طنز زیرمجموعه امربه معروف و نهی ازمنكرست

گروه سبک زندگی، به بهانه جشنواره طنز سوره در مورد جایگاه طنز با عباس احمدی، مهدی فرج الهی و سید امیر سادات موسوی در پایگاه خبری حوزه هنری به گفت و گو نشستیم تا چالش ها، فرصت ها و جریان های طنز پس از انقلاب را باز شناسی كنیم.

به گزارش بولتن نیوز، بخش اول این میزگرد دیروز منتشر شد كه در ادامه بخش دوم و پایانی را می خوانید:

خبرنگار: با توجه به تمام تحلیل ها و بررسی هایی كه بر روی آثار طنز شده و می شود، به چه نوع طنزی اعتقاد دارید؟
سید امیر سادات موسوی: طنز تعاریف خاصی دارد كه قرار است شاخه های مختلف شوخ طبعی را در خود بگنجاند، ما در تمام ادوار تاریخ، گونه هایی مانند: هزل و هجو كه بعضا زبان صریح داشته اند و الفاظ ناصحیح در آن استفاده شده است، داشته ایم. اما تصور من این است در عصر حاضر كه اینترنت و فضاهای مجازی وجود دارد، باعث شده بیشتر الزامات جامعه از بین برود و هر كسی می تواند وبلاگ بسازد و هر حرف و مطلبی دارد با فراغ بال بنویسد.
اما وقتی از طنز صحبت می كنیم در مورد متاع گرانبهاتری حرف می زنیم كه به واسطه ویژگی هایش مخاطب خاص خودش را دارد و همان گونه كه اوایل بحث در مورد طنز در روزگار فعلی ما مطرح شد، بخواهیم به روزگار معاصرمان بپردازیم به نظر من دو اتفاق مهم بعد از انقلاب اسلامی رخ داد كه باعث شد طنز در كشور ما جدی گرفته شود، یكی فعالیت كیومرث صابری در قالب  «دو كلمه حرف حساب» و نشریه «گل آقا» و دیگری هم شكل گیری دفتر طنز حوزه هنری با كوشش های آقای ابوالفضل زرویی بود.
وقتی كه این اقدامات جدی انجام شد طنز شأن و جایگاه خاصی پیدا كرد، با آن تعریفی كه همه بیان می كنند و نسبت به گونه های دیگر مجزا است، به این معنی كه طنز جدی تر گرفته شده است و شوخ طبعی صرفا برای خوش بودن نیست و یك رسالت جداگانه ای دارد.
البته در حال حاضر در طنز تكثری به وجود آمده كه تنها طنز فاخر تولید نمی شود و همه انواع گونه های طنز انتشار می یابد كه بیشتر به سمت هجو و هزل گرایش دارند. مانند سریال "خنده بازار" كه از ضعیف ترین نوع شوخ طبعی به حساب می آید وقتی در آن ادای دیگران درآورده شود.
طنز بالاترین و كامل ترین نوع شوخ طبعی است كه رسالت‌اش تنها خنداندن و ایجاد فضای مفرح بخش نیست، بلكه به دنبال اصلاح است. البته فكاهه هم چیز مذمومی نیست و باعث مسرت و شادی می شود؛ اگر بخواهیم از منظر ادبیات دینی به این موضوع بنگریم؛ طنز زیر مجموعه امر به معروف و نهی از منكر است یعنی شیوه ای خاص را به عنوان سبك در اخلاق جامعه و مسئولان به وجود آوریم. مانند امور سیاسی و مناسبت های مختلف و غیره. 
 

برای جذب مخاطب اثر باید خوب عرضه شود
خبرنگار: مسئله ای كه برای طنزپردازان به وجود آمده پرداختن به موضوعاتی است كه امكان دارد مخاطب آن را نپسندد و دست رد به موضوعیت طنز بزند، برای اینكه جامعه طنز را جدی تر بگیرد باید چه كار كرد؟
فرج الهی: معتقدم كه این موضوعات باید سیر طبیعی خود را طی كند، من هم اصراری ندارم كه طنز در جامعه جدی گرفته شود زیرا كه طنز مسیر طبیعی خود را طی كرده و در حال حاضر جایگاه مطلوبی هم دارد.
اثر خوب همیشه مخاطب خودش را دارد، فارغ از اینكه چه نوع و اسمی دارد حال می تواند در زمینه طنز، داستان، یا فكاهه باشد وقتی از دریچه نقد ادبی به آن نگاه شود مخاطب خود را پیدا می كند و در مرحله بعد خوب عرضه شدن اثر است، زیرا كه كار خوب زیاد نوشته می شود اما گاهی اوقات خوب عرضه نمی شود. به عنوان مثال: شاعر شعر خوبی می سراید اما آن شعر خوب خوانده و درك نمی شود. 
در گذشته مرسوم بود كه بعضی از شاعران افرادی را استخدام می كردند كه شعرشان را بخوانند، وقتی كتاب منتشر می شود باید حق مطلب ادا شود، محتوا و مضمون حتی طراحی جلد دیده شود و  از بین نرود.
 
خبرنگار: گاهی اوقات طنزها به سمت شعار می روند، مگر رسالت طنز به تعالی رساندن و دادن پیام مفید به مخاطبان نیست؟
فرج الهی: اگر شما چیزی بنویسیدكه پیامی درون آن نهفته باشد، ولی لطفی در برنداشته باشد، به عنوان یك مقاله روزنامه یا یك یادداشت محسوب می شود.  تمام این موضاعات توامان با هم مورد ارزیابی قرار می گیرند. یعنی اثر طنز فاخر به گونه ای مشكلات را بیان می كند و به سراغ موضوعات می رود كه آن اثر را در مخاطب باید بگذارد، یعنی رسالت طنز در یك بستری است كه فكاهه، شوخ طبعی، نمك آن می شود. طنز نویس شوخ طبعی، هزل و هجو را به عنوان ابزار و نه به عنوان هدف در اثر خود استفاده می كند.