از مدینه تا مرو، مظلومیت علی‌بن‌موسی‌الرضا روز افزون بود
گروه مذهبی ـ دکتر حسن رحیمی (روشن): تولد امام رضا (ع) بر اساس قول مشهور مورخان در سال 148 هجری اتفاق افتاد برخی شهادت آن بزرگوار را در سال 202 یا 203 در روز آخر ماه صفر دانسته اند . بیشتر اصحاب معروف امام کاظم(ع) جانشینی امام رضا را پذیرفتند اما از سوی برخی وکلای امام هفتم(ع) که اموالی نزد خود داشتند، به طمع آن اموال، در امامت آن حضرت تشکیک کردند ؛از این رو شیعیان پس از امام کاظم به دو دسته تقسیم شدند.
به گزارش بولتن نیوز، گروهی بنام «قطیعه» رحلت امام کاظم(ع) را تایید کرده و امامت امام رضا(ع) را قبول کردند اما گروهی بنام « واقفیه » در بحث امامت، در امام کاظم توقف کردند و پس از ایشان کسی را امام ندانستند . البته جریان اصلی تشیع راه خود را ادامه داد و این انحرافات جزئی تاثیری بر روند آن نداشت.
ولایتعهدی امام رضا (ع)
یکی از دورانهای مهم تاریخ شیعه پذیرش ولایتعهدی مامون عباسی از سوی امام رضا (ع) است. که در آن دوران بین شیعیان نیز بحثهایی را ایجاد کرد. عده ای که درک عمیقی از مقام امامت نداشتند با آن از در مخالت وارد شدند. اما مواضع و روشنگری های امام (ع) بسیاری از ابهامات را زدود واین گونه مباحث ادامه نیافت.
مامون عباسی یکی از خلفای مقتدر عباسی بود و از هوش و شم سیاسی بالایی برخوردار بود. اکثر صاحبنظران بر این باورند که اقدام مامون در تحمیل ولایتعهدی به امام در راستای خنثی کردن قیام علوی ها و مشروعیت بخشی به حکومت ظالمانه خود بوده است. مذاهب مطرح در زمان مامون، عبارت بودند از شیعه، معتزله و اهل حدیث. معتزله بر خلاف اسلاف خود نظر مثبتی به امام علی (ع) داشتند؛ از این رو، از طرف اهل سنت به تشیع متهم می شدند . مامون را می توان جزء اعتزالیون دانست که گاهی او را به همین جهت شیعه می دانستند، گفته ها و اظهار نظر های مامون و خود امام رضا (ع) اهداف او را از نصب امام به ولایتعهدی روشن می سازد. نظر مامون با توجه به قیام علویان و برادران امام رضا این بود که با این کار، خلافت خود را مشروع جلوه دهد و علاوه برآن، فعالیت های احتمالی امام (ع) را کنترل و تحت نظر داشته باشد؛ و فعالیت سیاسی ایشان به نفع دستگاه خلافت تمام شود. و از سوی دیگر، قداست امام(ع) در نزد شیعیانش از بین برود؛ و در صورت به شهادت رسیدن امام، خود را از اتهام قتل ایشان تبرئه نماید .
عکس العمل امام(ع)
نخستین واکنش امام (ع) مخالفتبا خروج از مدینه و رفتن به «مرو» بود؛ تا آنجا که به اجبار، تن به این مسئله دادند. سفارش امام (ع) به گریه برای خویش، همراه نبردن اعضای خانواده و عنوان نمودن این مسئله که این سفر بازگشتی ندارد، همه نشان از اجبار امام(ع) به هجرت دارد. در«مرو» امام(ع) ناچار به پذیرش ولایتعهدی شد. اصرار مامون و انکار امام (ع) مدت ها ادامه داشت. پس از اجبار امام(ع) به پذیرش ولایتعهدی؛ تلاش های امام متوجه این جهت شد که، از این امر، به نفع تشیع و دربطلان خلافت سود ببرد؛ ایشان سعی می کرد این عمل را اعتراف خلافت به حقانیت اهل بیت جلوه دهد و در اولین سخنرانی به آن اشاره کرد . و در ضمن، شرط نمود که در امور سیاسی دخالت نکند . عدم دخالت در امور، خود اهداف مامون را در انتصاب امور به امام خنثی می کرد.
فعالیت های امامرضا(ع) در مرو
دوران ولایتعهدی تا شهادت امام رضا(ع) از چند جهت قابل توجه است. ترتیب جلسات مناظره توسط مامون و دعوت از علماء جهت مباحثه علمی با امام رضا (ع) از گرایش معتزلی مامون و علم دوستی او، تا قصد او مبنی بر کوچک کردن عظمت امام(ع) در دیدگاه مردم حکایت دارد. پیروزی علمی امام(ع) در برابر عالمان مسلمان و سایر ادیان، حسادت مامون را به جایگاه معنوی امام(ع) بیشتر کرد؛ زیرا در این جلسات شیفتگان امام (ع) روز بروزبیشتر می شدند. بنی عباس تبلیغات شدیدی علیه ائمه راه می انداختند من جمله بحث «ولایت» را که در مورد قبول تشیع و تاکید ائمه بود؛ برای فریب مردم عادی؛ به عنوان اینکه تشیع مردم را برده امامان می دانند رواج می دانند. این تبلیغات منفی با نفی شدید امام (ع) روبه رو شد. مسائل علمی و کلامی در خلافت مامون بین معتزله که بر عقل تاکید داشتند و اهل حدیث که به «نقل» و ظواهر روایات تاکید کردند رواج داشت اما امام (ع) موضع مستقل خود را که با هر دوگرایش- اهل حدیث و معتزله- زاویه داشت، معرفی می نمود. امام با ردَ عقاید اهل حدیث، کتاب خدا را ملاک حق باطل معرفی می نمود و سعی می نمود راه اثبات خدا را بدون اعتقاد به «تشبیه و جبر» به مردم نشان دهد . گسترش تشیع در ایران در قرون بعد از شهاد ت امام رضا (ع) و در زمان ولایتعهدی ایشان تا حدود زیادی مدیون تلاش های امام ووجود مرقد شریف آن عزیز در خاک ایران است . در نتیجه اهداف مامون در انتقال امام(ع) به خراسان محقق نشد بلکه محبوبیت امام(ع) باعث وحشت بیش از پیش او گردید و سرانجام کمر به شهادت امام(ع) بست .
شما می توانید مطالب و تصاویر خود را به آدرس زیر ارسال فرمایید.
bultannews@gmail.com
