سازمان خصوصی سازی درحالی سال گذشته نخستین دهه فعالیت خود را پشت سر گذاشت که به رغم تحقق بودجه 112 درصدی سال 90 و کسب درآمد و واریز بیش از 5 هزار میلیارد تومانی به خزانه دولت و فروش 68 شرکت، همچنان به حضور کم رنگ و بی رنگ خود در بازار سهام ادامه داد. چرا که این سازمان بعد از عرضه اولیه سهام فقط دو شرکت پالایشگاه تبریز و پست بانک در سال 89 ، طی 12 ماه گذشته هم همین مسیر را طی کرد و تنها سهام دو شرکت حمل و نقل بین المللی خلیج فارس و ذوب آهن را در بورس و فرابورس عرضه کرد که عرضه اولیه این دو شرکت هم چندان خالی از چالش و حاشیه نبود.
در این میان شاید عدم تکرار رونق بورس دو سال گذشته و خروج بخشی از سرمایه ها به سایر بازارها،مقداری از توجه عمومی را به این سازمان و لزوم ورود شرکت های جدید به بازار سهام را در سال 90 کاست اما به هر حال آمار عرضه های اولیه فقط 4 شرکت آن هم طی دو سال در تاریخ واگذاری ها و اجرای اصل 44 در بورس ثبت خواهد شد و به حساب سازمان خصوصی سازی منظور.
این درحالی است که سال گذشته رئیس جدید سازمان خصوصی سازی یعنی پیمان نوری اعلام کرده بود سال 90 سال واگذاری شرکت های نفتی خواهد بود اما در سال گذشته هیچ خبری از بورسی شدن هیچ شرکتی از زیر مجموعه های وزارت نفت نشد که نشد. چرا که تداوم ناهماهنگی ها در این وزارت خانه و عقیده راسخ نوری به بی حرف و حدیث بودن فروش شرکت ها در بورس و رفتار محافظه کارانه وی دست به دست هم دادند تا شرکتی از وزارت نفت وارد بازار سهام نشود و ورود پالایشگاه ها و هلدینگ پتروشیمی خلیج فارس به نتیجه عملی نرسد.
اما محمود افضلی که از مرداد سال گذشته جانشین مهدی عقدایی در سمت معاونت واگذاری شرکت های دولتی سازمان خصوصی سازی شده در گفت وگو با خبرنگار اقتصادی فارس، ضمن پاسخ به این گونه انتقادات دلایل عدم عرضه های اولیه شرکت ها را اعلام کرد.
*تحقق بودجه 112 درصدی در سال 90
فارس: درحالی که دهمین سال فعالیت سازمان خصوصیسازی در سال ۹۰ هم به پایان رسید وضعیت فروش شرکتهای دولتی را چگونه ارزیابی میکنید؟
افضلی: سال گذشته به مانند سالهای پیشین، نیمه دوم سال نقطه متمرکز سازمان در واگذاریها بود .طبق آمارهای موجود، عملکرد سازمان خصوصیسازی هم از نظر تعداد و هم از نظر حجم واگذاریها فراتر از سالهای گذشته بود.
فارس: واگذاریها در سال گذشته چگونه بود؟
افضلی: بودجه سال گذشته سازمان خصوصیسازی در حالی ۴.۵ هزار میلیارد تومان بود که بالغ بر ۵ هزار و ۵۷ میلیارد تومان به حساب خزانه واریز کردیم. یعنی بودجه پیشبینی شده با تحقق ۱۱۲ درصدی روبرو شد.
این درحالی است که در طول سال پیش سهام ۶۸ شرکت به ارزش ۴ هزار و ۴۴۸ میلیارد تومان به بخش خصوصی داده شد. همچنین از ۱۸ هزار و ۴۴۸ میلیارد تومان واگذاری مربوط به رد دیون دولتی، ۳ هزار و ۸۰ میلیارد تومان به بخش عمومی، ۲.۳ هزار میلیارد تومان به پیمانکاران، ۱۲.۱ هزار میلیارد تومان به بانکها و ۹۸۹ میلیارد تومان تهاتر و ۴۰ میلیارد تومان مربوط به سایر رد دیونهای دولتی بود.
* دو دلیل در عدم عرضه اولیه سهام شرکت های جدید
فارس: این آمارها همگی از وضعیت مناسبی برخوردارند اما انتقادها از عدم حضور پررنگ سازمان خصوصیسازی در بازار سهام ادامه دارد. چرا که طی دو سال گذشته فقط سهام ۴ شرکت پالایشگاه تبریز، پست بانک در سال ۸۹ و حملونقل خلیج فارس و ذوبآهن در بورس و فرابورس عرضه اولیه شدهاند. از این ۴ شرکت هم دو شرکت پست بانک و حملونقل خلیج فارس با حاشیهها و چالشهایی روبهرو بودند.
افضلی: این موضوع دو علت دارد. اگر بورس و فرابورس به عنوان بازار سهام واحد کشور تلقی شوند ، باید گفت عمده واگذاریها از طریق این دو بازار بوده...
فارس: اما عمده واگذاریهای شما هم بلوکی بوده و سهامداران حقیقی و گاه حقوقی نتوانستند بهرهایی از این عرضهها ببرند. ضمن اینکه منظور از غیبت سازمان خصوصیسازی در بورس و فرابورس عدم آمادهسازی و ورود شرکتهای جدید و جذاب است تا مردم هم از شرکتهای دولتی سهمی داشته باشند.
افضلی: چون هرچه جلوتر میرویم و از زمان اجرای اصل ۴۴ میگذرد، شرکتهای کمتر و سختتری برای واگذاری میمانند.دلیلش هم این است که وقتی ماموریتی به نهادی مانند سازمان خصوصیسازی داده میشود، طبیعی است که ابتدا شرکتهای آسان و سودآور واگذار شود. بنابراین واقعیت این است که اگرچه شرکتهای خوبی در فهرست واگذاریها قرار دارند اما فروش آنها سخت است . آن هم به دلایل مختلف از جمله اینکه واگذاری دو باشگاه فوتبال استقلال و پرسپولیس در سال گذشته به علت آماده نبودن انجام نشد و به سال جاری موکول شد.
از طرف دیگر امکان واگذاری هر کدام از ۱۴ - ۱۵ شرکت حاضر در هلدینگ پتروشیمی خلیج فارس در سال گذشته وجود داشت که در این صورت از تعداد کل شرکتهای واگذار شده بیشتر میشد ولی تصمیم به واگذاری این شرکتها در غالب یک هلدینگ شد که مراحل پذیرش و درج نام آن هم درحال انجام است. این در حالی است که ارزش واگذاری این هلدینگ از مخابرات هم بیشتر خواهد بود و رکورد جدیدی در فروش بنگاههای دولتی مشمول اصل ۴۴ به دست خواهد آمد.
*چرا درصد سهام شناور آزاد شرکت ها رعایت نمی شود؟
فارس: یکی از دیگر انتقادهای وارده به سازمان خصوصیسازی عدم ایفای تعهدات مربوط به رعایت حداقل سهام شناور آزاد شرکتهایی مانند مخابرات و کشتیرانی است که تاکنون به جای حداقل ۲۰ درصد، ۵ و ۲.۵ درصد سهامشان در بورس عرضه شده و به رغم گذشت چند سال از عرضه سهام این دسته شرکتها، هنوز این گونه تعهدات عملی نشده است.
افضلی: درصد سهام شناور آزاد شرکتها بسته به هر یک از شرکتها متفاوت است . علاوه بر این با در نظر گرفتن شرایط بازار اقدام به واگذاری و عرضه خرد سهام شرکتها کرده و میکنیم .به طوریکه در هفته های پایانی سال بخشی از سهام بانکها را عرضه کردیم . در این میان اما نباید به بهای کاهش شرکتها اقدام به عرضه تدریجی سهام کرده و موجب بروز نوسان شویم .از طرف دیگر نباید در عرضههای این چنینی عجله کرد.
فارس: اما از زمان شرکتهایی مانند مخابرات سه سال میگذرد...
افضلی: وضعیت این شرکتها و سایر شرکتها از لحاظ درصد سهام شناور آزاد را بررسی خواهیم کرد تا آن بخش از سهام که در تعهد سازمان خصوصیسازی است عرضه کنیم.
* شعار سال 90؛ سال واگذاری نفتی ها است ، چگونه محقق شد؟
فارس: سال گذشته شعار سازمان خصوصیسازی در واگذاریها این بود که سال ۹۰ سال فروش شرکتهای نفتی است اما هیچ خبری از عرضه اولیه سهام شرکتهای نفتی از جمله پالایشگاه بندرعباس و هلدینگ خلیج فارس و تحقق شعار سازمان نشد.
افضلی: من این نکته را قبول ندارم چون وقتی شرکتی مانند هلدینگ خلیج فارس وارد بورس میشود یعنی به نقطه ۱۰۰ رسیده است در حالی که فرایند حضور آن تدریجی بوده و باید حداقل یکسال فرایندهای لازم طی میشد. بنابراین به نظر من ۹۸ درصد از آمادهسازی آن در سال گذشته انجام و شعار واگذاری شرکتهای نفتی در سال ۹۰ محقق شده است .چون عمده کار انجام شده و فقط عرضه اولیه سهام آن مانده که در سال جدید عملی میشود.
فارس: برای سال جدید چه برنامهای دارید؟
افضلی: اجازه بدهید این موضوع از طرف رئیس سازمان خصوصیسازی اعلام شود چون در حیطه اختیارات ایشان است. اما یکی از برنامههای مدنظر تلاش برای واگذاری ۱۰۰ شرکت باقی مانده از سال گذشته و فروش ۲۰۰ تا ۳۰۰ شرکت جدید است.
*سومین عرضه هما با همان شرایط قبلی
فارس: واگذاری بلوک ۵۵ درصدی هما به کجا انجامید؟
افضلی: این شرکت مشمول اصل ۴۴ برای سومین بار با همان شرایط قبلی از 25 اردیبهشت ماه در فرابورس عرضه خواهد شد. این عرضه شامل 195 میلیون و 359 هزار و 251 سهم در قالب بلوک 50 درصد به اضافه یک سهم و 19 میلیون و 535 هزار و 924 سهم دیگر به صورت سهام ترجیحی به قیمت پایه هر سهم 73 هزار و 711 ریال و به صورت 20 درصد نقد و مابقی اقساط 8 ساله با مبلغ سپرده حداقل 47.5 میلیارد تومانی است.
فارس: با این اوصاف از طی مسیر اصل ۴۴ و واگذاری شرکتها رضایت خاطر دارید؟
افضلی: بله. خصوصاً عملکرد سال گذشته سازمان خصوصیسازی به مراتب بیشتر از سالهای قبلتر بود. به طوریکه در سال پیش ۱۱۲ درصد از بودجه سازمان پوشش داده شد این در حالی است که انتظار میرود سال جدید هم کارنامه موفقی به دست آید.
*آیا سازمان خصوصی سازی منحل می شود؟
فارس: به عنوان سؤال آخر آیا سازمان خصوصیسازی میتواند منحل و یا به عنوان یک معاونت وزارت اقتصاد تلقی شود؟
افضلی: انحلال؟ ما نه قانونگذاریم و نه سیاستگذار. ولی به عنوان یک کارشناس میتوانم بگویم با واگذار کردن شرکتهای دولتی وظیفه سازمان خصوصیسازی تمام نمیشود.چون مهمترین کار، نظارت بعد از واگذاری ها است . برخی شرکتها هم بدهی ۱۰ ساله به سازمان دارند. از طرف دیگر هنوز سهام عدالت کارهای زیادی دارد تا به سرانجام برسد. ولی با این همه باز هرگونه تصمیم در مورد آینده سازمان به عهده متولیان امر است.
فارس: در پایان اگر نکتهای دارید بفرمایید.
افضلی: سازمان خصوصیسازی وظیفه نسبتاً بزرگ اجرای اصل ۴۴ و تحقق اهداف مدنظر سیاست های ابلاغی مقام معظم رهبری دارد و طبیعی است در فروش دارایی و شرکتهای دولتی مسائل و مشکلاتی وجود داشته باشد.بنابراین انتظار ما به عنوان سازمان خصوصیسازی این است که همه نهادهای مرتبط با اجرای اصل ۴۴ این مسئله را مدنظر قرار داده و با سازمان همکاری کنند تا مشکلات موجود برطرف شود. در این میان سعی وزیر محترم اقتصاد ،رئیس محترم سازمان خصوصی سازی ، هیئت واگذاری و سایر مقامات مسئول این است که با وجود مشکلات این وظیفه ویژه به نتیجه مطلوبی منتهی شود.
گفت وگو از علی رضایی زاده
شما می توانید مطالب و تصاویر خود را به آدرس زیر ارسال فرمایید.
bultannews@gmail.com