از دگرگونی دنیا تا عقب‌ ماندن چپ‌ها

به گزارش بولتن نیوز او همچنین تاکید کرد: امروز مفاهیم هم معنی گذشته خود را از دست داده‌اند؛ مفاهیمی مثل مارکسیسم، سوسیالیسم و سرمایه‌داری.

این مترجم پیشکسوت آثار فلسفی در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا با اشاره به پیچیده شدن عرصه کسب آگاهی، کتاب و مطالعه در جامعه امروز ایران گفت: وضع کتاب و کتاب‌خوانی پیچیده شده است. با نگاهی به وضعیت فروش کتاب‌ها و فعالیت ناشران می‌توان این را فهمید. این حاصل جهانی است که در آن زندگی می‌کنیم؛ جهانی که با انفجار اطلاعات مواجه شده است. این وضعیت پیچیده را می‌توان از موبایل‌هایی که در دست بچه‌های چهارساله قرار گرفته متوجه شد.

او افزود: اولین کتابم را در سال 1348 منتشر کردم. این کتاب در آن زمان برای اولین‌بار در 11 هزار نسخه چاپ شد؛ زمانی که جمعیت ایران حدود 30 میلیون نفر بود. اما الان که جمعیت ایران به 80 میلیون نفر رسیده تیراژ کتاب به 500 نسخه رسیده است. نام این کتاب «گریز از آزادی» نوشته اریش فروم است که جایزه سازمان ملل متحد هم به آن تعلق گرفت.

فولادوند اظهار کرد: به هر حال دنیا دگرگون شده است و مفاهیم و ارزش‌ها دچار تحول شده‌اند. کتاب جای خود را به دیگر وسایل انتقال پیام داده است. در دانشگاه تهران دوستی دارم که در مقطع کارشناسی ارشد فلسفه تدریس می‌کند. او به من می‌گفت اول مهرماه وقتی از دانشجویانش سوال کرده که آخرین کتابی که خوانده‌اند چه کتابی بوده، آن‌ها نام هیچ کتابی را نبرده‌اند و همگی در سکوت مطلق فرورفته‌اند.

وی در پاسخ به این سوال که این موضوع به خاطر تفاوت نسل‌هاست یا چیز دیگری گفت: برای نسل جدید چیزهای دیگری مهم شده است. تیراژ کتاب و روزنامه‌ها گویای این مطلب است و بخشی از آن به این موضوع ‌برمی‌گردد که در کتاب‌ها و روزنامه‌ها آن چیزی که نسل جوان می‌خواهد نیست و ما مجبوریم که با این بخور و نمیر بسازیم.

این مترجم آثار فلسفی درباره این‌که آیا این موضوع مختص کشور ایران است یا در دیگر کشورهای دنیا هم وضع به همین شکل است، گفت: این موضوع کمابیش در دیگر نقاط دنیا هم اتفاق افتاده است. نمونه آن هم یکی از نشریات معتبر آمریکایی است که تا چند سال قبل تیراژش به پنج میلیون و 600 هزار نسخه می‌رسید اما الان در 800هزار نسخه به چاپ می‌رسد.

فولادوند درباره چرایی این تغییرات گفت: جواب من این است که زندگی‌تان را بکنید. جهان دگرگون شده است و مثل گذشته نیست. الان یک فرد 30 ساله نمی‌تواند حرف یک نوجوان 16 - 17 ساله را به خوبی بفهمد و درک کند چون دنیای آن‌ها به شدت دگرگون شده است. در حال حاضر شما هرچقدر هم که جوینده و پوینده باشید وقتی در یک جمع قرار می‌گیرید می‌بینید که کل فضای جمع تحت تأثیر جوک‌هایی قرار می‌گیرد که از طریق موبایل‌ها فرستاده شده است. این اتفاق دقیقا مثل اتفاقی است که سال‌ها قبل برای فردی رخ می‌داد که به مجلسی می‌رفت و شروع به خواندن روزنامه می‌کرد و کارش باعث می‌شد به دیگران بربخورد؛ اما الان در این جمع‌ها همه موبایل‌هایشان را درمی‌آورند و با آن بازی می‌کنند و به کسی هم برنمی‌خورد.

این مترجم در پاسخ به این سوال که آیا این تغییرات برآیند سرمایه‌داری نیست که در آن به شدت مصرف‌گرایی ترویج می‌شود، گفت: نه، نشریه‌ای که در پنج میلیون و 600 هزار نسخه چاپ می‌شد در همان آمریکا منتشر می‌شد و اصلا مگر الان در کشورهای سوسیالیستی وضع غیر از این است؟

او در پاسخ به این‌که به هر حال گستره زیادی از تأثیر بر جهان و انسان امروز به سرمایه‌داری و سیاست‌های آن برمی‌گردد، گفت: حتی الان این مفاهیمی هم که شما استفاده می‌کنید، دیگر آن مفاهیم گذشته نیستند و یک کشور سرمایه‌داری به همان معنی گذشته‌اش نیست. الان حتی کشوری به همان معنی قدیمی مارکسیستی و سوسیالیستی وجود ندارد. بلکه همه این سیستم‌ها از همدیگر وام گرفته‌ و بر هم تأثیر گذاشته‌اند. بنابراین نمی‌توان تغییرات را تنها حاصل کار سرمایه‌داری دانست. این تغییرات به واسطه ابداعات و اختراعات صورت گرفته است و تنها مختص بخشی از دنیا نیست، بلکه همه دنیا این تغییرات را در خود داشته است و کسی هم حاضر نیست آن‌ها را کنار بگذارد.

فولادوند اظهار کرد: چپی‌های ما هم بسیار عقب‌مانده‌اند و هنوز در دهه 1930 هستند و مثل همان موقع فکر می‌کنند. هر چند چپ امروز نیز مانند چپ آن زمان نیست. ما باید این تغییرات را بفهمیم و بدانیم که در کدام دنیا داریم زندگی می‌کنیم. باید از این زاویه به مسائل نگاه کنیم. باید جوانان و پیران را ببینیم و از اتاق تنگ و تاریک فکری قدیم بیرون بیاییم.

او در پاسخ به این‌که آیا فیلسوفان در نظرات و آرایشان چنین دنیایی و تغییرات امروز جهان و انسان را پیش‌بینی کرده بودند اظهار کرد:‌ ممکن است خطوط کلی را پیش‌بینی کرده باشند، ولی به این صورت که الان می‌بینیم غیرقابل پیش‌بینی بود؛ چون چه کسی می‌توانست گستره اطلاعات در آینده را پیش‌بینی کند؟ این موضوع هم به خاطر این است که ما نمی‌توانیم اختراعات را پیش‌بینی کنیم؛ همان‌طور که الان نمی‌توانیم پیش‌بینی کنیم که 20 سال آینده مثلا وضع حمل و نقل چگونه می‌شود.

فولادوند در واکنش به این پرسش که چه باید کرد گفت: باید مقداری در ایده‌های خود فروتن باشیم و فکر نکنیم همه چیز را می‌دانیم و جهان یک کتاب گسترده است که ما همه آن را خوانده‌ایم. این‌گونه نیست. اصلا شاید زیبایی زندگی این است که یک چیزهایی غیرقابل پیش‌بینی در آن رخ بدهد و اساسا همه جای تاریخ این‌گونه بوده که کسانی که نتوانستند خودشان را با تغییرات بنیادین وفق بدهند نابود شدند.

او افزود: 50 سال پیش هیچ‌کس فکر نمی‌کرد اسلام در آینده دارای آن‌چنان وضعی شود و آن‌چنان تفکری پیدا کند که امروز در قرن بیست و یکم پیدا کرده است. آن زمان همه فکر می‌کردند مسلمانان مردمی عقب‌افتاده هستند ولی الان دنیا شاهد تغییر نگاه به کشورهای اسلامی است.

او بار دیگر تأکید کرد: همیشه کسانی که نتوانستند خودشان را با تغییرات پیرامون وفق دهند نابود شده‌اند. بنابراین باید بپذیریم همان‌طور که در عالم جانداران تحول وجود دارد در جهان فکر هم همین‌گونه است. به همین خاطر است که من می‌گویم چپ‌های ما هم عقب‌افتاده هستند و خود را در دهه 30 پارک کرده‌اند.

به گزارش ایسنا، عزت‌الله فولادوند پنجم دی‌ماه ۱۳۱۴ در اصفهان به دنیا آمد. پس از گذراندن دوران دبیرستان در ایران به پاریس رفت. تحصیلاتش را در رشته پزشکی در سوربن فرانسه نیمه‌کاره رها کرد و برای تحصیل در رشته فلسفه راهی آمریکا شد. او در دانشگاه کلمبیای آمریکا تحصیلات خود را در مقاطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری فلسفه به پایان رساند.

عزت‌الله فولادوند با ترجمه متون مهم و دشوار فلسفی و آرای کارل ریموند پوپر شناخته شد. او که چند سال در سمت‌های مختلفی در شرکت ملی نفت ایران و وزارت امور اقتصادی و دارایی مشغول به کار بود‌، در کنار فعالیت‌های شغلی، به فعالیت‌های فرهنگی نیز پرداخت و کتاب‌های بسیاری را ترجمه و به ایرانیان معرفی کرد. در سال 1350 به خاطر ترجمه کتاب «گریز از آزادی» نوشته اریش فروم جایزه ترجمه ممتاز در رشته علوم اجتماعی را از یونسکو گرفت. ترجمه او از کتاب‌های «فلسفه کانت» و «آگاهی و جامعه» و «برج‌فرازان» نیز در سه دوره مختلف جایزه کتاب سال برگزیده شده‌اند.

ترجمه کتاب‌های «آزادی و خیانت به آزادی» اثر آیزایا برلین، «گریز از آزادی» نوشته اریش فروم، «جامعه باز و دشمنان آن» اثر کارل ریموند پوپر، «خشونت و انقلاب» از هانا آرنت، «فلسفه کانت» نوشته اشتفان کورنر، «نیچه و مسیحیت» اثر کارل یاسپرس، «آزادی و قدرت و قانون» نوشته فرانتس نویمان، «فلاسفه بزرگ» اثر براین مگی، «آیا انسان پیروز خواهد شد؟» نوشته‌ اریک فروم، «افلاطون» نوشته جان جی. کینی، «جورج لوکاچ» نوشته امری جورج، «فریدریش دورنمارت» نوشته جورج ولوارث، «آگاهی و جامعه» استیوارت هیوز، «برج‌فرازان» (درباره تاریخ اروپا) نوشته باربارا تاکمن و «در سنگر آزادی» نوشته فریدریش فون‌هایک از جمله آثار منتشرشده این مترجم پیشکسوت‌ هستند.

اخیرا کتاب «خشونت» هانا آرنت با ترجمه فولادوند در انتشارات خوارزمی تجدید چاپ شده است. در این چاپ مطالب تازه‌ای از هانا آرنت به این کتاب اضافه شده است.