کد خبر: ۸۲۳۸۳۶
تاریخ انتشار:
تصور نادرست از مکانیزم دقیق عملکرد پول

انتشار پول توسط بانک مرکزی چه زمانی موجب تورم می‌شود؟

برخلاف تصور رایجی که در مورد نظام خلق پول بانکی از طریق ضریب فزاینده وجود دارد، سیستم‌­های پولی متداول با دو شکل مختلف پول کار می‌کند که از آن‌ها به پول بخش واقعی و پول بخش مالی تعبیر می‌شود. دولت‌ها و بانک‌ها پول بخش واقعی و بانک‌های مرکزی پول بخش مالی را منتشر می‌کنند و تا زمانی که پول بخش مالی اثری بر حجم پول بخش واقعی نگذارد، انتشار آن موجب تورم نمی‌­شود.
انتشار پول توسط بانک مرکزی چه زمانی موجب تورم می‌شود؟

گروه اقتصادی: برخلاف تصور رایجی که در مورد نظام خلق پول بانکی از طریق ضریب فزاینده وجود دارد، سیستم‌­های پولی متداول با دو شکل مختلف پول کار می‌کند که از آن‌ها به پول بخش واقعی و پول بخش مالی تعبیر می‌شود. دولت‌ها و بانک‌ها پول بخش واقعی و بانک‌های مرکزی پول بخش مالی را منتشر می‌کنند و تا زمانی که پول بخش مالی اثری بر حجم پول بخش واقعی نگذارد، انتشار آن موجب تورم نمی‌­شود.

به گزارش بولتن نیوز به نقل از مسیر اقتصاد، در دانشگاه‌ها و در کتب درسی به دانشجویان اینگونه می­‌آموزند که دولت‌ها برای تامین هزینه‌های خود به پول نیاز دارند و بانک‌های مرکزی پولی را که ما استفاده می‌کنیم چاپ می‌کنند، و بانک‌ها پول مشتریان را در یک نظام بانکی با ذخیره قانونی نگهداری کرده و با استفاده از ضریب فزاینده­ این پول را به دیگران وام می‌دهند. این تصور سطحی و نادرست است.


تصور نادرست از مکانیزم دقیق عملکرد پول بخش واقعی

نظام پولی معمولا بر روی دو سطح کاملا تفکیک‌پذیر از پول کار می‌­کند. پول بخش واقعی (با قابلیت بالقوه ایجاد تورم عمومی) و پول بخش مالی (با قابلیت بالقوه ایجاد تورم در قیمت دارایی­‌ها). پول بخش واقعی، پولی است که توسط عاملان اقتصادی و به تعبیر دقیق‌تر توسط عوامل بخش خصوصی غیر مالی (خانوارها و بنگاه‌ها) استفاده می‌شود.

عاملان اقتصادی با این پول معاملاتی انجام می‌­دهند که فعالیت اقتصادی آنها را تسهیل می­‌کند.هر چه پول اقتصاد واقعی بیشتر باشد، احتمال رشد اقتصادی بیشتر خواهد بود. افزایش سریع حجم پول واقعی، زمانی که عرضه کالاها و خدمات نمی­‌تواند سریعا رشد یابد، باعث تشدید تورم از طریق مازاد تقاضای کل خواهد شد. اما پول بخش مالی پولی است که توسط نهادهای مالی (بانک‌­ها، مؤسسات اعتباری، صندوق‌­های بازنشستگی، و …) استفاده می‌­شود.

مکانیزم دقیق عملکرد پول بخش واقعی نشان می‌دهد که این پول عمدتا سپرده‌های بانکی است که توسط بخش خصوصی غیرمالی در سیستم بانکی و یا به صورت نقدی و در حجم بسیار محدود در خارج از بانک نگهداری می‌شود. هر بار که بانک‌های تجاری به خانوارها و بنگاه‌­ها وام می‌دهند، پول جدیدی در بخش واقعی ایجاد می‌شود.

در فرآیند خلق وام جدید، در بانک‌های تجاری تغییری رخ نمی‌­دهد. تنها در سیستم بانکی و در دو طرف ترازنامه­ بانک وام‌دهنده، به میزان ارزش وام جدید، دارایی و بدهی ثبت می‌­شود. به همین دلیل به محض خلق وام جدید، به طور همزمان، دارایی و بدهی بانک وام دهنده به طور هماهنگ و به اندازه وام جدید، رشد می‌­کند.

با این اتفاق، حجم M2 یا همان Broad Money افزایش می­‌یابد. افزایش دفعی حجم M2 بدون افزایش متناسب عرضه کالا و خدمات در دنیای واقعی، منشا تورم ناشی از فشار تقاضاست.


فعالیت وام‌دهی بانک‌ها به چه عواملی بستگی دارد؟

نکته قابل توجه آن است که بانک‌ها ذخایر یا سپرده‌های موجود خود را به بخش خصوصی وام نمی‌دهند بلکه هنگام اعطای وام‌های جدید ترازنامه خود را گسترش داده و متناسب با میزان ذخیره قانونی نزد بانک مرکزی، اعتبار جدید برای مشتری خلق می‌­کنند. عمدتا مقام ناظر پولی، تناسب ذخیره قانونی بانک و میزان وام جدید خلق شده توسط آن را به صورت برخط کنترل نمی‌­کند. فعالیت وام‌دهی بانک‌ها به موارد زیر بستگی دارد:

اعتبار وام‌گیرندگان نزد بانک
جذابیت نرخ بازده وام برای بانک
سرمایه مورد نیاز و هزینه‌های ترازنامه (یعنی محدودیت‌های نظارتی مقام ناظر پولی)

همچنین چاپگر دیگر پول بخش واقعی دولت است. اگر دولت بیش از درآمد (مالیاتی و اختصاصی) هزینه کند، غالبا پول جدید در بخش واقعی ایجاد می‌شود. کسری مخارج دولت نسبت به منابع آن، خالص ارزش دارایی بخش خصوصی را افزایش می‌دهد، بدون اینکه بدهی به آن اضافه شود.

به عنوان مثال، طبق نمودار زیر زمانی که دولت آمریکا در سال ۲۰۰۸ برای شهروندان خود چک ارسال می‌­کرد، مردم آمریکا به معنای واقعی کلمه شاهد افزایش حجم پول در دسترس خود بودند.

انتشار پول توسط بانک مرکزی چه زمانی موجب تورم می‌شود؟

تا وقتی خانوارهای امریکایی نیاز به خرید اوراق خزانه صادر شده توسط دولت نداشته باشند، کسری مخارج دولتی، میزان سپرده‌های بخش خصوصی غیرمالی (پول بخش واقعی) را افزایش می‌دهد.


کسری بودجه، ثروت مالی بخش خصوصی را افزایش می‌دهد

این بدان معناست که دولت معادل کسری مخارج خود، پول واقعی چاپ می‌کند و ارزش خالص ثروت بخش خصوصی را افزایش می‌دهد. زیرا خانوارها افزایش بدهی را تجربه نمی‌کنند. به عبارت دیگر، کسری بودجه، ثروت مالی بخش خصوصی را افزایش می‌دهد.

نمودار زیر تغییرات دارایی­‌های مالی دولتی و خصوصی ایالات متحده در سه دهه گذشته است که غالبا کسری بودجه دولتی، معادل چاپ پول بخش واقعی و در نتیجه افزایش دارایی بخش خصوصی را نشان می‌­دهد.

انتشار پول توسط بانک مرکزی چه زمانی موجب تورم می‌شود؟

خلق اعتبار، تقاضای کل را افزایش می‌دهد و منجر به فشارهای تورمی با منشا تقاضا می‌شود. این دقیقا همان چیزی است که در سال‌های ۲۰۲۰-۲۰۲۱ در نظام مالی آمریکا مشاهده شد. کسری‌های مالی هنگفت و وام‌های بانکی با حمایت دولت منجر به گرمای بیش از حد اقتصاد و رشد GDP واقعی و فشارهای تورمی‌ شد.

نمودار زیر تغییرات سریع مقدار پول بخش واقعی، در مقابل تغییرات سریع در رشد اقتصادی را پیش‌بینی می‌­کند. بنابراین (در بیشتر موارد) کسری بودجه دولت و وام‌های جدید بانکی، منجر به چاپ پول واقعی بیشتر در اقتصاد می‌شود.

انتشار پول توسط بانک مرکزی چه زمانی موجب تورم می‌شود؟

بانک‌ها به اقتصاد بخش واقعی از ذخایر خود وام نمی‌دهند

بانک­‌های مرکزی از طریق تغییر در نرخ سود سپرده و تسهیلات، QE یا سایر عملیات‌­های انحصاری در اختیار مقام ناظر پولی، پول بخش مالی را چاپ می‌کنند. ذخایر قانونی بانک‌­ها منحصرا در اختیار بانک مرکزیست که می‌توان آنها را به عنوان پول برای بانک‌ها در نظر گرفت. بانک‌ها از ذخایر خود برای تسویه تراکنش‌ها و شرکت در عملیات بازار بین بانکی با یکدیگر استفاده می‌کنند.

این ذخایر فقط توسط اشخاص حقوقی دارای حساب نزد بانک مرکزی (بانک‌ها و مؤسسات مالی و اعتباری) قابل استفاده است. بانک مرکزی با اجرای QE، ترکیب سمت دارایی ترازنامه موسسات مالی و بانک‌­ها را تغییر می‌دهد؛ اوراق قرضه آنها را برداشته و با ذخایر آنها مبادله می‌کند.

اکنون بانک‌­ها اوراق قرضه کمتر و ذخایر بیشتری (نزد سایر بانک‌ها) یا دارایی‌­های (غیربانکی) دیگری دارند. اجرای QE ترازنامه CB را از دو طرف دارایی و بدهی به صورت متوازن گسترش می‌­دهد؛ اما در ترازنامه بانک تجاری تنها نوع و کیفیت بخشی از دارایی را تغییر می‌­دهد.

انتشار پول توسط بانک مرکزی چه زمانی موجب تورم می‌شود؟

بنابراین بانک‌ها به اقتصاد بخش واقعی از ذخایر خود وام نمی‌دهند، شما می‌توانید هر چقدر که می‌خواهید به صندوق آن‌ها پول واریز کنید، اما این کار باعث تغییر موضع آنها در مورد وام نمی‌شود. به طور مثال، ژاپن اوایل دهه ۲۰۰۰ شاهد این مدعاست.

انتشار پول توسط بانک مرکزی چه زمانی موجب تورم می‌شود؟

در نمودار بالا ذخایر بانکی (قرمز) طی ۵ سال دوبرابر شده که بانک تجاری ژاپن سیاست QE را در پیش گرفته است. با وجود دو برابر شدن میزان ذخایر بانک­‌ها (نمودار قرمز)، تسهیلات بانکی (نمودار آبی) در همان دوره ۲۵ درصد کاهش یافته آنچه در مورد فرآیند چاپ پول در کتب اقتصادی متعارف ذکر شده با واقعیت کمی متفاوت است.

بنابراین سیستم‌­های پولی متداول با دو شکل مختلف پول کار می‌کند؛ پول بخش واقعی و پول بخش مالی. دولت‌ها و بانک‌ها پول بخش واقعی و بانک‌های مرکزی پول بخش مالی را منتشر می‌کنند و تا زمانی که پول بخش مالی اثری بر حجم پول بخش واقعی نگذارد، انتشار آن موجب تورم نمی‌­شود.

شما می توانید مطالب و تصاویر خود را به آدرس زیر ارسال فرمایید.

bultannews@gmail.com

نظر شما

آخرین اخبار

پربازدید ها

پربحث ترین عناوین