نگاهی کلی به وضعیت انرژی در دوازده کشورهای عضو اوپک

بولتن نیوز_ صفحه انرژی به نقل از شانا، سازمان کشورهای صادر کننده نفت ( اوپک ) در سپتامبر سال ١٩٦٠ میلادی با امضاء یک قرار داد در بغداد، توسط پنج کشور ایران، عراق، کویت، عربستان و ونزوئلا تاسیس شد.  پس از تاسیس سازمان اوپک از سوی بنیانگذاران آن، کشورهای قطر ( ١٩٦١ )، اندونزی ( ١٩٦٢ )، لیبی ( ١٩٦٢ )، امارات متحده عربی ( ١٩٦٧ )، الجزایر ( ١٩٦٩ )، نیجریه ( ١٩٧١ )، اکوادور ( ١٩٧٣ )، گابن ( ١٩٧٥ ) و  آنگولا ( ٢٠٠٧ ) به آن ملحق شدند.

از دسامبر ١٩٩٢ تا اکتبر ٢٠٠٧، اکوادور عضویت خود در اوپک را به حالت تعلیق در آورد. گابن به عضویت خود در سال ١٩٩٥ خاتمه داد  و عضویت موثر اندونزی در ژانویه ٢٠٠٩ به حالت تعلیق درآمد.

الجزایر   Algeria

الجزایر یکی از کشورهای مهم تولید کننده نفت و گاز و یکی از اعضای سازمان کشورهای صادر کننده نفت ( اوپک ) است. بر اساس گزارشهای وزارت امور خارجه ایالات متحده آمریکا، بخش هیدروکربن الجزایر، حدود ٦٠ درصد از درآمدهای بودجه ای، ٣٦ در صد از تولید ناخالص داخلی و بالغ بر ٩٧ درصد از درآمدهای حاصل از صادرات نفت این کشور را در سال ٢٠١٠ میلادی به خود اختصاص داده است.

در سال ٢٠١٠، الجزایر چهارمین تولید کننده نفت خام در آفریقا پس از نیجریه، آنگولا و لیبی بوده است. این کشور علاوه بر تولید نفت نسبت به تولید میعانات و همچنین مایعات گاز طبیعی مبادرت می کند که از نظام سهمیه بندی اوپک معاف هستند. الجزایر در سال ٢٠١٠ میلادی، هشتمین تولید کننده بزرگ گاز طبیعی در جهان و سومین تامین کننده گاز اروپا بوده است.

برابر گزارش منتشره از سوی مجله بین المللی علمی پژوهشی  Oil and Gas Journal، مجموع ذخایر اثبات شده نفت خام الجزایر تا ژانویه ٢٠١٢ حدود ١٢,٢ میلیارد بشکه براورد شده است.

و بر اساس گزارش سازمان مطالعات انرژی آمریکا، الجزایر در سال ٢٠١١ به طور متوسط روزانه، حدود یک میلیون و ٢٧٠ هزار  بشکه نفت خام، حدود ٢٧٠ هزار بشکه مایعات نفتی و  بالغ بر ٣٤٠ هزار بشکه مایعات گاز طبیعی تولید کرده است.

براوردهای انجام شده توسط این سازمان حاکی از آن است که الجزایر در سال ٢٠١١ میلادی روزانه حدود ٧٥٠ هزار  بشکه نفت صادر کرده است که بزرگترین بخش آن به آمریکای شمالی و عمدتا به ایالات متحده بوده است.

آنگولا    Angola

جمهوری آنگولا دومین تولید کننده نفت در آفریقا است که در بخش جنوبی آفریقا و در ساحل اقیانوس اطلس قرار دارد. جمعیت این کشور حدود ١٨ میلیون نفر  است. بخش مهمی از اقتصاد آنگولا وابسته به نفت است به طوری که تولید و صادرات نفت، نیمی از تولید ناخالص داخلی و ٩٠ درصد از صادرات این کشور را در بر می گیرد.

برابر بولتن سالانه آماری سال ٢٠١٢ منتشره از سوی سازمان کشورهای صادر کننده نفت ( اوپک)، تولید نفت خام آنگولا حدود  یک میلیون و ٦١٨ میلیون بشکه در روز، مصرف داخلی نفت آنگولا حدود ٩٠ هزار بشکه در روز، صادرات نفت خام  این کشور حدود یک میلیون و ٥٤٣ هزار بشکه در روز و صادرات فراورده های نفتی آن بالغ بر ٢٦,٤ هزار بشکه در روز  اعلام شده است. خروجی فراورده های نفتی آنگولا بالغ بر ٣٩,٤ هزار بشکه در روز است.

برابر بولتن سال ٢٠١٢ اوپک، مجموع ذخایر اثبات شده نفت آنگولا حدود ١٠ میلیارد و ٤٧٠ میلیون بشکه است.

اکوادور    Ecuador

کشور اکوادور با مساحتی حدود ٢٨٠ هزار کیلومتر مربع و جمعیتی بالغ بر ١٤ میلیون نفر در آمریکای لاتین و در ساحل غربی اقیانوس آرام قرار گرفته است.

برابر بولتن سالانه آماری سال ٢٠١٢ منتشره از سوی سازمان کشورهای صادر کننده نفت ( اوپک)، تولید نفت خام اکوادور ٥٠٠ هزار بشکه در روز، مصرف داخلی نفت اکوادور حدود ٢٥٦ هزار بشکه در روز، صادرات نفت خام  این کشور حدود  ٣٣٤ هزار بشکه در روز و صادرات فراورده های نفتی آن حدود ٢٩ هزار بشکه در روز  اعلام شده است . خروجی تولید فراورده های نفتی اکوادور بالغ بر ٢١٧ هزار بشکه در روز است.

برابر بولتن سال ٢٠١٢ اوپک، مجموع ذخایر اثبات شده نفت اکوادور حدود ٨ میلیارد و ٢٤٠ میلیون بشکه است.

ایران     Iran

برابر گزارش سال ٢٠١٣ سازمان مطالعات انرژی آمریکا، ایران دارای چهارمین ذخایر نفتی اثبات شده جهان و دومین ذخایر بزرگ گاز طبیعی در جهان است. ایران به عنوان یکی از اعضای اوپک، در سال ٢٠١٢ در مجموع ذخایر نفت و گاز در بین چهار کشور دارای رتبه اول قراردارد.

تنگه هرمز، در ساحل جنوب شرقی ایران، یکی از مسیرهای مهم صادرات نفت از ایران و دیگر کشورهای خلیج فارس است. در سال ٢٠١١ حدود ١٧ میلیون بشکه نفت در روز  ( ٣٥ درصد از تمام نفت داد و ستد شده به وسیله کشتی  و ٢٠ درصد از نفت داد و ستد شده در سراسر جهان) از طریق این تنگه حمل و در بازارهای جهانی مبادله شده است. علاوه بر نفت، گاز طبیعی مایع شده ( LNG ) نیز از طریق تنگه هرمز در جریان است. صادرات  گاز طبیعی مایع شده قطر با حجمی حدود ٥٦,٦ میلیارد متر مکعب در سال ( ١٥٥ میلیون متر مکعب در روز  )  از طریق تنگه هرمز، حدود ٢٠ درصد از تجارت جهانی LNG را در بر می گیرد.

علاوه بر این، حجم واردات LNG کویت از طریق تنگه هرمز، حدود ٢ میلیارد و ٨٣٢ میلیون متر مکعب در سال ٢٠١٠ گزارش شده است که چیزی حدود ٧ میلیون و ٧٥٩ هزار متر مکعب در روز را در بر می گیرد.

برابر گزارش منتشره از سوی مجله بین المللی علمی پژوهشی  Oil and Gas Journal در ژانویه ٢٠١٣، ایران با حدود ١٥٤ میلیارد بشکه ذخایر نفتی اثبات شده، نه درصد از کل ذخایر نفت خام جهان و بیش از ١٢ درصد از ذخایر اوپک را در اختیار دارد.

برابر گزارش های منتشره از سوی اکونومیست (Economist Intelligence Unit ) صادرات نفت حدود ٨٠ درصد از کل درآمد حاصل از صادرات ایران و ٥٠ تا ٦٠ درصد از درآمد دولت را تشکیل می دهد.

برابر گزارش مرکز مطالعات انرژی آمریکا، ایران با مصرف داخلی حدود ١,٧ میلیون بشکه در روز در سال ٢٠١١، دومین کشور مصرف کننده عمده نفت در خاورمیانه  پس از عربستان سعودی است.

برابر این گزارش، در گذشته و قبل از شدت یافتن اعمال تحریمهای یک جانبه علیه ایران، ظرفیت پالایشگاه های ایران توان پاسخگویی برای تامین مصارف داخلی کشور را نداشت و بخصوص در بخش بنزین به شدت وابسته به واردات محصولات نفتی تصفیه شده بود. ایران در واکنش به تحریمهای بین المللی و با استفاده از توان متخصصین داخلی به سرعت ظرفیت پالایشگاه های داخلی خود را گسترش داد، تا جایی که علاوه بر تامین کامل نیاز داخلی، در آینده نه چندان دور به یکی از صادر کنندگان عمده بنزین تبدیل می شود.

برابر آخرین آمار مرکز آمار و اطلاعات آمریکا، متوسط تولید نفت ایران در سال ٢٠١١  حدود ٤ میلیون و ٢٣١ هزار بشکه در روز گزارش شده است.

عراق    Iraq

کشور عراق در سال ٢٠١٢، هشتمین تولید کننده بزرگ جهان در تولید مایعات نفتی بود. این کشور دارای بزرگترین ذخایر اثبات شده نفت خام جهان پس از عربستان سعودی، ونزوئلا، کانادا و ایران است.

علی رغم داشتن ذخایر بزرگ اثبات شده نفت خام، افزایش تولید نفت عراق به دلیل محدودیت در زیرساختها و اختلافات سیاسی موجود در این کشور  با کندی پیش می رود.

برابر گزارش منتشره از سوی مجله بین المللی علمی پژوهشی  Oil and Gas Journal در ژانویه ٢٠١٣، عراق برآورد خود را از ذخایر نفتی اثبات شده از ١١٥ میلیارد بشکه در سال ٢٠١١ به ١٤١ میلیارد بشکه در سال ٢٠١٢ افزایش داده است.

بر اساس گزارش مرکز مطالعات انرژی آمریکا، تولید نفت خام عراق در سال ٢٠١٢ به طور متوسط ٣ میلیون بشکه در روز گزارش شده است.

بر پایه این گزارش، در سال ٢٠١٢ میلادی، عراق ششمین صادر کننده بزرگ مایعات نفتی در جهان بوده است و بیشتر صادرات نفت این کشور به ایالات متحده و پالایشگاه های آسیا تحویل شده است.

برابر اطلاعات مرکز مطالعات انرژی آمریکا و موسسه بین المللی Lloyd ، عراق در سال ٢٠١٢، روزانه ٢,٤ میلیون بشکه نفت خام صادر کرده است. حدود ٢.١ میلیون بشکه در روز  از این صادرات از طریق بنادر عراق در خلیج فارس و مابقی آن از طریق خط لوله عراق و ترکیه در شمال عراق انجام  شده است.

برابر آخرین آمار منتشره از سوی مرکز مطالعات و آمار آمریکا، صادرات نفت خام ٨٤ درصد از کل درآمدهای ارزی حاصل از تجارت خارجی عراق در سال ٢٠١٢ را به خود اختصاص داده است.

کویت     Kuwait

اقتصاد کویت به شدت وابسته به درآمدهای حاصل از صادرات نفت است به طوری که نیمی از تولید ناخالص داخلی و ٩٥ درصد از درآمدهای دولت از این طریق تامین می شود.

برابر گزارش منتشره از سوی مجله بین المللی علمی پژوهشی  Oil and Gas Journal در ژانویه ٢٠١٣، ذخایر اثبات شده نفت کویت، محدود در مرزهای داخلی این کشور ١٠١,٥ میلیارد بشکه اعلام شده که ٧ درصد از ذخایر کل جهان است. کویت همچنین دارای یک میدان مشترک با کشور عربستان است که دارای ٥ میلیارد بشکه ذخایر نفتی اثبات شده است. با در نظر گرفتن سهم کویت از نفت این منطقه، حجم کل ذخایر نفتی این کشور ١٠٤ میلیارد بشکه براورد می شود.

برابر بولتن سالانه آماری سال ٢٠١٢ منتشره از سوی سازمان کشورهای صادر کننده نفت ( اوپک)، تولید نفت خام کویت حدود ٢ میلیون و ٦٥٩ میلیون بشکه در روز، مصرف داخلی نفت کویت حدود ٣٦١ هزار بشکه در روز، صادرات نفت خام  این کشور حدود یک میلیون و ٨١٦ هزار بشکه در روز و صادرات فراورده های نفتی این کشور بالغ بر ٦٢٩ هزار بشکه در روز  اعلام شده است. خروجی تولید فراورده های نفتی کویت ٣٦١ هزار بشکه در روز است.

لیبی    Libya

لیبی با جمعیتی بالغ بر ٦ میلیون نفر در شمال آفریقا واقع شده است که بیش از یک چهارم از جمعیت این کشور در پایتخت آن زندگی می کنند. اقتصاد لیبی شدیدا به درآمدهای نفتی وابسته است به طوری که صادرات نفتی ٩٥ درصد از درآمدهای صادراتی این کشور را در بر گرفته و حدود یک چهارم از تولید ناخالص داخلی این کشور را تشکیل می دهد.  

برابر بولتن سالانه آماری سال ٢٠١٢ منتشره از سوی سازمان کشورهای صادر کننده نفت ( اوپک)، تولید نفت خام لبیبی حدود ٤٨٩ هزار بشکه در روز، مصرف داخلی نفت لیبی حدود ٢٣١ هزار بشکه در روز، صادرات نفت خام  این کشور حدود ٣٠٠ هزار بشکه در روز و صادرات فراورده های نفتی آن بالغ بر ٢٠,٦ هزار بشکه در روز است. برابر این گزارش، خروجی تولید فراورده های نفتی لیبی ١١.٨٢ هزار بشکه در روز اعلام شده است.

برابر بولتن سال ٢٠١٢ اوپک، مجموع ذخایر اثبات شده نفت لیبی حدود ٤٨ میلیارد بشکه است.

نیجریه    Nigeria

نیجریه با ١٦٣ میلیون نفر جمعیت پرجمعیت تریک کشور در میان اعضای اوپک است. این کشور در خلیج گینه و در ساحل غربی آفریقا قرار گرفته است. بخش نفت ٢٠ درصد از تولید ناخالص داخلی، ٩٥ درصد از درآمدهای ارزی خارجی و حدود ٦٥ درصد از درآمدهای بودجه ای نیجریه را تشکیل می دهد.

برابر بولتن سالانه آماری سال ٢٠١٢ منشره از سوی سازمان کشورهای صادر کننده نفت ( اوپک)، تولید نفت خام نیجریه حدود یک میلیون و ٩٧٥ هزار بشکه در روز، مصرف داخلی نفت نیجریه حدود ٢٦٧ هزار بشکه در روز، صادرات نفت خام  این کشور حدود ٢ میلیون و ٣٧٧ هزار بشکه در روز و صادرات فراورده های نفتی این کشور بالغ بر ٢٣,٦ هزار بشکه در روز  اعلام شده است. خروجی تولید فراورده های نفتی نیجریه ١٠٠,٣ هزار بشکه در روز است.

برابر بولتن سال ٢٠١٢ اوپک، مجموع ذخایر اثبات شده نفت نیجریه حدود ٣٧ میلیارد ٢٠٠ میلیون بشکه است.

قطر     Qatar

قطر با مساحتی حدود ١١ هزار کیلومتر مربع و جمعیتی بالغ بر یک میلیون و هشتصد هزار نفر، کوچکترین کشور عضو اوپک از لحاظ مساحت و جمعیت است.

بیش از ٦٠ درصد از تولید ناخالص داخلی، حدود ٨٥ درصد از درآمدهای حاصل از صادرات و ٧٠ درصد از درآمدهای دولت قطر از محل تولید و صادرات نفت و گاز تامین می شود. نیروی کار خارجی نزدیک به ٧٥ درصد از ساکنان این کشور را تشکیل می دهد که بسیاری از آنها در دوحه زندگی می کنند.

برابر بولتن سالانه آماری سال ٢٠١٢ منشره از سوی سازمان کشورهای صادر کننده نفت ( اوپک)، تولید نفت خام قطر حدود ٧٣٤ هزار بشکه در روز، مصرف داخلی نفت قطر حدود ١٢٥ هزار بشکه در روز، صادرات نفت خام  این کشور ٥٨٨ هزار بشکه در روز و صادرات فراورده های نفتی آن بالغ بر ٥٠٨,٨ هزار بشکه در روز است. خروجی تولید فراورده های نفتی قطر ١٢٧ هزار بشکه در روز است.

برابر بولتن سال ٢٠١٢ اوپک، مجموع ذخایر اثبات شده نفت قطر حدود ٢٥ میلیارد ٣٨٠ میلیون بشکه است.

عربستان سعودی     Saudi Arabia

عربستان سعودی با در اختیار داشتن حدود یک پنجم ذخایر اثبات شده نفت جهان، بزرگترین تولید کننده و صادر کننده مایعات نفتی جهان در سال ٢٠١٢ و بزرگترین دارنده ذخایر نفت خام جهان پس از روسیه است. این کشور همچنین با مصرف ٣ میلیون بشکه نفت در روز در سال ٢٠١٢، مقام نخست را به عنوان بزرگترین مصرف کننده نفت خاور میانه در اختیار دارد.

برابر آخرین  آمار منتشر ه از سوی اداره اطلاعات و آمار آمریکا، مجموع ذخایر اثبات شده نفت خام عربستان تا ابتدای ژانویه ٢٠١٢ بالغ بر ٢٦٤,٦ میلیارد بشکه گزارش شده است.

اقتصاد کشور عربستان به شدت به نفت وابسته است تا جایی که برابر بولتن سالانه آماری ٢٠١٢ اوپک، صادرات نفت خام، بالغ بر ٩٠ درصد از کل درآمدهای صادراتی این کشور در سال ٢٠١١ را در بر گرفته است.

برابر گزارش سال ٢٠١٣ مرکز مطالعات انرژی آمریکا، عربستان سعودی در سال ٢٠١٢ به طور متوسط روزانه ١١,٦ میلیون بشکه مایعات نفتی ( ٩.٨ میلیون بشکه در روز نفت خام و ١.٨ میلیون بشکه در روز مایعات گاز طبیعی ( NGL ) و دیگر مایعات) تولید کرده است.

برابر این گزارش، عربستان سعودی در سال ٢٠١٢ میلادی به طور متوسط ٧,٥ میلیون بشکه نفت خام در روز صادر کرده است. ظرفیت تولید نفت خام این کشور در پایان سال ٢٠١٢ چیزی کمتر از ١٢ میلیون بشکه در روز گزارش شده است.

امارات متحده عربی    United Arab Emirates

امارات متحده عربی شامل هفت امارت_ ابوظبی، عجمان، دبی، فجیره، راس الخیمه، شارجه و ام الکویت_ در جنوب خلیج فارس قرار گرفته است. این کشور با ٨٤ هزار کیلومتر مربع مساحت دارای جمعیتی در حدود ٥ میلیون نفر است که بیش از یک میلیون نفر این جمعیت در ابوظبی_پایتخت امارات متحده عربی زندگی می کنند.

حدود ٣٠ درصد از تولید ناخالص داخلی امارات متحده عربی مستقیما به نفت و گاز مربوط می شود.

برابر بولتن سالانه آماری سال ٢٠١٢ منشره از سوی سازمان کشورهای صادر کننده نفت ( اوپک)، تولید نفت خام امارات حدود ٢ میلیون و ٥٦٥ هزار بشکه در روز، مصرف داخلی نفت امارات حدود ٦١٨ هزار بشکه در روز، صادرات نفت خام  این کشور ٢ میلیون و ٣٣٠ هزار بشکه در روز و صادرات فراورده های نفتی این کشور بالغ بر ٢٢٧ هزار بشکه در روز  اعلام شده است. خروجی تولید فراورده های نفتی امارات ٤٤٦,٢ هزار بشکه در روز است.

برابر بولتن سال ٢٠١٢ اوپک، مجموع ذخایر اثبات شده نفت امارات متحده عربی حدود ٩٧ میلیارد ٨٠٠ میلیون بشکه است.

ونزوئلا    Venezuela

ونزوئلا با مساحت ٩١٦ هزار کیلومتر مربعی و با جمعیتی بالغ بر ٢٩ میلیون نفر در امتداد ساحل کارائیب در آمریکای جنوبی واقع شده است.

درآمدهای نفتی، حدود ٩٤ درصد از درآمدهای صادراتی، بیش از ٥٠ درصد از درآمدهای بودجه ای دولت و حدود ٣٠ درصد از تولید ناخالص داخلی ونزوئلا را تشکیل میدهد.

برابر بولتن سالانه آماری سال ٢٠١٢ منشره از سوی سازمان کشورهای صادر کننده نفت ( اوپک)، تولید نفت خام ونزوئلا حدود ٢ میلیون و ٨٨١ هزار بشکه در روز، مصرف داخلی نفت ونزوئلا حدود ٧٤٢ هزار بشکه در روز، صادرات نفت خام  این کشور یک میلیون و ٥٥٣ هزار بشکه در روز و صادرات فراورده های نفتی آن بالغ بر ٧٨٦,٣ هزار بشکه در روز  اعلام شده است. خروجی تولید فراورده های نفتی ونزوئلا یک میلیون و ١٣١,٧ هزار بشکه در روز است.

برابر بولتن سال ٢٠١٢ اوپک، مجموع ذخایر اثبات شده نفت ونزوئلا حدود ٢٩٧ میلیارد ٥٧٠ میلیون بشکه است.