هنوز هم کلاغ را جای قناری رنگ می‌کنید؟

گروه بین الملل: در گرماگرم تحولات سریع منطقه و پس از سقوط دولت بشار اسد در سوریه، روزنامه هم‌میهن در تاریخ ۲۰ آذر ۱۴۰۳، در مطلبی با عنوان «تصور کن اگه حتی» به قلم فرزاد نعمتی، روایتی ستایش‌آمیز از این رخداد ارائه داد و آن را «لحظه جادویی رهایی» نامید. این روزنامه با تمرکز بر «شادی مردم زجردیده سوری»، آن لحظه را مقدس شمرد و آن را به رویای آزادی تشبیه کرد. اما اکنون با گذشت زمان و وقوع بمباران‌های اخیر در سوریه، منتقدان این پرسش را مطرح می‌کنند که آیا آن تصویرسازی رمانتیک، چشم بستن بر واقعیت‌های تلخ و آینده‌ای نامعلوم نبود؟ آیا روزنامه هم‌میهن همچنان از آن «لحظه جادویی» دفاع می‌کند یا در برابر واقعیت ویرانی‌های جدید سکوت خواهد کرد؟

به گزارش بولتن نیوز ،مقاله «تصور کن اگه حتی» با ارجاع به ترانه مشهور «Imagine» جان لنون، تلاش می‌کند تا ورای تحلیل‌های سیاسی، بر ارزش ذاتی و انسانی «تخیل آزادی» تأکید کند. نویسنده با اذعان به اینکه شاید فردای سوریه بهتر از دیروزش نباشد و این تحول صرفاً «افتادن ملت سوریه از چاله به چاه» باشد، اما همچنان بر «قداست آن لحظه خوش رهایی» پای می‌فشارد. در بخشی از این متن آمده است: «وقتی به اینجا می‌رسیم من نمی‌توانم چشمم را بر شادی مردم سوری ببندم.»

این نگاه، که لحظه فروپاشی یک ساختار استبدادی را به خودی خود ارزشمند می‌داند، حتی اگر جایگزین آن نامشخص و بالقوه خطرناک باشد، با الهام از رویدادهایی مانند فروریختن دیوار برلین، سعی در تقدیس امید و هیجان عمومی دارد. نویسنده عامدانه پیچیدگی‌های سیاسی و ماهیت نیروهای جدید حاکم بر دمشق را نادیده می‌گیرد تا بتواند بر جنبه احساسی و انسانی ماجرا تمرکز کند؛ جنبه‌ای که در آن، نفسِ «رهایی» از گذشته، فارغ از آینده، ستودنی است.

در مقابل این دیدگاه، منتقدان با رویکردی کاملاً متفاوت به تحلیل این مقاله پرداخته‌اند. آن‌ها معتقدند که این ستایش شتاب‌زده، نه یک تحلیل بی‌طرفانه، بلکه اقدامی همسو با جریان‌های رسانه‌ای خاص و نوعی «عملیات روانی» بوده است. یکی از نقدهای جدی مطرح‌شده علیه روزنامه هم‌میهن این است که این رسانه که مدیرمسئول آن به گفته منتقدان سابقه توهین به مدافعان حرم را دارد، سقوط دمشق توسط نیروهای تحت امر «الجولانی» را به عنوان یک پیروزی برای آزادی مردم به تصویر کشیده است.

منتقدان با اشاره به بخش‌هایی از مقاله که می‌گوید: «خاطره خوشش تا مدت‌ها خواب‌های ملتی را رنگی می‌کند و یادبود آن آتش دل مبارزان راه آزادی را تا دهه‌ها روشن نگاه خواهد داشت»، این سوال را مطرح می‌کنند که آیا واقعاً قدرت‌گیری یک گروه افراطی می‌تواند چنین خاطره خوشی برای مردم سوریه بسازد؟

این جریان فکری، روزنامه هم‌میهن را متهم می‌کند که در جریان وقایع سال ۱۴۰۱ نیز نقشی مشابه «نسخه مکتوب ایران اینترنشنال» برای پیشبرد اهداف اسرائیل در ایران ایفا کرده و این بار نیز با بزک کردن چهره یک گروه تروریستی، واقعیت تلخ روی کار آمدن آن‌ها را به عنوان «لحظه جادویی رهایی» به مخاطب خود قالب کرده است. پرسش نهایی آن‌ها تکان‌دهنده است: «حالا پس از بمباران‌های اخیر سوریه باید از روزنامه هم‌میهن پرسید هنوز هم لحظات ویران شدن سوریه را به عنوان «لحظه جادویی رهایی» به خورد مخاطب می‌دهید؟»

جدال میان مقاله هم‌میهن و نقد وارد بر آن، تقابل دو دیدگاه بنیادین است: از یک سو، رویکردی رمانتیک و انسان‌گرا که بر ارزش «احساس رهایی» تأکید دارد و از سوی دیگر، نگرشی واقع‌گرا و ژئوپلیتیک که به ماهیت بازیگران و پیامدهای عملی یک تحول سیاسی توجه می‌کند.

مقاله هم‌میهن، با انتخاب زاویه دیدی فلسفی، عملاً از پاسخ به سوالات دشوار سیاسی طفره رفت. اما گذر زمان و واقعیت‌های میدانی، از جمله بمباران‌ها و بی‌ثباتی‌های پس از سقوط دمشق، اعتبار آن نگاه خوش‌بینانه را به شدت زیر سوال برده است. منتقدان بر این باورند که رنگ کردن «کلاغ» به جای «قناری»، هرچقدر هم که با نثری زیبا و ارجاعات هنری همراه باشد، ماهیت واقعی آن را تغییر نمی‌دهد و رسانه‌ای که مدعی تعهد به حقیقت است، نمی‌تواند چشم خود را بر واقعیت‌های تلخ ببندد و رویای آزادی را در بستری از افراط‌گرایی و خشونت جستجو کند. اکنون این روزنامه در برابر این چالش قرار دارد که یا به دفاع از خوش‌بینی اولیه خود ادامه دهد یا مسئولیت آن تصویرسازی را در برابر حقایق جدید بپذیرد.