اجرای مدل تأمین مالی زنجیره‌ای برای صنعت/ بانکها تسهیلات بدون شناخت دقیق از بازار و آینده‌ی صنعت ارائه می‌دهند

گروه اقتصادی: یک عضو کمیسیون اقتصادی مجلس گفت: اگر برای هر حلقه از زنجیره تولید به‌صورت جداگانه تأمین مالی کنیم، نیاز به منابع مالی چندبرابر خواهد شد، اما با نگاه زنجیره‌ای، می‌توان این منابع را به‌صورت هدفمند و کارآمد تخصیص داد و روابط میان بنگاه‌ها را تقویت کرد.

روح الله ایزدخواه، نماینده مردم تهران، ری و شمیرانات در مجلس شورای اسلامی در گفت وگو با بولتن نیوز درباره موانع پیش روی صنایع کشور در مسیر تحقق شعار سال«سرمایه‌گذاری برای تولید» اظهار داشت: صنایع ما امروز با چالش‌هایی جدی روبه‌رو هستند. از یک‌سو، ناترازی تولید در بسیاری از بخش‌ها باعث شده که برخی از واحدهای صنعتی تنها در بخشی از سال فعال باشند و در باقی ماه‌ها عملاً تولیدی نداشته باشند. از سوی دیگر، ضعف در زیرساخت‌های فناورانه و کمبود منابع نوآورانه، مانعی جدی در مسیر رقابت‌پذیری و رشد پایدار این صنایع است.

وی افزود: در چنین شرایطی، اگر بخواهیم به سمت تقویت تولید، افزایش بهره‌وری و کاهش وابستگی به خام‌فروشی حرکت کنیم، یکی از مهم‌ترین ابزارها «تأمین مالی زنجیره‌ای» است. این مدل، برخلاف تأمین مالی بنگاهی که سال‌ها روش رایج در کشور بوده، با نگاهی جامع به کل زنجیره‌ی ارزش، امکان تخصیص هوشمند منابع را فراهم می‌کند.

نماینده مردم تهران با تاکید بر اینکه در تأمین مالی زنجیره‌ای، نهاد مالی باید قادر باشد روند بدهکار و بستانکار شدن بنگاه‌ها را در طول زنجیره دنبال کند، افزود: به این ترتیب، تسهیلات تعهدی بر اساس روابط میان بنگاه‌ها تعریف می‌شود، نه صرفاً بر پایه وثیقه و اعتبار انفرادی. این مدل که در برخی بانک‌ها مانند بانک تجارت آغاز شده، هم نیاز به منابع مالی را کاهش می‌دهد و هم موجب تقویت همکاری میان حلقه‌های مختلف زنجیره می‌شود.

او اضافه کرد: برای نمونه، در زنجیره‌ی فولاد با چندین حلقه اصلی مواجه هستیم؛ از استخراج سنگ آهن و تولید کنسانتره و گندله، تا شمش‌سازی، میلگرد و سایر محصولات پایین‌دستی. اگر برای هر حلقه به‌صورت جداگانه تأمین مالی کنیم، نیاز به منابع مالی چندبرابر خواهد شد. اما با نگاه زنجیره‌ای، می‌توان این منابع را به‌صورت هدفمند و کارآمد تخصیص داد و روابط میان بنگاه‌ها را تقویت کرد. در واقع، با یک تیر چند هدف زده‌ایم: کاهش نیاز به منابع مالی، افزایش تاب‌آوری زنجیره، و ارتقای بهره‌وری.

ایزدخواه با بیان اینکه این رویکرد می‌تواند نقش نهادهای مالی را متحول ‌کند، تصریح کرد: در این روش بانک‌ها از یک تأمین‌کننده‌ی صرف منابع، به توصیه‌گر و تسهیل‌گر زنجیره‌های صنعتی تبدیل می‌شوند؛ مدلی که در بسیاری از کشورهای موفق، به‌ویژه در شرق آسیا، به خوبی اجرا شده است. در آن کشورها، نهاد مالی در قلب زنجیره‌ی صنعت قرار دارد و روابطش با فعالیت‌های تولیدی عمیقاً درهم‌تنیده است.
او افزود: در مقابل، بانک‌های ما اغلب به‌صورت جدا از صنعت فعالیت می‌کنند. تسهیلات را بدون شناخت دقیق از بازار و آینده‌ی صنعت ارائه می‌دهند و صرفاً وثیقه‌محور هستند. این مدل نه‌تنها ناکارآمد است، بلکه یکی از بزرگ‌ترین گلوگاه‌های نظام بانکی ما، یعنی تأمین وثایق، را نیز تشدید کرده است — به‌ویژه در صنایع که دارایی نقدشونده‌ی کافی برای ارائه به‌عنوان وثیقه ندارند.

این عضو کمیسیون اقتصادی مجلس با بیان اینکه اگر نهاد مالی در دل زنجیره‌ی صنعت قرار بگیرد و بر جریان فعالیت‌ها اشراف داشته باشد، روندها به‌شکل طبیعی و روان مدیریت می‌شوند، گفت: در این مدل دیگر نیاز به این حجم از منابع مالی نیست و فرآیندها به‌شکلی کارآمدتر پیش خواهند رفت. از سویی، در اجرای این مدل نیازمند قانون جدید نیست؛، زیرا زیرساخت‌های قانونی موجود است. 
او ادامه داد: آنچه نیاز داریم، سیاست‌گذاری و اولویت‌بخشی در سطح کلان است. دولت، وزارتخانه‌های مرتبط، بانک مرکزی و سایر نهادهای حاکمیتی باید این موضوع را جدی بگیرند. سیاست اگر فقط روی کاغذ بماند، هیچ اثری نخواهد داشت. باید اجرایی شود، در اولویت قرار گیرد، و در نهادهای مالی پیگیری شود.حتی در قوانین بودجه نیز می‌توان با اولویت دادن به تسهیلات زنجیره‌ای، منابع عمومی را به‌صورت هدفمند و مؤثر به سمت تولید هدایت کرد. 
ایزدخواه تاکید کرد: این یک فرصت مهم برای عبور از خام‌فروشی، ایجاد ارزش افزوده، و حرکت به سمت یک اقتصاد صنعتی پایدار و مقاوم است.