«مدیا» عاشق کلمات بود

گروه ادبیات، نشر و رسانه: پیکر مدیا کاشیگر صبح دیروز، سه‌شنبه دهم مرداد، در میان اندوه اهالی فرهنگ از تالار وحدت به‌سمت خانه ابدی‌اش، قطعه نام‌آوران بهشت ‌زهرا، بدرقه و به خاک سپرده شد. غلامحسین سالمی، کاوه میرعباسی، سپاستین ویدو، کاردار فرانسه در ایران، بابک احمدی، مهشید نونهالی و مانی کاشیگر، پسر آن نویسده فقید، در این مراسم درباره کار و کردار مدیا کاشیگر سخن گفتند.

به گزارش بولتن نیوز به نقل از روزنامه شرق، غلامحسین سالمی مترجم که اجرای مراسم را بر عهده داشت از تأثیر کاشیگر در شناساندن ادبیات فرانسه به جامعه ایرانی گفت و اینکه «مدیا» در حوزه فرهنگ دست خیر داشت. او به جمعیت حاضر اشاره کرد که از هر طیف و گروه و هنری آمده بودند تا با این مترجم و نویسنده وداع کنند و این امر را نشان محبوبیت کاشیگر دانست. او از وجهی از شخصیت کاشیگر سخن گفت که شاید بیشتر مغفول مانده است. اینکه او به‌اصطلاح دست خیر داشت و محال بود کسی از او در حوزه‌های فرهنگ و هنر کاری بخواهد و او بی‌توجه بوده باشد.

«او مایاکوفسکی را به ما معرفی کرد و قبل از آن کسی با این شخصیت فرهنگی آشنا نبود. او نوشت و نوشت و امروز حدود دویست اثر از خود به یادگار گذاشته است». سالمی از کردار فرهنگی کاشیگر نیز گفت که در حوزه فرهنگ بسازوبفروشی نمی‌کرد و هرکاری که انجام می‌داد، مهندسی‌‌شده بود. «مدیا کاشیگر به‌خاطر درهم و دینار قد خم نکرد، او واقعا بزرگ و صمیمی بود و دلی به وسعت دریا داشت. هرگز از کسی دلخوری نداشت و سعی می‌کرد با همه روراست باشد و بود و ازاین‌رو زنگاری بر دلش ننشست».

او به غیاب دیگر نویسندگان و اهالی فرهنگ نیز اشاره کرد که این اواخر پشت‌سر هم از دست رفتند. «متأسفانه چندین ماه است که غم روی غم می‌گذاریم و دلمان پر است. رفتن سیروس نیرو، پوران فرخ‌زاد، کیومرث منشی‌زاده، کوروش اسدی و حال رفتن مدیا کاشیگر دردی است که نمی‌توان برای آن تسکینی پیدا کرد».کاوه میرعباسی، مترجم و دوست قدیمِ کاشیگر نیز از روزگار دوری سخن گفت که با «مدیا» آشنا شده بود؛ از سال پنجاه و دبیرستان رازی.

«من و مدیا علاقه‌های مشترک فرهنگی و هنری داشتیم». میرعباسی از دورانی گفت که مدیا درس معماری و اقتصاد می‌خواند و بعد به‌خاطر علاقه به ادبیات معماری را رها کرده بود و به ادبیات روی آورده بود. میرعباسی به وسعت دانش و مطالعات گسترده کاشیگر اشاره کرد و گفت: «می‌گویند مترجم خوب باید علاوه‌بر تسلط به زبان مقصد و مبدأ، دانش بسیار داشته باشد. مدیا از این دانش برخوردار بود. مطالعه بسیار زیاد و گسترده‌ای در تمامی حوزه‌های مرتبط و غیرمرتبط به ادبیات داشت و شاید به همین دلیل توانست آثار ارزشمندی را ترجمه کند».

کاشیگر جز ترجمه‌هایش شخصیتی فرهنگی بود که به‌قول میرعباسی حضوری ستایش‌برانگیز داشت. «جایزه روزی روزگاری را تأسیس کرد و در جایزه ادبی یلدا هم نقشی قابل‌اعتنا داشت. معتقد بود که جوایز ادبی باید ابزاری باشد که خواننده ایرانی را با مطالعه آشتی دهد و به کسانی تعلق بگیرد که آثارشان ارزش ادبی دارد. مدیا مردم‌دار بود. کمتر کسی را می‌شناسم که تا این حد دوست و آشنا داشته باشد. او همیشه نقشی رابط میان اصحاب فرهنگ داشت و هیچ توقعی هم نداشت».مهشید نونهالی، مترجمِ زبان فرانسه هم کوتاه از کاشیگر گفت: «مدیا گاهی شاد و گاهی غم‌انگیز بود و امکان نداشت که کسی او را بشناسد اما دوستش نداشته باشد. مدیا همیشه با روی باز با انسان‌ها برخورد می‌کرد. امکان نداشت که بتواند کمک کند و انجام ندهد.

دغدغه اصلی او حمایت از جوانان بود و به‌همین‌دلیل یا در مراسم‌های شب شعر، شب موسیقی، شب نمایش‌نامه‌خوانی و نمایشگاه عکس حضور داشت یا این مراسم‌ها را در خانه‌اش برگزار می‌کرد. بدون شک یاد مدیا کاشیگر در ذهن همه ما ماندگار خواهد بود و این ماندگاری در ذهن جوانان حتا بیشتر است». سپاستین ویدو، کاردار فرانسه در ایران، پیامِ سفیر فرانسه را خواند. «خانم‌ها و آقایان با کمال اندوه بر آن شدم که از کشور فرانسه پیام کوتاهی را در ستایش دوست و همکار عزیزمان ارسال کنم. پیش‌تر فرصت یافتم تسلیت خود را به خانواده و نزدیکان مدیا کاشیگر تقدیم نمایم. همان‌طورکه به خانواده ایشان گفتم احساس من به مدیا کاشیگر احساس قدردانی، دوستی و احترام بود.

قدردانی به این سبب که مدیا از بیش از بیست‌وپنج سال پیش تاکنون همکاری بی‌بدیل برای ما در سفارت فرانسه بود.  مدیا کاشیگر انسانی کوشا و خستگی‌ناپذیر و همیشه آماده‌به‌خدمت، که مسئولیتش به‌عنوان مترجم با ماهیت وجودی‌اش در تطابق کامل بود: مسئولیت انتقال وفادارانه پیام بین دو زبان و فرهنگ. اینکه عاشق کلمات بود و شیفته ارج‌نهادن به معنای آنها. کسانی که به او متنی یا گفت‌وگویی را برای ترجمه می‌سپردند می‌دانستند که تک‌تک کلمات یا سخنان با کمال دقت به زبان دیگری منتقل خواهد شد. این وفاداری به زبان و به متن مایه مباهات و افتخار او بود.

او از هر فرصتی بهره می‌جست تا این وفاداری را با جدیت به ‌نمایش گذارد، چه در ترجمه قراردادهای مهم در حوزه روابط ایران و فرانسه و چه در ترجمه اسناد اداری که از اهمیت کمتری برخوردار بودند. دوستی من برای او که همکاری بی‌نظیر در سفارت در تمام دوره‌ کاری‌اش بود. سال‌های سال مدیا چون فانوسی روشنگر برای تمامی کارمندان بود که در او پدری خیرخواه می‌دیدند و به‌جز احترامی که به‌عنوان مرد اهل ادب برای وی قائل بودند محبت ویژه‌ای نیز به او احساس می‌کردند. فرهنگ و ذکاوت مدیا از او همکاری ساخته بود که می‌شد در موقعیت‌های بسیار با او مشورت کرد.

همکارانم قطعا بهتر از من می‌توانند این را بگویند اما من نیز می‌توانم ببینم که همه آنها اکنون خود را کم‌وبیش یتیم احساس می‌کنند. در آخر احترامی که نسبت به مدیا احساس می‌کردم به‌خاطر مرد ادیبی بود که در او می‌دیدم. نویسنده و فیلسوف در آن واحد این‌چنین سرشناس و مورد تحسین در ایران. صحبت‌کردن با مدیا کاشیگر به‌منزله تماس بی‌واسطه با فرهنگ ایرانی و غنای بی‌نهایت آن بود. او که شیفته کشورش و زبان کشورش بود، بهتر از هرکسی می‌توانست ظرافت و پیچیدگی بی‌حدوحصر آن را با دیگران به اشتراک بگذارد. او بهتر از هرکسی توانست با خلق جوایز ادبی برای استعدادهای جوان، این زبان را به نسل جوان نیز انتقال دهد. می‌توانم بگویم که تمامی سفرای سابق فرانسه در ایران که بخت آشنایی با مدیا را داشتند همان احساسی را که من اکنون از آن سخن می‌گویم تجربه کردند.

قبل از عزیمتم به ایران همه آنها به من گفته بودند که می‌توانم روی شایستگی‌های منحصر‌به‌فرد، مهربانی و آماده‌به‌خدمت‌بودن وی حساب کنم. امروز من به‌نمایندگی از جانب آنان نیز سخن می‌گویم. این پیام کامل نخواهد بود اگر از اشتیاق این همکار عزیز به کشور فرانسه، فرهنگ و ادبیات آن سخن نگویم. ترجمه آثار بسیاری از نویسندگان فرانسوی توسط مدیا کاشیگر - آثار نویسندگانی چون آلبر کامو- امکان درک علاقه مدیا به کشور ما را برای ایرانیان بسیاری میسر ساخت. از این جهت نیز امروز مراتب تشکر کشور خود را به او تقدیم می‌کنم. با درگذشت مدیا فرانسه هم یکی از بهترین دوستان خود را در ایران از دست داد.

می‌خواهم امروز از طرف سفارت فرانسه پیام همبستگی و دوستی خود را در این لحظات غم‌انگیز به خانواده و نزدیکان مدیا تقدیم کنم. اعلام می‌کنم که همه ما امروز عزاداریم اما همه می‌دانیم که مردان ادب هرگز نمی‌میرند. نوشته‌های مدیا باقی خواهد ماند و شاهد ارزشمند مردی خواهد شد که او بود».بابک احمدی نیز به سال‌های دور رفت، ٤٣ سال پیش بود که مدیا چند شعر خود به زبان فارسی و فرانسوی را به او داده بود تا نظر بدهد و از همان زمان دوستی او با مدیا آغاز شده بود.

«به‌جرأت می‌توانم بگویم که امروز یکی از بهترین و شریف‌ترین دوستانم را از دست داده‌ام کسی که همیشه در خدمت دیگران بود و با سیاست کاری نداشت». مانی کاشیگر نیز در آخر مراسم گفت: «از همه آنهایی که امروز اینجا آمدند و همه آنها که نیامدند تشکر می‌کنم». او گفت که از برخوردهای این چند روزه دانسته است که آنچه از پدرش در ذهن ساخته بود، کمتر از شخصیت او بوده و او شخصیتی محبوب و دوست‌داشتنی در میان اهل فرهنگ و ادب بوده است. حجت‌الاسلام سيدمحمود دعایی نیز به‌رسم این چند سال که در مراسم اهالی فرهنگ و هنر حاضر می‌شود‌ بر پیکر مدیا کاشیگر نماز خواند. در مراسم بدرقه مدیا کاشیگر چهره‌های فرهنگی بسیاری شرکت کردند و از آن میان می‌توان به چهره‌هایی چون محمود حسینی‌زاد، احمد پوری، مهدی غبرایی، علیرضا رئیس‌دانا، شهرام اقبال‌زاده اشاره کرد.