مشکل جامعه ایرانی امروز فقر فرهنگی است

به گزارش بولتن نیوز، نشست تخصصی مطبوعات دهه اول انقلاب به مناسبت هفته هنر انقلاب اسلامی با همکاری مؤسسه خانه کتاب با حضور صابر قدیمی، اسماعیل امینی و ناصر فیض مدیر دفتر طنز حوزه هنری و عباس حسینی نژاد نویسنده و شاعر در سرای اهل قلم برگزار شد.

سکوت در اولویت ما نیست

در این جلسه اسماعیل امینی، شاعر طنزنویس، درباره مشکلات اهالی مطبوعات گفت: گران شدن ناگهانی کاغذ یا فشارهایی که از اهل قدرت بر مطبوعات می‌آورند بسیار در چشم است؛ اما در روزگاری قرار گرفته‌ایم که میل به مطالعه و مباحثه و یاد گرفتن در آن کم شده و میل به حرف زدن بیشتر است. در مکان‌هایی که طبیعی است صحبت نکنیم باز هم سکوت در اولویت‌هایمان نیست، حتی در کتابخانه‌ها. استقبال از کتاب کم اما تعداد ناشرها بسیار زیاد است تا جایی که تعداد ناشران از خوانندگان بیشتر شده است.

وی با اشاره به فقر فرهنگی موجود در جامعه عنوان کرد: هیچ حرف تازه‌ای برای گفتن وجود ندارد. مردم فکر می‌کنند تنها آنانند که یک‌سری چیزها را می‌دانند و همین موضوع باعث می‌شود اجازه حرف زدن به دیگران را ندهند و علت اصلی این موضوع فقر فرهنگی است.

این روزها دوران فقر اندیشه و سایه افکندن ابتذال بر همه چیز است

وی با اشاره به جایگزینی رسانه‌های مجازی به جای رسانه‌های کاغذی گفت: جایگزینی رسانه‌های مجازی به کاغذی در تمام عالم اتفاق افتاده و اصلاً چیز بدی نیست. رسانه‌های جدید سرعت بیشتری دارند و امکان انتشار جهانی دارند. روزی رسانه‌های کاغذی هم جای نهادهای دیگری را که قبلاً بوده‌اند گرفته‌اند؛ اما با نسلی مواجهیم که هیچ کنجکاوی و سوالی در هیچ موضوعی ندارند که این قابل تعجب و نگرانی است؛ زیرا همچین جامعه‌ای بسیار زود از بین می‌رود. این روزها دوران فقر اندیشه و سایه افکندن ابتذال بر همه چیز است.

امینی با اشاره به نشریات بعد از انقلاب عنوان کرد: اگر بخواهم در یک کلمه نشریات بعد از انقلاب را توصیف کنم، هرج و مرج و عصبانیت ویژگی آن سال‌ها بود. نشریات بسیاری تعطیل شده بودند که می‌خواستند باز هم شروع به کار کنند اما چون دیگر فضای کشور عوض شده بود، نشریه‌ها تأسیس می‌شدند اما با اینکه کسی هم جلویشان را نمی‌گرفت ادامه نمی‌دادند.

وی ادامه داد: امروز که از دور به آن سال‌ها نگاه می‌کنم دوره‌ای بود که هیچ‌کس به حرف کسی گوش نمی‌کرد. در تمام گرایش‌های سیاسی هم این تفکر وجود داشت. فکر می‌کردند آنچه می‌گویند قطعاً درست است و آنچه دیگران می‌گویند قطعاً غلط است و همین موضوع باعث شده بود گفت‌وگویی رخ ندهد. آن سال‌ها تعدادی نشریه طنز بیرون می‌آمد که هیچ متولی نداشت و هیچ‌کدام از نویسندگان هم اسم نداشتند.

امینی درباره کیومرث صابری فومنی، طنزنویس و پایه‌گذار مؤسسه گل‌آقا، گفت: کیومرث صابری زمانی شروع به نوشتن کرد که در فضای جنگ قرار گرفت؛ زمانی که اگر درباره آدم‌های معمولی مطلب می‌نوشتند بسیار اذیت می‌شدند و فقط ترجیح می‌دادند خودشان با دیگران شوخی کنند. صابری زمانی بدون نام طنز می‌نوشت و حتی یک بار از طرف یکی از اعضای مجلس تهدیدهای شدیدی شد.

وی افزود: صابری به دیگر طنزنویسان یاد داد که می‌توان طنز نوشت اما شلخته و ترسو نبود. انتقاد کردن خارج از طیف ارزش‌های انقلاب و زیر سوال بردن مسئولان نیست. می‌توان صاحب تفکر و اندیشه بود اما بله قربان گو و منفعل نبود.

این نویسنده همچنین درباره نشریه گل آقا توضیح داد: بینشی که هنوز حفظ شده (من یا دیگری است)، یعنی آنچه من هستم خوب و اسطوره‌ای است و آنچه غیر از من است دشمن و بد است. این تفکر از زمانی باب شد که از همه‌چیز مثل شغل و رنگ و لهجه و… به عنوان فحش به کار برده می‌شد و بقایای این فاجعه هنوز هم در جامعه باقی مانده است. در مؤسسه گل‌آقا صابری اصلاً اجازه شوخی با چیزهایی را که مربوط به کرامت انسان‌هاست نمی‌داد؛ حتی اگر آن شخص دشمن بود. نکته‌ای که صابری قانون کرده بود این بود که طوری بنویسیم که اگر شخصی که طنز درباره اوست آن را خواند خوشش بیاید و شرمنده نشود.

صابر قدیمی، شاعر، ترانه‌سرا و طنزپرداز، در بخش دیگری از این جلسه درباره نشریات بعد از انقلاب گفت: نشریه‌ای مانند روزنامه اطلاعات رفته رفته طنز را در خود جای داد و دیگر نشریات هم سعی کردند در این حوزه کار کنند. حضور کیومرث صابری در «دو کلمه حرف حساب» ستون طنز صفحه ۳ روزنامه اطلاعات باعث شد کمی طنز جدی‌تر گرفته شود. سال ۶۳ تا خرداد ۷۶ که مقطع دیگری در مطبوعات طنز به شمار می‌روند دیگر نشریات هم حرکات تازه‌ای در این حوزه شروع کردند.

انسان‌های خودمقدس‌پنداری هستیم

وی همچنین درباره محدود بودن موضوعات قابل بحث برای طنزنویسان تصریح کرد: ما انسان‌های خودمقدس‌پنداری هستیم. زمانی که به عنوان طنزپرداز می‌نویسیم، هر اسمی به کار ببریم توهین به حساب می‌آید. کوچک‌ترین شوخی به همه برمی‌خورد. اگر به قومیت‌ها شوخی کنیم وای به حالمان می‌شود. تمام شخصیت‌ها فارس هستند، حتی شوخی با جنسیت‌ها هم برای ما مشکل‌ساز می‌شود.