نیز ابعاد جدیدتری از فاجعه را آشکار کرده است. حسن‌زاده، سرپرست اداره حفاظت محیط زیست آذربایجان شرقی، در بازدید از رودخانه‌های مجاور این مجتمع گفته است: «بر اساس ارزیابی‌های کارشناسی، غلظت فلزات سنگین در آب رودخانه‌ها افزایش یافته است.»

آنچه اکنون روشن است، ضرورت اقدامی بنیادین، قاطع و فوری برای حفظ حیات رود ارس، منطقه ارسباران و دریاچه خزر است. هرگونه تعلل در این مسیر، می‌تواند زمینه‌ساز بحرانی به وسعت یا حتی بزرگ‌تر از فاجعه ارومیه باشد. آیا اراده‌ای جدی در سطح مدیریت ملی برای توقف این مسیر خطرناک وجود دارد؟ یا باز هم باید چشم انتظار بمانیم تا فاجعه به مرحله بازگشت‌ناپذیر برسد؟