حوزه علمیه قم: نگهبان دانش و مروج فرهنگ کتاب‌خوانی اسلامی
گروه فرهنگی: حوزه علمیه قم، که به عنوان یکی از برجسته‌ترین مراکز علوم اسلامی در جهان شناخته می‌شود، در طول یک قرن گذشته نه تنها در آموزش عالمان دینی پیشگام بوده، بلکه به عنوان قلب تپنده تولید آثار مکتوب و ترویج فرهنگ کتاب‌خوانی در جهان اسلام نیز درخشیده است. از زمان بازتأسیس این نهاد در سال ۱۳۰۱ هجری شمسی توسط آیت‌الله عبدالکریم حائری یزدی، حوزه با انتشار هزاران کتاب و مقاله، گنجینه‌ای بی‌نظیر از معارف اسلامی را به جهانیان عرضه کرده است. این گزارش به بررسی نقش این نهاد در حفظ و گسترش دانش و تقویت فرهنگ مطالعه در میان جوامع اسلامی می‌پردازد.
به گزارش بولتن نیوز حوزه علمیه قم از بدو بازتأسیس خود در سال ۱۳۰۱ هجری شمسی، تولید و نشر آثار علمی را به عنوان یکی از مأموریت‌های اصلی خود دنبال کرده است. آیت‌الله عبدالکریم حائری یزدی با احیای این حوزه، بستری را فراهم کرد که در آن دانشمندان و پژوهشگران بتوانند آثار فاخری در زمینه‌های مختلف علوم اسلامی تولید کنند. یکی از نمادهای این تعهد، کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی است که در سال ۱۳۴۴ هجری شمسی تأسیس شد و اکنون بیش از ۶۰,۰۰۰ نسخه خطی و چاپ سنگی را در خود جای داده است (کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی). این مجموعه، که یکی از بزرگ‌ترین گنجینه‌های متون اسلامی در جهان است، به پژوهشگران داخلی و خارجی امکان دسترسی به منابع نفیس را می‌دهد.
علاوه بر این، مراکز انتشاراتی وابسته به حوزه، مانند انتشارات دارالعلم و بوستان کتاب، سالانه صدها عنوان کتاب در موضوعاتی چون فقه، اصول، فلسفه اسلامی، تفسیر قرآن، اخلاق و تاریخ منتشر می‌کنند. این آثار، که با دقت علمی و تعهد به ارزش‌های دینی تهیه می‌شوند، به عنوان منابعی معتبر در اختیار طلاب، پژوهشگران و علاقه‌مندان قرار می‌گیرند. این تلاش‌ها نشان‌دهنده عمق تعهد حوزه به حفظ و گسترش دانش اسلامی است.
حوزه علمیه قم در تولید آثار مکتوب، تنها به مخاطبان تخصصی محدود نشده، بلکه با انتشار کتاب‌هایی برای عموم مردم، گام‌های بلندی در ترویج فرهنگ کتاب‌خوانی برداشته است. این نهاد با درک اهمیت دسترسی همگانی به معارف اسلامی، آثاری با زبان ساده و جذاب برای گروه‌های مختلف سنی تولید کرده است. کتاب‌های تربیتی، داستان‌های دینی برای کودکان و نوجوانان، و راهنماهای اخلاقی برای خانواده‌ها تنها بخشی از این تولیدات هستند. به عنوان نمونه، انتشارات بوستان کتاب با انتشار مجموعه‌های متنوع برای کودکان، به والدین کمک کرده تا ارزش‌های اسلامی را به نسل‌های جدید منتقل کنند.
این رویکرد فراگیر، فرهنگ مطالعه را در میان اقشار مختلف جامعه تقویت کرده و به افزایش آگاهی دینی کمک کرده است. یکی از مسئولین انتشارات حوزه در گفت‌وگویی اظهار داشته است: «هدف ما این است که هر فرد، از هر سنی و با هر سطح دانشی، بتواند از کتاب‌های ما بهره‌مند شود.» این تعهد به دسترسی همگانی، حوزه را به نهادی فراتر از یک مرکز علمی تبدیل کرده که در خدمت کل جامعه است.
تأثیر حوزه علمیه قم در نشر دانش به مرزهای ایران محدود نمی‌شود. بسیاری از آثار تولیدشده در این حوزه به زبان‌های مختلف، از جمله عربی، انگلیسی، اردو و اسپانیایی، ترجمه شده و در کشورهای متعدد توزیع شده‌اند. جامعه‌المصطفی العالمیه، یکی از مؤسسات کلیدی وابسته به حوزه، نقش مهمی در این فرآیند ایفا کرده است (جامعه‌المصطفی العالمیه). این نهاد با ترجمه و انتشار کتاب‌های حوزه، معارف اسلامی را به مخاطبان در خاورمیانه، آسیا، آفریقا و حتی اروپا و آمریکا رسانده است.
این تلاش‌های بین‌المللی نه تنها پیوندهای فرهنگی میان جوامع اسلامی را تقویت کرده، بلکه به گفت‌وگوی میان ادیان و فرهنگ‌ها نیز کمک کرده است. برای مثال، ترجمه آثار فقهی و فلسفی به زبان انگلیسی، پژوهشگران غیرمسلمان را با عمق اندیشه اسلامی آشنا کرده و به تبادل علمی در سطح جهانی منجر شده است. این دستاوردها جایگاه حوزه علمیه قم را به عنوان یک مرکز جهانی برای نشر معارف اسلامی تثبیت کرده است.
حوزه علمیه قم با درک نیازهای دنیای مدرن، در سال‌های اخیر به استفاده از فناوری‌های نوین روی آورده است. پایگاه‌های دیجیتال مانند (نورمگز) و کتابخانه دیجیتال جامعه‌المصطفی، دسترسی به هزاران کتاب و مقاله را برای پژوهشگران و علاقه‌مندان آسان کرده‌اند. انتشار کتاب‌های الکترونیکی و توسعه اپلیکیشن‌های مرتبط نیز بخشی از این تحول است. این پایگاه‌ها امکان جست‌وجوی سریع و دسترسی به منابع را فراهم کرده‌اند و به‌ویژه برای طلاب و پژوهشگران بین‌المللی که امکان حضور در قم را ندارند، ارزشمند هستند.
شما می توانید مطالب و تصاویر خود را به آدرس زیر ارسال فرمایید.
bultannews@gmail.com
