رهایی بانک ها از تحریم

به گزارش بولتن نیوز،با توجه به تشدید تحریم های اقتصادی ایران در چند سال گذشته بانک ها نیز در راس این تحریم ها قرار گرفتند و مبادلات مالی بین المللی تا حد قابل توجهی دچار نقصان شد به گونه ای که چند بانک در محدودیت بین المللی قرار گرفتند؛ هر چند در مواردی برخی از آنها از تحریم خارج شدند اما همچنان تعداد زیادی از بانک های کشور در تحریم قرار دارند.
شب گذشته با اعلام رسمی اجرایی شدن برجام و تایید آژانس بین المللی انرژی اتمی، پس از سال ها بحران آفرینی های واهی علیه ایران به پایان رسید و فصل جدیدی در روابط خارجی کشور بویژه مناسبات اقتصادی گشود.
قطع سوئیفت یکی از تحریم های نظام بانکی کشور بود که در پی آن روابط کارگزاری بانک ها را تحت تاثیر قرار داد و همین امر سبب شد تا بانک های کشور از دستیابی به نظام های بین المللی و استانداردهای بین المللی محروم شوند.
البته با وجود تحریم اتحادیه اروپا و قطع سوئیفت برای بانک های ایرانی، این سوئیچ مالی برای 10 تا 12 بانک همانند بانک های دی، سامان، پاسارگاد، پارسیان، خاورمیانه، مسکن و کشاورزی باز بود و امور ارزی بانک ها از این طریق انجام می شد.

** سوئیفت چیست؟
سوئیفت ( SWIFT) که مخفف کلمات (Society for Worldwide Interbank Financial Telecommunication) همان جامعه جهانی ارتباطات مالی بین بانکی است که با تفاهم و توافق 239 بانک از 15 کشور اروپایی و آمریکای شمالی در ماه مه سال 1973 میلادی راه اندازی شد.
نخستین هدف سوئیفت جایگزینی یک روش یکپارچه و استاندارد بین المللی برای تبادل مالی و حذف روش های ارتباطی غیر استاندارد کاغذی و یا از طریق تلکس بود. در حال حاضر بیش از هفت هزار مؤسسه در 197 کشور جهان عضو آن انجمن هستند. در سال 2001 میلادی بیش از 1.5 بیلیون پیام از طریق سیستم سوئیفت در سطح جهان مبادله شده است.
مرکز اصلی شبکه سوئیفت در کشور بلژیک بوده و طبق قوانین آن کشور عمل می کند و کشورهای آمریکا، هلند، انگلیس و هنگ کنگ به عنوان مراکز پشتیبان اعضا فعالیت دارند. سوئیفت در هر کشوری داری یکSAP یعنی نقطه دسترسی به سوئیفت است که توسط مؤسسه سوئیفت کنترل می شود. SAP در ایران در بانک مرکزی واقع شده است.
سیستم سوئیفت برای ارسال و دریافت هرگونه پیام ارزی در بین واحدهای ارزی بانک های داخل کشور و بانک های خارج از کشور مورد استفاده قرار می گیرد. بانک های داخلی ایران از طریق خطوط Leased و یا ماهواره به مرکزSAP در بانک مرکزی متصل بوده و از طریق سیستم ماهواره ای پیام ها را برای بانک های خارج از کشور ارسال می کنند.
این سیستم برای سرعت بخشیدن به انجام معاملات ارزی و جلب رضایت مشتریان و همچنین هماهنگی تمام عملیات ارزی در سطح جهانی با استفاده از یک نرم افزار استاندارد مورد توجه است.
بدون سوئیفت تجارت جهانی و سرمایه گذاری کندتر، پرهزینه تر وغیرقابل اعتمادتر می شود. اما پرفایده بودن این شبکه آن را به ابزاری برای اعمال تحریم های بین المللی تبدیل ساخته است.

** چه زمانی ایران به عضویت سوئیفت درآمد؟
در سال 1364کارشناسان بانک مرکزی بررسی های اولیه را برای عضویت بانک های ایرانی در سوئیفت انجام دادند ولی با توجه به وقوع جنگ تحمیلی و اولویت های اساسی تر به تعویق افتاد. پنج سال بعد و پس از اتمام جنگ تحمیلی در سال1369 بانک مرکزی هیأتی را مأمور هماهنگی با بانک های تجاری به منظور عضویت در سوئیفت کرد.
پس از طی دوره بررسی عضویت، در اواخر سال 1370 پس از هماهنگی های لازم با بانک های تجاری تقاضای عضویت سیستم بانکی ایران توسط بانک مرکزی به سوئیفت ارائه شد. در سال 1371 پس از ارائه سه پیش شرط عضویت به سوئیفت، عضویت بانک مرکزی به همراه پنج بانک تجاری صادرات، ملی، تجارت، ملت و سپه در آذرماه پذیرفته شد.

** تحریم سوئیفت ایران در سال 1390
با بالا گرفتن اختلاف نظرهای بین المللی در خصوص مسائل هسته ای کشور، شنبه 27 اسفند 1390 در پایان ساعت اداری رسمی کشور سیستم سوئیفت بانک مرکزی ایران همسو با تحریم های اروپایی قطع شد. هر چند تحریم ها مراودات بین المللی بانک های ایرانی را متوقف نکرد، اما با این وجود هزینه های زیادی بر عملیات ارزی و بانکی کل سیستم بانکی کشور تحمیل شد.
اگرچه برخی از بانک های محروم از خدمات سوئیفت توانستند با اجاره خطوط تلفن و فکس از همتایان خود در دوبی، ترکیه و چین به انتقال پول بپردازند یا طبق گزارش دادستانی ترکیه بانک های تحریم نشده ایرانی را واسطه انتقال قرار دهند، اما این کار با کندی و هزینه فراوان انجام می شد.
علاوه بر این، صدور حکم تحریم علیه بانک های ایرانی، بانک های غربی را وادار کرد که از انجام سایر کارهای بانکی با بانک های تحریم شده نیز خودداری کنند.
حال با اجرای برجام، «علی دیواندری» رئیس پژوهشکده پولی و بانکی بانک مرکزی گفته است سوئیفت در این هفته (پایان دی ماه) برای بانک های ایرانی برقرار می شود.
کارشناسان اقتصادی معتقدند: نه تنها رفع تحریم ها تاثیر قابل توجهی در فعالیت و سودآوری بانک ها خواهد داشت بلکه بازار سرمایه نیز اثر این خبر خوش را به صورت کاملا محسوس مشاهده خواهد کرد.
«مهرزاد جهانی» تحلیلگر بازار سرمایه دراین باره می گوید: پس از کش و قوس های فراوان خبرهای اجرایی شدن لغو تحریم ها و در صدر آن لغو تحریم های سوئیفت در هفته جاری، موجب تحرک در بازار سرمایه شده و دیروز(شنبه) شاهد افزایش حجم معاملات و رکورد شکنی شاخص کل بودیم.
اکنون با اعلام رسمی اجرای برجام و کلید زدن رفع تحریم ها، امیدواری در میان فعالان این بازار دوچندان شده است به طوری که سهامداران از اعتماد به بازار سرمایه سخن می گویند و امیدواری به روزهای رونق دوباره.
این تحلیلگر بازار سرمایه در ادامه به صنایع پیشرو بعد از رفع تحریم ها اشاره کرد و تصریح کرد: با برداشته شدن تحریم سوئیفت، آثار آن بر صنایع بورسی و سودآوری بانک ها در آینده نزدیک آشکار خواهد شد. بانک های صادرات، ملت و تجارت که دارای بیشترین شعب خارجی هستند به دلیل افزایش مراودات تجاری خارجی و به تبع آن رشد درآمدهای غیرمشاع در شرایط مطلوب تری نسبت به دیگر شرکت ها قرار می گیرند.
این تحلیلگر بازار سرمایه خاطرنشان کرد: از تاثیر لغو تحریم سوئیفت بر صنعت دارو نیز نمی توان به آسانی گذشت. شرکت های دارویی که اکثرا مواد اولیه خود را به صورت وارداتی دریافت می کنند و با وجود مشکلات در نقل و انتقال پول، هزینه های مالی سنگینی را متحمل می شوند با لغو شدن تحریم سوئیفت، سودآوری شان دستخوش تغییرات زیادی خواهد شد. همچنین شرکت های این صنعت تکنولوژی محور، در پی رفع تحریم ها و ورود تکنولوژی به کشور، با کاهش هزینه ها و افزایش سودآوری مواجه می شوند.
سید بهاء الدین حسینی هاشمی کارشناس امور بانکی نیز درباره اتصال مجدد نظام بانکی به سوئیفت نیز گفت: لغو تحریم ها به ویژه تحریم های بانکی یک موفقیت ملی است؛ معتقدم تحریم، جنگ تمام عیاری با اقتصاد کشور بود که همه اقشار جامعه را در بر گرفت؛ اکنون می توان امیدوار بود اقتصاد کشور با رفع تحریم ها، با قدرت بیشتری به دوران شکوفایی در سطح بین المللی بازگشته و حق خود را بازستاند و تعامل سازنده ای در عرصه مالی با سایر کشورهای دنیا برقرار کند.
این کارشناس امور بانکی با تاکید بر این که لغو تحریم انعطاف و قابلیت بانک مرکزی را نسبت به قبل افزایش می دهد، افزود: علاوه بر کاهش ریسک کشور، نرخ پول برای ما ارزان تر و امور با سهولت بهتری انجام خواهد شد در عین حال که سایر بانک ها نیز در شرایطی قرار می گیرند که با توجه به اعتبار بانک مرکزی خواهند توانست منابع بیشتری را از طریق فاینانس به کشور وارد کنند.