دالیا دسا کی، مدیر مرکز سیاست عمومی خاورمیانه نوشت؛
آیا توافق هسته‌ای با ایران هنوز ممکن است؟
در مقطع کنونی شرایط در ایران، آمریکا و منطقه به نفع توافق پیش می‌رود اما هیچ‌چیز در خاورمیانه آسان نیست؛ و حتی اگر توافق حاصل شود، اوضاع منطقه یک‌شبه تغیر نخواهد کرد؛ اما یقیناً توافق هسته‌ای بهتر از سایر گزینه‌ها است و اگر شانسی برای توافق وجود نداشت، مذاکرات تا بدین جا نمی‌رسید.
گروه سیاسی، در مقطع کنونی شرایط در ایران، آمریکا و منطقه به نفع توافق پیش می‌رود اما هیچ‌چیز در خاورمیانه آسان نیست؛ و حتی اگر توافق حاصل شود، اوضاع منطقه یک‌شبه تغیر نخواهد کرد؛ اما یقیناً توافق هسته‌ای بهتر از سایر گزینه‌ها است و اگر شانسی برای توافق وجود نداشت، مذاکرات تا بدین جا نمی‌رسید.
به گزارش بولتن نیوز به نقل از اشراف، اندیشکده رند در یادداشتی به قلم دالیا دسا کی مدیر مرکز سیاست عمومی خاورمیانه این مؤسسه نوشت: آمریکا و دیگر قدرت‌های جهانی به میز مذاکره برگشتند تا در جهت نهایی کردن توافق با ایران پس‌ازاینکه پیش‌تر هفت ماه تمدیدشده بود، تلاش کنند. اما پرسش اینجاست که طرفین چگونه به این توافق دست خواهند یافت؟ به‌جای پرداختن به تحلیل نظری در خصوص مواضع طرفین و جزئیات مذاکرات (جزئیاتی که تنها مذاکره‌کنندگان درون اتاق مذاکره از آن باخبرند)، سازنده خواهد بود که به برخی پرسش‌های اساسی پیش روی تداوم مذاکرات بپردازیم. در ادامه به پنج مورد خواهیم پرداخت:
■ حمایت اکثر ایرانی‌ها از حق این کشور برای انرژی هسته‌ای■
۱) چرا ایرانی‌ها بر سر میز مذاکره آمدند؟
ایرانی‌ها به این دلیل بر سر میز مذاکره نیامدند که از هدف خود برای تبدیل‌شدن به قدرتی هسته‌ای دست برداشته‌اند. درواقع نظرسنجی‌ها از حمایت اکثر ایرانی‌ها از حق این کشور برای انرژی هسته‌ای حکایت دارد و بسیاری نیز از دست‌یابی ایران به سلاح هسته‌ای حمایت می‌کنند؛ اما آنچه تغییر کرده است این است که با روی کار آمدن «حسن روحانی» آن‌ها فکر می‌کنند که هزینه بسیار زیادی برای برنامه هسته‌ای خود پرداخته‌اند. «حسن روحانی» بی‌شک میانه‌رو نیست؛ اما به نظر می‌رسد «حسن روحانی» و مشاوران کلیدی او عمل‌گرا هستند. آن‌ها می‌فهمند که تحریم‌های اقتصادی‌ای که بر ایران به دلیل برنامه هسته‌ای این کشور اعمال‌شده، ثبات خود جمهوری اسلامی را با خطر مواجه می‌سازد.
■ روحانی از حمایت رهبر معظم در مذاکرات هسته‌ای برخوردار است ■
تحریم‌های نفتی و بانکی، علیرغم اینکه سیاست‌های اقتصادی «حسن روحانی» به برخی بهبودهای حاشیه‌ای پس از پایان یافتن دوره ریاست جمهوری «محمود احمدی نزاد» دست‌زده است، اقتصاد ایران را مختل ساخته است. «حسن روحانی» هدایت برخی رهبران ایران را بر عهده دارد که علاقه‌مند به مشارکت ایران در اقتصاد جهانی و بازسازی چهره این کشور در منطقه هستند. «حسن روحانی» تصمیم‌گیرنده نهایی در ایران نیست؛ تصمیم‌گیری‌های نهایی مربوط به رهبر معظم «آیت‌الله خامنه‌ای» است؛ اما به نظر می‌رسد «حسن روحانی» از حمایت رهبر معظم در مذاکرات هسته‌ای برخوردار است؛ و «آیت‌الله خامنه‌ای» مثل «حسن روحانی» نیز دل‌مشغول فشار داخلی است که بر مردم ایران به‌خصوص نسل جوان در حال وارد آمدن است. رهبران ایران ممکن است از بسیاری جهات نتوانسته باشند رضایت مردم این کشور را تأمین کنند، اما آن‌ها به‌خوبی می‌دانند چگونه بقای خود را تضمین کنند و یک توافق هسته‌ای می‌تواند راه مناسبی برای تقویت حمایت داخلی با رفع تحریم‌های اقتصادی باشد.
■ توافق با ایران می‌تواند پیروزی بزرگی برای اوباما باشد ■
۲) چرا آمریکا محتاج توافق با ایران است؟
دولت‌های آمریکایی – جمهوری خواهان و دمکرات‌ها – نگران آمال هسته‌ای ایران و این امکان که بمب هسته‌ای ایران می‌تواند زمینه‌ساز رقابت تسلیحاتی باشد و احتمال جنگ منطقه‌ای را آن هم در منطقه‌ای که هم‌اکنون نیز درگیر بی‌ثباتی است بالا ببرد ؛ اما دولت «اوباما» در خصوص اینکه ممانعت از دست‌یابی ایرانی‌ها به بمب هسته‌ای از طریق مذاکرات جزء اولویت‌های سیاست خارجی آمریکاست، صریح بوده است. توافقی با ایران که این کشور را از تبدیل انرژی هسته‌ای به برنامه تسلیحاتی ناتوان می‌سازد، می‌تواند پیروزی بزرگی برای «اوباما» باشد. دولت «اوباما» تلاش زیادی کرده است تا مسئله هسته‌ای را از سایر مسائل جدی جدا کند. مقامات آمریکایی از دیرباز نگران این مسئله بوده‌اند که ایران همواره دستی در هر بحرانی در خاورمیانه به‌خصوص سوریه و عراق دارد. به همین ترتیب بی‌شک اگر مشکل هسته‌ای همچنان پابرجا نماند، راحت‌تر می‌توان با ایران بر سر سایر مسائل منطقه‌ای توافق کرد.
■ هر راه‌حلی در سوریه بدون همکاری با ایران ناممکن است ■
به‌طور مثال به مورد حمایت ایران از رئیس‌جمهور سوریه «بشار اسد» توجه کنید. کشوری نیست که به‌اندازه ایران بر «اسد» نفوذ داشته باشد. پس چه آمریکا دوست داشته باشد و چه نداشته باشد، هر راه‌حلی که به ختم شدن نبرد خونین در سوریه منجر شود بدون همکاری با ایران ناممکن است. توافق هسته‌ای، ایران و آمریکا را به بهترین دوستان یکدیگر یا حداقل شرکایی که مجبورند یکدیگر را تحمل کنند، تبدیل نخواهد کرد؛ اما این توافق همکاری بر سر برخی مسائل منطقه‌ای که دو کشور تمایل به حل آن‌ها دارند را آسان‌تر می‌کند. بسیاری از تصمیم گیران آمریکا تمایل دارند که برای منافع بلندمدت‌تر، برای شروع روابط متوسط با کشوری که هشتاد میلیون جمعیت دارد و مردم آن یکی از فرهیخته‌ترین مردم در منطقه هستند تلاش کنند.
■ هراس کشورهای منطقه از صدور انقلاب ایران به سایر کشورها■
۳) آیا همسایگان ایران مانع توافق هسته‌ای می‌شوند؟
کشورهای منطقه از اینکه ایران انقلاب خود را به سایر کشورهای منطقه گسترش دهد می‌هراسند؛ و ازاین‌رو این کشور دوستی واقعی در همسایگی خود ندارد. این از معدود مواردی است که اعراب و اسرائیل بر سر آن توافق دارند. ایران کشوری با اکثریتی شیعه در منطقه‌ای با اکثریتی سنی است. همسایگان ایران، به‌خصوص پس از جنگ عراق در ۲۰۰۳، از نفوذ فزاینده ایران، با دامن زدن به منازعات قومی که تنها نگرانی‌ها را از آمال و قدرت ایران افزایش می‌دهند، می‌هراسند. بدین ترتیب همسایگان ایران به توافقی که مانع تبدیل‌شدن ایران به‌قدرتی هسته‌ای شود، استقبال می‌کنند؛ به این دلیل که نگرانی آن‌ها بیشتر در خصوص تأثیری که بمب هسته‌ای ایران بر این کشور و عوامل نیابتی‌اش دارد، است تا اینکه ایران واقعاً به بمب دست یابد.
■ توافق تنها اعتبار ایران و نفوذ ایران را در سطح جهان می‌افزاید ■
اما همسایگان نگرانی‌هایی در این خصوص دارند که فراتر از مسئله هسته‌ای است. توافق نگرانی‌ها را در خصوص حمایت ایران از گروه‌ها و شبه‌نظامیانی که در مسائل همسایگان دخالت می‌کنند، برطرف نخواهد کرد. ایران قصدی برای توقف برنامه موشکی و فعالیت‌های انقلابی خود ندارد. نکته قضیه این است که: به نظر آن‌ها توافق تنها اعتبار ایران و نفوذ ایران را در سطح جهان می‌افزاید؛ اما اگر توافقی در کار باشد بازیگران منطقه‌ای توان متوقف کردن آن را ندارند. اسرائیل بارها تهدید به حمله نظامی کرده است اما آیا این کشور می‌تواند پس از یک توافق، حتی اگر این توافق به مذاق آن‌ها خوش نیاید، دست به چنین کاری بزند؟ احتمال این امر کم است. محتمل‌ترین نتیجه در صورت حصول توافق این است که اسرائیل جنجال برپا کند که ایرانی‌ها در حال فریبکاری هستند تا ایران همچنان منزوی و تحریم‌ها پابرجا بمانند. در این میان آمریکا احتمالاً برای شرکای منطقه‌ای نیز چیزهایی آماده کرده است که آن‌ها را راضی کند – همکاری بیشتر در سیستم‌های دفاع موشکی، فروش تسلیحات، تمرین‌های نظامی مشترک و …- تا آن‌ها بتوانند تلخی این توافق را از یاد ببرند.
■تأثیر ظهور داعش بر توافق ■
۴) آیا داعش می‌تواند روند توافق را تسهیل کند؟
یقیناً ایران همچنان تهدیدی جدی برای منافع آمریکا خواهد بود؛ اما ظهور داعش و ماهیت خشونت‌آمیز آن، منطقه را با بی‌ثباتی جدی مواجه ساخته است. ایران به‌شدت آسیب‌پذیر است و دلایل خود را برای مقابله با داعش دارد؛ به‌خصوص با توجه به تهدیدی که این گروه علیه دولت تحت حمایت ایران در عراق دارد و مناطق شیعه‌نشین کرده است. درست است که ایران و آمریکا دشمن مشترکی به نام داعش دارند اما به نظر نمی‌رسد که این امر بر مذاکرات هسته‌ای، که خط‌مشی خود را دارد، تأثیری بگذارد؛ اما درحالی‌که ظهور داعش تأثیری منفی در روند حصول توافق ندارد، به نظر نمی‌رسد چالش‌های عمیق موجود به دلیل وجود داعش از میان بروند.
■ موانع سیاسی بیش از موانع فنی مانع حصول توافق هستند■
۵) آیا ممکن است مذاکرات سرانجام با شکست مواجه شوند؟
بله. علیرغم نیروهای زیادی که در جهت حصول توافق کار می‌کنند دلایل زیادی نیز وجود دارد که توافق هسته‌ای اتفاق نیفتد. واضح‌ترین دلیل این است که طرف‌ها نمی‌توانند به فرمولی برسند که تمامی طرف‌ها برای محدود کردن برنامه هسته‌ای ایران، بتوانند بپذیرند.
چیزی که برای موفقیت توافق ضروری است ترکیبی از جلوگیری از تسلیحاتی شدن برنامه هسته‌ای ایران (محدود ساختن غنی‌سازی اورانیوم، خنثی‌سازی پلوتونیم تولیدشده و بازرسی‌های بین‌المللی مؤثر) در قبال رفع تحریم‌ها و پذیرش برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای این کشور، خواهد بود؛ اما تضمین اینکه تمامی جزئیات موردقبول همه باشد ممکن نیست؛ به‌خصوص با توجه به مخالفت‌های داخلی‌ای که هم در ایران و هم در آمریکا وجود دارد؛ اما متغیرهای دیگری نظیر همکاری روسیه نیز وجود دارد که باوجود کسی مثل «ولادیمیر پوتین» به‌هیچ‌عنوان قطعی نیست. درواقع موانع سیاسی بیش از موانع فنی مانع حصول توافق هستند. عناصر تندرو در ایران بیم آن دارند که حصول توافق با آمریکا به گرم شدن روابط میان ایران و آمریکا منجر شود؛ امری که سرانجام یک اصل بنیادین جمهوری اسلامی را به خطر می‌اندازد و درها را برای آنچه به نظر آن‌ها جمهوری اسلامی را با خطر مواجه می‌کند، باز می‌کند. کنگره آمریکا نیز می‌تواند به سدی برای توافق تبدیل شود؛ به‌خصوص اگر اسرائیل علیه توافق اظهار مخالفت علنی داشته باشد.
■ توافق به‌خودی‌خود خطراتی برای تمامی طرف‌ها دارد ■
اما توان کنگره، حتی با سنایی تحت کنترل جمهوری خواهان، نیز مانند اسرائیل محدود است. دولت با سازوکارهای اجزایی توان تعلیق تحریم‌ها را دارد و کنگره نمی‌خواهد به‌عنوان مانع رفع تحریم‌ها علیه ایران شناخته شود و مقصر اصلی معرفی شود. سرانجام توافق به‌خودی‌خود خطراتی برای تمامی طرف‌ها دارد. چون حتی اگر توافق حاصل شود رصد بین‌المللی سازمان انرژی اتمی ادامه خواهد یافت. به نحو تاریخی ایران در همکاری با آژانس شفاف نبوده است. لیکن به نظر می‌رسد که در مقطع کنونی شرایط در ایران، آمریکا و منطقه به نفع توافق است؛ اما هیچ‌چیز در خاورمیانه آسان نیست؛ و حتی اگر توافق حاصل شود، اوضاع منطقه یک‌شبه تغیر نخواهد کرد؛ اما یقیناً توافق هسته‌ای بهتر از سایر گزینه‌ها است و اگر شانسی برای توافق وجود نداشت، مذاکرات تا بدین جا نمی‌رسید.
به گزارش بولتن نیوز به نقل از اشراف، اندیشکده رند در یادداشتی به قلم دالیا دسا کی مدیر مرکز سیاست عمومی خاورمیانه این مؤسسه نوشت: آمریکا و دیگر قدرت‌های جهانی به میز مذاکره برگشتند تا در جهت نهایی کردن توافق با ایران پس‌ازاینکه پیش‌تر هفت ماه تمدیدشده بود، تلاش کنند. اما پرسش اینجاست که طرفین چگونه به این توافق دست خواهند یافت؟ به‌جای پرداختن به تحلیل نظری در خصوص مواضع طرفین و جزئیات مذاکرات (جزئیاتی که تنها مذاکره‌کنندگان درون اتاق مذاکره از آن باخبرند)، سازنده خواهد بود که به برخی پرسش‌های اساسی پیش روی تداوم مذاکرات بپردازیم. در ادامه به پنج مورد خواهیم پرداخت:
■ حمایت اکثر ایرانی‌ها از حق این کشور برای انرژی هسته‌ای■
۱) چرا ایرانی‌ها بر سر میز مذاکره آمدند؟
ایرانی‌ها به این دلیل بر سر میز مذاکره نیامدند که از هدف خود برای تبدیل‌شدن به قدرتی هسته‌ای دست برداشته‌اند. درواقع نظرسنجی‌ها از حمایت اکثر ایرانی‌ها از حق این کشور برای انرژی هسته‌ای حکایت دارد و بسیاری نیز از دست‌یابی ایران به سلاح هسته‌ای حمایت می‌کنند؛ اما آنچه تغییر کرده است این است که با روی کار آمدن «حسن روحانی» آن‌ها فکر می‌کنند که هزینه بسیار زیادی برای برنامه هسته‌ای خود پرداخته‌اند. «حسن روحانی» بی‌شک میانه‌رو نیست؛ اما به نظر می‌رسد «حسن روحانی» و مشاوران کلیدی او عمل‌گرا هستند. آن‌ها می‌فهمند که تحریم‌های اقتصادی‌ای که بر ایران به دلیل برنامه هسته‌ای این کشور اعمال‌شده، ثبات خود جمهوری اسلامی را با خطر مواجه می‌سازد.
■ روحانی از حمایت رهبر معظم در مذاکرات هسته‌ای برخوردار است ■
تحریم‌های نفتی و بانکی، علیرغم اینکه سیاست‌های اقتصادی «حسن روحانی» به برخی بهبودهای حاشیه‌ای پس از پایان یافتن دوره ریاست جمهوری «محمود احمدی نزاد» دست‌زده است، اقتصاد ایران را مختل ساخته است. «حسن روحانی» هدایت برخی رهبران ایران را بر عهده دارد که علاقه‌مند به مشارکت ایران در اقتصاد جهانی و بازسازی چهره این کشور در منطقه هستند. «حسن روحانی» تصمیم‌گیرنده نهایی در ایران نیست؛ تصمیم‌گیری‌های نهایی مربوط به رهبر معظم «آیت‌الله خامنه‌ای» است؛ اما به نظر می‌رسد «حسن روحانی» از حمایت رهبر معظم در مذاکرات هسته‌ای برخوردار است؛ و «آیت‌الله خامنه‌ای» مثل «حسن روحانی» نیز دل‌مشغول فشار داخلی است که بر مردم ایران به‌خصوص نسل جوان در حال وارد آمدن است. رهبران ایران ممکن است از بسیاری جهات نتوانسته باشند رضایت مردم این کشور را تأمین کنند، اما آن‌ها به‌خوبی می‌دانند چگونه بقای خود را تضمین کنند و یک توافق هسته‌ای می‌تواند راه مناسبی برای تقویت حمایت داخلی با رفع تحریم‌های اقتصادی باشد.
■ توافق با ایران می‌تواند پیروزی بزرگی برای اوباما باشد ■
۲) چرا آمریکا محتاج توافق با ایران است؟
دولت‌های آمریکایی – جمهوری خواهان و دمکرات‌ها – نگران آمال هسته‌ای ایران و این امکان که بمب هسته‌ای ایران می‌تواند زمینه‌ساز رقابت تسلیحاتی باشد و احتمال جنگ منطقه‌ای را آن هم در منطقه‌ای که هم‌اکنون نیز درگیر بی‌ثباتی است بالا ببرد ؛ اما دولت «اوباما» در خصوص اینکه ممانعت از دست‌یابی ایرانی‌ها به بمب هسته‌ای از طریق مذاکرات جزء اولویت‌های سیاست خارجی آمریکاست، صریح بوده است. توافقی با ایران که این کشور را از تبدیل انرژی هسته‌ای به برنامه تسلیحاتی ناتوان می‌سازد، می‌تواند پیروزی بزرگی برای «اوباما» باشد. دولت «اوباما» تلاش زیادی کرده است تا مسئله هسته‌ای را از سایر مسائل جدی جدا کند. مقامات آمریکایی از دیرباز نگران این مسئله بوده‌اند که ایران همواره دستی در هر بحرانی در خاورمیانه به‌خصوص سوریه و عراق دارد. به همین ترتیب بی‌شک اگر مشکل هسته‌ای همچنان پابرجا نماند، راحت‌تر می‌توان با ایران بر سر سایر مسائل منطقه‌ای توافق کرد.
■ هر راه‌حلی در سوریه بدون همکاری با ایران ناممکن است ■
به‌طور مثال به مورد حمایت ایران از رئیس‌جمهور سوریه «بشار اسد» توجه کنید. کشوری نیست که به‌اندازه ایران بر «اسد» نفوذ داشته باشد. پس چه آمریکا دوست داشته باشد و چه نداشته باشد، هر راه‌حلی که به ختم شدن نبرد خونین در سوریه منجر شود بدون همکاری با ایران ناممکن است. توافق هسته‌ای، ایران و آمریکا را به بهترین دوستان یکدیگر یا حداقل شرکایی که مجبورند یکدیگر را تحمل کنند، تبدیل نخواهد کرد؛ اما این توافق همکاری بر سر برخی مسائل منطقه‌ای که دو کشور تمایل به حل آن‌ها دارند را آسان‌تر می‌کند. بسیاری از تصمیم گیران آمریکا تمایل دارند که برای منافع بلندمدت‌تر، برای شروع روابط متوسط با کشوری که هشتاد میلیون جمعیت دارد و مردم آن یکی از فرهیخته‌ترین مردم در منطقه هستند تلاش کنند.
■ هراس کشورهای منطقه از صدور انقلاب ایران به سایر کشورها■
۳) آیا همسایگان ایران مانع توافق هسته‌ای می‌شوند؟
کشورهای منطقه از اینکه ایران انقلاب خود را به سایر کشورهای منطقه گسترش دهد می‌هراسند؛ و ازاین‌رو این کشور دوستی واقعی در همسایگی خود ندارد. این از معدود مواردی است که اعراب و اسرائیل بر سر آن توافق دارند. ایران کشوری با اکثریتی شیعه در منطقه‌ای با اکثریتی سنی است. همسایگان ایران، به‌خصوص پس از جنگ عراق در ۲۰۰۳، از نفوذ فزاینده ایران، با دامن زدن به منازعات قومی که تنها نگرانی‌ها را از آمال و قدرت ایران افزایش می‌دهند، می‌هراسند. بدین ترتیب همسایگان ایران به توافقی که مانع تبدیل‌شدن ایران به‌قدرتی هسته‌ای شود، استقبال می‌کنند؛ به این دلیل که نگرانی آن‌ها بیشتر در خصوص تأثیری که بمب هسته‌ای ایران بر این کشور و عوامل نیابتی‌اش دارد، است تا اینکه ایران واقعاً به بمب دست یابد.
■ توافق تنها اعتبار ایران و نفوذ ایران را در سطح جهان می‌افزاید ■
اما همسایگان نگرانی‌هایی در این خصوص دارند که فراتر از مسئله هسته‌ای است. توافق نگرانی‌ها را در خصوص حمایت ایران از گروه‌ها و شبه‌نظامیانی که در مسائل همسایگان دخالت می‌کنند، برطرف نخواهد کرد. ایران قصدی برای توقف برنامه موشکی و فعالیت‌های انقلابی خود ندارد. نکته قضیه این است که: به نظر آن‌ها توافق تنها اعتبار ایران و نفوذ ایران را در سطح جهان می‌افزاید؛ اما اگر توافقی در کار باشد بازیگران منطقه‌ای توان متوقف کردن آن را ندارند. اسرائیل بارها تهدید به حمله نظامی کرده است اما آیا این کشور می‌تواند پس از یک توافق، حتی اگر این توافق به مذاق آن‌ها خوش نیاید، دست به چنین کاری بزند؟ احتمال این امر کم است. محتمل‌ترین نتیجه در صورت حصول توافق این است که اسرائیل جنجال برپا کند که ایرانی‌ها در حال فریبکاری هستند تا ایران همچنان منزوی و تحریم‌ها پابرجا بمانند. در این میان آمریکا احتمالاً برای شرکای منطقه‌ای نیز چیزهایی آماده کرده است که آن‌ها را راضی کند – همکاری بیشتر در سیستم‌های دفاع موشکی، فروش تسلیحات، تمرین‌های نظامی مشترک و …- تا آن‌ها بتوانند تلخی این توافق را از یاد ببرند.
■تأثیر ظهور داعش بر توافق ■
۴) آیا داعش می‌تواند روند توافق را تسهیل کند؟
یقیناً ایران همچنان تهدیدی جدی برای منافع آمریکا خواهد بود؛ اما ظهور داعش و ماهیت خشونت‌آمیز آن، منطقه را با بی‌ثباتی جدی مواجه ساخته است. ایران به‌شدت آسیب‌پذیر است و دلایل خود را برای مقابله با داعش دارد؛ به‌خصوص با توجه به تهدیدی که این گروه علیه دولت تحت حمایت ایران در عراق دارد و مناطق شیعه‌نشین کرده است. درست است که ایران و آمریکا دشمن مشترکی به نام داعش دارند اما به نظر نمی‌رسد که این امر بر مذاکرات هسته‌ای، که خط‌مشی خود را دارد، تأثیری بگذارد؛ اما درحالی‌که ظهور داعش تأثیری منفی در روند حصول توافق ندارد، به نظر نمی‌رسد چالش‌های عمیق موجود به دلیل وجود داعش از میان بروند.
■ موانع سیاسی بیش از موانع فنی مانع حصول توافق هستند■
۵) آیا ممکن است مذاکرات سرانجام با شکست مواجه شوند؟
بله. علیرغم نیروهای زیادی که در جهت حصول توافق کار می‌کنند دلایل زیادی نیز وجود دارد که توافق هسته‌ای اتفاق نیفتد. واضح‌ترین دلیل این است که طرف‌ها نمی‌توانند به فرمولی برسند که تمامی طرف‌ها برای محدود کردن برنامه هسته‌ای ایران، بتوانند بپذیرند.
چیزی که برای موفقیت توافق ضروری است ترکیبی از جلوگیری از تسلیحاتی شدن برنامه هسته‌ای ایران (محدود ساختن غنی‌سازی اورانیوم، خنثی‌سازی پلوتونیم تولیدشده و بازرسی‌های بین‌المللی مؤثر) در قبال رفع تحریم‌ها و پذیرش برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای این کشور، خواهد بود؛ اما تضمین اینکه تمامی جزئیات موردقبول همه باشد ممکن نیست؛ به‌خصوص با توجه به مخالفت‌های داخلی‌ای که هم در ایران و هم در آمریکا وجود دارد؛ اما متغیرهای دیگری نظیر همکاری روسیه نیز وجود دارد که باوجود کسی مثل «ولادیمیر پوتین» به‌هیچ‌عنوان قطعی نیست. درواقع موانع سیاسی بیش از موانع فنی مانع حصول توافق هستند. عناصر تندرو در ایران بیم آن دارند که حصول توافق با آمریکا به گرم شدن روابط میان ایران و آمریکا منجر شود؛ امری که سرانجام یک اصل بنیادین جمهوری اسلامی را به خطر می‌اندازد و درها را برای آنچه به نظر آن‌ها جمهوری اسلامی را با خطر مواجه می‌کند، باز می‌کند. کنگره آمریکا نیز می‌تواند به سدی برای توافق تبدیل شود؛ به‌خصوص اگر اسرائیل علیه توافق اظهار مخالفت علنی داشته باشد.
■ توافق به‌خودی‌خود خطراتی برای تمامی طرف‌ها دارد ■
اما توان کنگره، حتی با سنایی تحت کنترل جمهوری خواهان، نیز مانند اسرائیل محدود است. دولت با سازوکارهای اجزایی توان تعلیق تحریم‌ها را دارد و کنگره نمی‌خواهد به‌عنوان مانع رفع تحریم‌ها علیه ایران شناخته شود و مقصر اصلی معرفی شود. سرانجام توافق به‌خودی‌خود خطراتی برای تمامی طرف‌ها دارد. چون حتی اگر توافق حاصل شود رصد بین‌المللی سازمان انرژی اتمی ادامه خواهد یافت. به نحو تاریخی ایران در همکاری با آژانس شفاف نبوده است. لیکن به نظر می‌رسد که در مقطع کنونی شرایط در ایران، آمریکا و منطقه به نفع توافق است؛ اما هیچ‌چیز در خاورمیانه آسان نیست؛ و حتی اگر توافق حاصل شود، اوضاع منطقه یک‌شبه تغیر نخواهد کرد؛ اما یقیناً توافق هسته‌ای بهتر از سایر گزینه‌ها است و اگر شانسی برای توافق وجود نداشت، مذاکرات تا بدین جا نمی‌رسید.
شما می توانید مطالب و تصاویر خود را به آدرس زیر ارسال فرمایید.
bultannews@gmail.com
