قره باغ و روند دیپلماتیک حل و فصل اختلافات

گروه بین الملل- مصطفی مطهری:آنچه از شواهد خبری پیداست اوضاع در قره باغ میان طرفین با توجه به استقرار کمیته نظارت و مستقر شدن صلح بان روسی – ترکی آرام و دارای ثبات نسبی است.

به گزارش بولتن نیوز، بطوریکه عمده تحولات در ارتباط با قره باغ در قالب گفتگوهای دیپلماتیک میان کشورهای درگیر با موضوع قره باغ انجام می گیرد. در واقع میزان گفتگو در عرصه دیپلماتیک شامل حل اختلافات، تضارب آرا و تبادل دیدگاه ها با حضور روسیه، ترکیه، ارمنستان و آذربایجان در سطح معاونان و یا نخست وزیرها و وزرای خارجه به انجام می رسد.

از جمله نکات مورد توجه در این باره نقشی است که کشورهای روسیه و ترکیه در این راستا دارند و برای خود تعریف کرده اند. بطوریکه مسکو با ارائه یک نقش ناظر با شاخص های هژمونیک تلاش دارد تا قره باغ و تمامی جزئیات مرتبط با آن را در میدان جغرافیایی و میدان دیپلماتیک کنترل کند. می توان ادعا کرد که هر آنچه در ارتباط با قره باغ اتفاق می افتد و هر نشست و یا کمیته ویژه ای که در این باره پیشنهاد، طراحی، تشکیل و ایجاد می شود نتیجه پیشنهاد پوتین به سه کشور دیگر است که مورد موافقت و توافق جمعی آنها نیز قرار می گیرد. در واقع مسکو به واسطه نقشی که برای خود در بحران قره باغ قائل است توانسته به جایگاه و موقعیت ویزه ای در این باره دست یابد؛ به واقع از همان ابتدای پیسنهاد ابتکاری صلح در قره باغ توسط مسکو و غالب کردن آن به کشورهای درگیر، مسکو توانست موقعیت تأثیرگذاری در قره باغ بدست آورد.

آنکارا نیز در این عرصه دارای نقشی هایی است که برخلاف نقش مسکو، نقش و جایگاه آنکارا تنها برای باکو و در راستای حصول به اهداف مورد نظر آن در قره باغ قابل بررسی است. به عبارت بهتر نقش مسکو در موضوع قره باغ مورد پذیرش دو سوی بحران یعنی ایروان و باکو است و این درحالی می باشد که نقش آنکارا تنها برای باکو قابل احترام و قابل پذیرش می باشد. از این رو آنچه ترکیه در این باره به دنبال انجام آن می باشد با منافع باکو مرتبط است. بدان معنا که طرح های پیشنهادی ترکیه در این باره در عرصه های اقتصادی – تجاری و تلاش برای مشارکت دادن مسکو در آنها در کنار آنکارا و باکو، تنها در راستای عملیاتی کردن برنامه و اهداف خود و باکو در قره باغ و آماده سازی بسترهای آتی هرگونه اقدام نظامی و ... در این منطقه علیه ارمنستان انجام می گیرد.

اما در ارتباط با ارمنستان و آذربایجان نیز باید این نکته را خاطر نشان کرد که ارمنستان همه آنچه که در عرصه دیپلماتیک به دنبال آن است از طریق روسیه پیگیری می کند. به عبارت جامع تر اینکه ایروان تمام تخم مرغ های خود را در ارتباط با قره باغ در در سبد روسیه گذاشته است و آنها را تنها از طریق دیپلماتیک دنبال می کند. این موضوع در ارتباط با آذربایجان متفاوت از ارمنستان است. در واقع باکو ضمن انجام کنش های فردی در عرصه های تبلیغاتی – شعاری در داخل، به واسطه موفقیت در قره باغ، در عرصه دیپلماتیک نیز تلاش می کند تا شخصیتی مستقل را از خود به نمایش بگذارد. به علاوه اینکه روی نقش حمایتی آنکارا نیز در این باره حساب می کند.

سخن پایانی اینکه پرونده قره باغ، اگرچه در عرصه نظامی حل شده به نظر می رسد اما در عرصه دیپلماتیک و حصول به راه حل هایی اجرایی مورد توافق طرفین با توجه به اختلافات موجود در این باره نشان دهنده وجود موانعی در این باره است. بطوریکه می توان گفت درباره قره باغ، همکاری ها و توافقات و عملیاتی کردن سازوکارهای مورد نظر درباره آن، راه طولانی در پیش دارد.