بازگشت تحریم‌های بین‌المللی؛ تأثیر واقعی بر اقتصاد ایران تا چه اندازه است؟

گروه بین الملل- سجادی پناه :فعال‌سازی سازوکار اسنپ‌بک در شورای امنیت علیه ایران، اگرچه در ادبیات حقوقی و سیاسی یک رویداد مهم محسوب می‌شود، اما در میدان واقعی اقتصاد، اثر آن چیزی جز یک موج کوتاه‌مدت روانی نیست. اقتصاد ایران از سال ۲۰۱۸ تاکنون زیر سنگین‌ترین و فراگیرترین تحریم‌های یک‌جانبه آمریکا قرار دارد و بازگشت تحریم‌های شورای امنیت فقط سایه همان چیزی است که پیش‌تر بر سر این اقتصاد افتاده بود؛ نه بیشتر.

۱. مبنای حقوقی؛ ماشه‌ای که از ۲۰۱۵ در کمین بود

به گزارش بولتن نیوز،سازوکار اسنپ‌بک بر اساس بند ۱۱ الحاقی قطعنامه ۲۲۳۱ طراحی شده است. این قطعنامه که برجام را تأیید کرد، به‌صورت موقت تحریم‌های شورای امنیت – شامل قطعنامه‌های ۱۶۹۶، ۱۷۳۷، ۱۷۴۷، ۱۸۰۳، ۱۸۳۵، ۱۹۲۹ و ۲۲۲۴ – را معلق کرده بود و مکانیسم اسنپ‌بک ضمانت اجرایی این تعلیق محسوب می‌شد.

مکانیسم آن مثل ماشه‌ای است که خودکار شلیک می‌کند: اگر شورای امنیت در ۳۰ روز قطعنامه‌ای برای تمدید لغو تحریم‌ها صادر نکند، تمام تحریم‌های پیشین دوباره زنده می‌شوند.

ایران اما یک استدلال حقوقی کلیدی دارد: آمریکا بعد از خروج از برجام صلاحیت دست‌بردن به این ماشه را از دست داده است. این ادعا نه فقط یک موضع سیاسی، که ظرفیت پیگیری حقوقی در دیوان بین‌المللی دادگستری را دارد.

۲. معادلات سیاسی در شورای امنیت؛ شکاف همچنان عمیق

در صحن شورای امنیت، دو اردوگاه مقابل هم صف کشیدند:

موافقان ادامه لغو تحریم‌ها: چین، روسیه، پاکستان و الجزایر.
مخالفان: آمریکا، بریتانیا، فرانسه و چند همراه دیگر که با رأی منفی، ماشه را چکاندند.
ممتنعان: گویان و کره جنوبی که ترجیح دادند دست به ماشه نبرند.

این آرایش آرا یک پیام روشن دارد: شکاف ژئوپلیتیکی نه‌تنها پر نشده، بلکه عمیق‌تر هم شده است.

۳. تحریم‌های بازگشته؛ صدای تکراری یک ترانه قدیمی

بازگشت تحریم‌ها، روی کاغذ شامل حوزه‌های تسلیحاتی، مالی و بخش‌هایی از انرژی است. اما واقعیت این است که:

تکرار مکررات: تحریم‌های یک‌جانبه آمریکا از ۲۰۱۸ تاکنون، بسیار گسترده‌تر از این بسته تازه‌اند. بنابراین تحریم‌های اسنپ‌بک، چیزی فراتر از وضعیت موجود به فشارها اضافه نمی‌کند.
اثر روانی، نه واقعی: بازار ممکن است چند روزی دچار نوسان ارز و طلا شود، اما این واکنش بیشتر هیجانی است تا اقتصادی.
اقتصاد مقاوم‌تر از قبل: ایران طی این سال‌ها، سازوکارهای موازی و روابط شرقی خود را تقویت کرده و دیگر غافلگیر نمی‌شود.
بدون شوک تازه: هیچ محدودیت اساسی تازه‌ای که آمریکا پیش‌تر اعمال نکرده باشد، با این سازوکار به اقتصاد ایران تحمیل نمی‌شود.
در یک جمله: اسنپ‌بک یک ابزار حقوقی-سیاسی است، نه یک بمب اقتصادی. مردم ایران نباید از این تیترها وحشت کنند؛ زندگی روزمره با این تصمیم واژگون نمی‌شود.

بنابراین اسنپ‌بک تحریم‌های پیشین شورای امنیت را زنده می‌کند، اما این تحریم‌ها عملاً پیش‌تر توسط آمریکا بی‌اثر شده بودند.
تأثیر اصلی این تحول، در سطح سیاسی و حقوقی است و مهم‌ترین پیامد آن، سخت‌تر شدن مذاکرات آینده خواهد بود؛ نه تشدید فشار معیشتی.

راهکار ایران:

1- بهره‌گیری از ظرفیت‌های حقوقی و دیپلماتیک برای به چالش کشیدن مشروعیت این اقدام.

2- آگاهی‌بخشی به افکار عمومی که این ماجرا قرار نیست اقتصاد را دچار شوک تازه کند.

3- تمرکز بر تقویت روابط اقتصادی با شرکای غیرغربی برای کاهش اثرات روانی تصمیمات غربی.

نتیجه نهایی: اسنپ‌بک بیش از آنکه یک زنجیر تازه بر پای اقتصاد ایران باشد، یک نمایش سیاسی است برای افزایش فشار روانی. اگر این ماجرا را درست بخوانیم، باید بفهمیم که دشمن بیشتر از اقتصاد، ذهن مردم ما را نشانه گرفته است.