محرم بهترین زمان یک سفر معنوی به مشهد

به گزارش بولتن نیوز ،با نزدیک شدن به ماه محرم، اماکن و مراکز زیارتی شیعیان جهان حال و هوای معنوی خاصی به خود می‌گیرد. در این میان شهر مشهد، به دلیل قرار گرفتن بارگاه مطهر امام رضا(ع) امام هشتم شیعیان، و سایر اماکن مذهبی مانند مسجد گوهرشاد، آرامگاه خواجه ربیع، خواجه مراد و خواجه اباصلت در این شهر، میزبان لایق و شایسته‌ای برای عاشقان امام حسین از سرتاسر کشور است که ارادت خود را با عزاداری و سوگواری به صاحت مقدس شهیدان کربلا نشان می‌دهند. در این مقاله قصد داریم تا برخی از دلایل حضور زائران در ماه محرم در حرم حضرت رضا و آیین‌های مذهبی این استان را بررسی کنیم.

شرکت در آیین‌های مذهبی مشهد در ماه محرم

ماه محرم بهترین ماه سفر به مشهدالرضا چرا که آیین‌ها و مراسم سنتی، بومی و محلی و عزاداری‌های متنوعی در این ماه مبارک و عزیز در سرتاسر استان خراسان رضوی و به ویژه شهر مشهد انجام می‌شود. به گفته یک پژوهشگر فرهنگ شفاهی حدود ۳۶ آیین عزاداری محرم و صفر در این استان، در قالب میراث ناملموس در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده و این خود دلیلی است تا مشتاقان و عزاداران حسینی را از سراسر ایران برای مشاهده این آئین‌ها ‌به عنوان یکی از جاذبه‌های گردشگری و فرهنگی شهرهای مختلف خراسان رضوی، سفر کنند. در ادامه به معرفی برخی از مراسم‌ها و آیین‌ها در شهر مشهد می‌پردازیم.

آیین اذن عزا

از گذشته تا کنون همه ساله در آخرین جمعه ماه ذی‌الحجه، سیاه پوشی تکایا و حسینیه‌ها شروع می‌شود. سپس در آخرین شب ماه ذی‌الحجه و همزمان با آغاز محرم در طی مراسمی که به آن «اذن عزا» گفته می‌شود، پرچم سبز رنگ گنبد مطهر امام رضا (ع) تعویض می‌شود و به رنگ سیاه در می‌آید و پرچم سیاه پایان ماه صفر برافراشته می‌شود.

در این مراسم خادمان بارگاه مطهر، ضمن قرائت ترجیع‌بند محتشم کاشانی، زائران را به سوگواری فرا می‌خوانند که اصطلاحا «صلات گویی» گفته می‌شود. از شب آخر ذی‌الحجه تا پایان ماه صفر نواختن نقاره‌ها نیز متوقف می‌شود.

با نزدیک شدن به ماه محرم، استقبال مسافران برای حضور در این مراسم‌ مذهبی و مشاهده آیین تعویض پرچم بیش از پیش می‌شود. اما به دلیل شرایط حساس کنونی که پرواز هواپیماها در سراسر کشور لغو می‌باشد، سفر با قطار یکی از گزینه‌های مناسب و محبوب به شمار می‌رود. کافیست با تهیه بلیط قطار مشهد خود را تا شب آخر ذی‌الحجه به مشهد برسانید.

مراسم بازارروی در تاسوعا و عاشورا

طبق سنت قدیمی، همه دسته‌ها و هیئت‌های عزاداری در روز تاسوعا و عاشورا از هر تکیه و حسینیه از بخش‌های مختلف شهر در بازار گرد هم می‌آیند، و سپس همگی از در ورودی بازار، وارد حرم مطهر می‌شوند. به دلیل آنکه نقطه آغاز این مراسم از بازار است، به آن «بازارروی» می‌گویند. در این مراسم هر هیئت تعدادی علم کوچک و بزرگ به همراه دارد که علم کوچکتر که نشانگر هیئت است در ردیف جلو دسته قرار می‌گیرد و اغلب یک جوان سید آن را حمل می‌کند و علم‌های بزرگتر در ردیف‌های پسین وارد حرم می‌شوند.

پس از ورود به بازار، هر یک از دسته‌ها به نوحه‌خوانی، زنجیرزنی، سینه‌زنی، مرثیه‌خوانی و سقایی می‌پردازند و جلوه‌ای خاص به مراسم عزاداری سالار شهیدان می‌بخشند. مراسم بازارروی دو بار در سال، اولی در طی روزهای تاسورا و عاشورا و مراسم دوم در روزهای پایانی ماه صفر و همزمان با روز شهادت امام رضا (ع) برگزار می‌شود. در روز شهادت امام رضا (ع) نیز بسیاری از مردم که ساکن جوار مطهر حضرت معصومه، خواهر غریب امام رضا هستند می‌توانند با خرید بلیط قطار قم مشهد در این مراسم روحانی و معنوی شرکت کنند.

مراسم کرسی خوانی در بارگاه امام رضا (ع)

شما می‌توانید با رزرو بلیط قطار تهران مشهد در یکی از دیگر مراسم‌های باشکوهی که در ماه محرم، به حرم مطهر امام هشتم فضای معنوی ویژه‌ای می‌بخشد و زائران را از سراسر ایران، به خود جلب می‌کند و مراسم «کرسی خوانی» نامیده می‌شود، حضور داشته باشید. در این مراسم پس از آنکه دسته‌ها و هیئت‌های عزاداری وارد حرم می‌شوند، یک کرسی یا صندلی چهار پایه مرتفع در وسط قرار گرفته می‌شود.

نوحه خوان بر روی کرسی نشسته و به نوحه‌خوانی و مرثیه سرای می‌پردازد و دسته‌های عزاداران به گرد آن جمع می‌شوند و پاسخ‌هایی در مقابل نوحه خوان می‌دهند.

آیین خطبه خوانی: جلوه ای خاص در روز های محرم

«خطبه‌خوانی» از دیگر آیین‌های دیرینه مشهدالرضا است که زائران بسیاری را به این شهر می‌کشاند. این مراسم پس از نماز مغرب و عشا و در صحن انقلاب و شب عاشورا برگزار می‌شود. در ابتدای این آیین که با تلاوت آیاتی چند از قرآن شروع می‌شود و یک نفر خطبه خوان که اغلب از مداحان مطرح و برجسته انتخاب می‌شود به خواندن خطبه‌ای در وصف و حمد خداوند می‌پردازد. سپس مراسم مرثیه‌خوانی با حضور زائران و عزاداران ادامه پیدا می‌کند. به مانند مراسم بازارروی، آیین خطبه خوانی نیز در دو نوبت یکی در شب شهادت امام حسین (ع) و دیگری در شب شهادت امام رضا (ع) برگزار می‌شود.

مراسم خیمه سوزان در ماه محرم

همانند بسیاری دیگر از شهرهای کشور، به یاد خیمه‌های سوزانده شده خیمه، مراسم خیمه سوزان در مشهد نیز برپا می‌شود. قدیمی ترین و بزرگترین مراسم خیمه سوزانی در تکیه کرمانی‌ها با قدمت بیش از 200 سال در خیابان شوشتری 7 برگزار می‌شود که اغلب با شبیه‌خوانی و مرثیه‌‌خوانی همراه است.

نذری‌ها و قربانی‌ کردن گوسفند در ماه محرم

در کنار سایر آیین‌های مذهبی، حضور در ادای نذرهای سنتی، قربانی کردن گوسفند و مراسم شله پزان از جمله عواملی است که ماه محرم را بهترین زمان سفر معنوی به مشهد تبدیل می‌کند.

شله مشهدی به همراه قیمه مشهدی از جمله غذاهای نذری محبوب در ماه محرم است. در مراسم شله پزان، اغلب گوسفند یا گوساله‌ای که توسط خیرین نذر شده است، در مقابل هئیت عزاداری قربانی می‌شود. سپس با استفاده از گوشت آن، شله اماده می‌شود. از آنجایی که تهیه شعله زمانبر است و اغلب تا طلوع خورشید طول می‌کشد، عزاداران دور هم جمع می‌شوند و نوبت دیگ شله را هم می‌زنند و با روشن کردن شمع در کنار دیگ و دعا خواندن نذر خود را ادا می‌کنند.

حضور در مراسم شام غریبان حسینی

از مراسم‌های قدیمی که از سال 1339 شمسی در حرم مطهر امام رضا برگزار می‌شود، آیین شام غریبان است. در این مراسم که مانند خطبه‌خوانی در شب شهادت امام حسین برپا می‌شود، همه خادمین و خدمت گزاران حرم مطهر و با در دست داشتن شمع‌هایی به عزاداری می‌پردازند و زائران و عزاداران نیز در قالب دسته‌های سینه زنی آنان را در این عزاداری همراهی می‌کنند. ‌

حضور در میان سایر عزاداران

برای آن دسته از عزادارانی که امکان حضور در کربلا را ندارند، مشهد بهترین گزینه برای یک تجربه معنوی در ماه محرم است. علیرغم وجود شلوغی‌ها در این زمان، بسیاری از مردم ترجیح می‌دهند تا با حضور کنار سایر عزاداران این روزها و شب‌های حزن انگیز را سپری کنند و به عزاداری مشغول شوند.

سخن پایانی

محرم بهترین ماه تجربه فضای معنوی و حضور در یکی از مقدس‌ترین مکان‌های مذهبی است. همراهی با عزاداران، شرکت در آیین‌های مذهبی و ادای نذر از جمله دلایلی است که عاشقان به ولایت را به مشهد فرامی‌خواند. شما می‌توانید با برنامه‌ریزی سفر به مشهد مقدس و زیارت حرم مطهر امام رضا (ع) تجربه‌ای فراموش نشدنی از عزاداری و سوگواری شهیدان کربلا را برای خود رقم بزنید.