معرفی بهترین جنگنده های نسل پنجم جهان
فناوری های متعددی در تولید یک جنگنده نسل پنجم دخیل است.مواردی باور نکردنی از مهندسی هوا فضا،مهندسی طراحی در رشته های مختلف،سیستم های کامپیوتر،الکترونیک و...دست به دست یکدیگر داده و یک جنگنده غول پیکر را از چشم هر گونه رادار مخفی می سازد.
به گزارش بولتن نیوز ، فناوری های متعددی در تولید یک جنگنده نسل پنجم دخیل است.مواردی باور نکردنی از مهندسی هوا فضا،مهندسی طراحی در رشته های مختلف،سیستم های کامپیوتر،الکترونیک و...دست به دست یکدیگر داده و یک جنگنده غول پیکر را از چشم هر گونه رادار مخفی می سازد.کشورهایی مانند آمریکا،روسیه،چین،ژاپن و...به دنبال تولید این جنگنده ها رفته و پس از صرف هزینه های بسیار،موفق به معرفی مدل هایی شده اند.اینبار شما را با خصوصیات یک جنگنده نسل پنجم و پنهانکار آشنا کرده و در نهایت از شما می خواهیم که بهترین جنگنده نسل پنجم از نظر خود را معرفی نمائید.
یک جنگنده نسل پنجم دارای چه خصوصیاتی است؟
هواپیمای پنهانکار هواپیمایی است که برای جلوگیری از کشف و رهگیری از فناورهای پیشرفته‌ای برای کاهش بازتاب راداری، فروسرخ (حرارتی)، نور مرئی، دامنه بسامد رادیویی و امواج صوتی خود استفاده می‌کند. مجموعه این تکنولوژی‌ها فناوری پنهان‌کاری نامیده می‌شوند. گاهی از اصطلاح هواپیمای رادارگریز نیز در اشاره به این نوع هواپیماها استفاده می شود اما باید توجه داشت که هرچند رادارگریزی (به معنی کاهش انتشار و انعکاس امواج راداری) یکی از مهمترین ویژگی‌های هواپیماهای پنهانکار است اما برای کاهش احتمال کشف هواپیما توسط دشمن کاهش بازتاب حرارتی، صوتی و بصری نیز لازم است. البته باید توجه داشت که هنوز هیچ هواپیمایی وجود ندارد که به طور کامل برای تمام دستگاه‌های راداری نامرئی باشد، اما فناوری‌های پنهان‌کاری به‌کار رفته در این نوع هواپیماها تشخیص یا ردگیری آنها را بسیار دشوار می‌کنند و به این ترتیب احتمال تشخیص هواپیما توسط رادار دشمن کاهش یافته و در نتیجه احتمال اصابت موشک‌های هدایت راداری به آن نیز کاهش پیدا می‌کند. مهمترین چالش در طراحی هواپیماهای پنهانکار این است که پنهان‌کاری و آئرودینامیک دو قطب مخالف در طراحی هواپیماها هستند. یعنی تمهیداتی که برای برای پنهانکار شدن هواپیما اندیشیده میشود، ویژگی‌های آئرودینامیکی هواپیما مثل سرعت، مانورپذیری و بهره‌وری در مصرف سوخت را تضعیف کرده و با گرانتر و پیچیده‌تر شدن هواپیما صرفه اقتصادی و قابلیت‌های رزمی آن را کاهش می‌دهد.
احتمالا آلمانی‌ها در جنگ جهانی دوم برای نخستین بار به فکر ساخت چنین هواپیمایی افتادند و طرحی برای ساخت چنین هواپیمایی با نام هورتون هو ۲۲۹ داشتند. آمریکایی‌ها نخستین نمونه از هواپیمای پنهانکار خود یعنی لاکهید اف-۱۱۷ نایت‌هاوک را در سال ۱۹۷۷ به پرواز درآوردند. ایالات متحده تاکنون چهار هواپیمای پنهانکار لاکهید اف-۱۱۷ نایت‌هاوک، اف-۲۲ رپتور و بی-۲ اسپیریت را به خدمت گرفته و در حال آماده‌سازی اف-۳۵ لایتنینگ برای ورود به فعالیت رسمی نظامی است. روسیه در سال ۲۰۱۰ با سوخو پک‌فا و چینی‌ها در سال ۲۰۱۱ با جی-۲۰ نخستین جنگنده بمب‌افکن‌های پنهانکار خود را به پرواز درآوردند که هنوز وارد فعالیت رسمی نشده‌اند. هواپیمای تهاجمی اف-۱۱۷ و بمب‌افکن راهبردی بی-۲ تنها هواپیماهای پنهان‌کاری هستند که در جنگ حضور داشته‌اند. هنوز موردی از جنگ هوایی با یک هواپیمای پنهانکار گزارش نشده‌است اما یک فروند اف-۱۱۷ در ۱۷ مارس ۱۹۹۹ در جنگ یوگسلاوی توسط یک موشک زمین‌به‌هوای سام-۳ سرنگون شده که تنها مورد انهدام یک هواپیمای پنهانکار توسط دشمن است.
این فناوری تاکنون نتوانسته هواپیمایی را به طور کامل پنهانکار یا رادار گریز نماید؛ بلکه تنها شناسایی هواپیما را سخت‌تر می‌کند. به عبارت دیگر فقط مقدار کمی از امواج به سمت فرستنده بر می‌گردد. بدنه هواپیماهای پنهانکار به گونه ای طراحی شده اند که امواج رادار را می‌شکنند. در نتیجه این هواپیماها توانایی رادارهای متعارف را برای شناسایی و تعقیب موثر خود محدود می‌کنند. موتور این نوع هواپیماها صدای کمی تولید می‌کند و موتورها به طوری خنک می‌شوند که از زمین توسط گیرنده امواج مادون قرمز شناسایی نشوند.بخارات خروجی گرم پیش از خروج درون محفظه‌ای خنک می‌شوند و در نتیجه علائم مادون قرمز هواپیما به حداقل می‌رسد. طراحی بدنه هواپیما نیز خود تاثیر بسیاری در منحرف کردن امواج رادار دارد. بطوری که برخی از انوع خاص هواپیماها، مانند اف-۱۱۷ به دلیل شکل ظاهری که داشتند، سیگنالهای رادار را به طور عمودی از منبع منحرف می‌کردند و مانع رسیدن آنها به مرکز هواپیما می‌شدند. همچنین در هواپیماهای پیشرفته مانند اف-۲۲ رپتور، این کار با جایگزینی فلزات با کامپوزیت انجام میشود.لازم به ذکر است که در بسیاری از موارد مانند ترکیب رنگ F-22،اطلاعات مخفی بوده و به طور عمومی معرفی نمی گردد. پوشش بدنه این نوع هواپیماها غالباً بواسطه استفاده از ترکیب‌هایی است که جذب‌کننده بسیار قوی امواج الکترومغناطیس هستند. ماده رنگ‌آمیزی و لایه‌های بدنه از طریق تداخل و ضعیف کردن امواج این کار را انجام می‌دهند. لازم به ذکر است که استفاده از این ماده هزینهٔ نگهداری هواپیما را چندین برابر می‌کند. همچنین غالب رنگ بکار رفته در بدنه این هواپیماها را رنگ‌های تیره تشکیل می‌دهند.
هواپیماهای پنهانکار سلاحهای خود را در داخل بدنه هواپیما نگهداری می‌کنند چرا که بازتاب راداری موشک‌ها و بمب‌ها موجب کشف هواپیما خواهد شد و این باعث میشود تا دارای ظرفیت حمل سلاح محدودی باشند. البته وقتی هواپیما درهای محفظه سلاح را باز کند دیگر از چشم رادارها پنهان نخواهد بود به همین دلیل مدت زمان بین باز شدن در محفظه سلاح و شلیک آنها بسیار کوتاه است. البته در صورت نیاز می‌توان سلاح‌ها را بر روی جایگاه‌های خارجی نیز حمل کرد اما در این صورت پنهان‌کاری هواپیما به شدت کاهش خواهد یافت.گروهی از متخصصان در حال کار بر روی موشک هایی هستند که آنها نیز از چشم رادارها به دور بمانند.چرا که در بسیاری از پدافندها،هدف قرار دادن موشک هوا به زمین امکان پذیر است.
در ادامه به معرفی برخی از جنگنده های نسل پنجم جهان خواهیم پرداخت.
چین:
چنگدو جی-۲۰ هواپیمای جنگنده نسل پنجمی، پنهانکار و دو موتوره است که در گروه صنایع هوایی چنگدو چین برای ارتش آزادی‌بخش خلق طراحی شده‌است.این جنگنده نخستین پروازش را در ۱۱ ژانویه ۲۰۱۱ انجام داده و تا سال ۲۰۱۴ چهار پیش‌نمونه از آن ساخته شده و بر اساس اعلام نیروی هوایی چین بین سال‌های ۲۰۱۷ تا ۲۰۱۹ عملیاتی خواهد شد. چنگدو جی-۲۰ جنگنده‌ای چندمنظوره و تک‌سرنشینه و با بال‌مثلثی است که هم برای مأموریت‌های هوابه‌زمین و هم برای مأموریت‌های برتری هوایی طراحی شده‌است. جی-۲۰ از همتاهای آمریکایی (اف-۲۲ و اف-۳۵) و روسی (سوخو پک فا) خود بزرگتر است و بدنه‌ای کشیده دارد. ویژگی عجیب این هواپیما وجود کاناردهای تمام متحرک است که پنهان‌کاری هواپیما را به طور کامل زیر سوال برده‌است. ضمن اینکه مشخص نیست توانایی نرم‌افزاری چینی‌ها برای استفاده موثر از مزیت‌های چنین کاناردی - نظیر آنچه در یوروفایتر دیده میشود - در چه اندازه است.در حال حاضر اطلاعات چندانی از این جنگنده در دست نیست.
ایالات متحده:
جنگنده F-22 ف-۲۲ رپتور (Lockheed Martin F-22 Raptor) جنگنده نسل پنجم ساخت شرکتهای لاکهید و بوئینگ است. ایالات متحده تنها کشوری است که این هواپیمای پنهانکار و فرامانورپذیر ِ دوموتوره و تک‌سرنشینه را در اختیار دارد. اف-۲۲ در وهلهٔ نخست به عنوان یک جنگنده برتری هوایی طراحی شده اما دارای قابلیت‌های ثانویه‌ای برای مأموریت‌های حمله به زمین، جنگ الکترونیکی و تجسس سیگنال میباشد. لاکهید مارتین پیمانکار اصلی طرح است و تولید بیشتر بدنهٔ هواپیما، سیستم‌های سلاح و مونتاژ نهایی اف-۲۲ را به عهده دارد. برنامه بوئینگ شامل بال، بخشی از بدنه، ادغام اویونیک، و تمامی سیستم آموزش خلبان و نگهداری سیستم است. اف-۲۲ با توجه به حساسیت تکنولوژی آن به هیچ کشور دیگری فروخته نشده و درخواست‌های ژاپن، استرالیا و اسرائیل برای خرید آن رد شده‌است. این هواپیما اولین تجربه جنگی خود را در سال ۲۰۱۴ در جریان حمله علیه نیروهای داعش در عراق و سوریه به دست آورد. از اف-۲۲ در این حملات برای شلیک بمب‌های هزار پوندی هدایت جی‌پی‌اس به مواضع داعش در نزدیکی سد تشرین استفاده شده اما مأموریت اصلی این هواپیما استفاده از اویونیک پیشرفتهٔ خود برای مأموریت‌های جاسوسی، پایش و مراقبت و شناسایی است. موتورهای بکار رفته در این هواپیما قابلیت کنترل دمای گاز خروجی برای کاهش خط اثر حرارتی دارد که مشابه این تکنولوژی فقط در بمب افکن رادارگریز بی-2 اسپیریت بکار رفته است و حتی جنگنده نسل پنجمی سوخو پک فا هم دارای این تکنولوژی پیچیده نمی‌باشد.به گفته سازندگان،اين جنگنده پنهان كارترين جنگنده جهان است.
جنگنده F-35 لاکهید مارتین اف-۳۵ لایتنینگ ۲ (Lockheed Martin F-35 Lightning II) یک هواپیمای جنگنده چندمنظوره نسل پنجم است که اکنون تحت آزمایش و توسعه نهایی قرار دارد. اف-۳۵ هواپیمایی پنهانکار، تک‌سرنشین و تک‌موتوره است که در وهلهٔ اول برای مأموریت‌های هجومی هوابه‌سطح طراحی شده اما توانایی انجام مأموریت‌های شناسایی و دفاع هوایی را نیز دارد. اف۳۵ سه مدل اصلی دارد: اف-۳۵ ای با توان نشست و برخاست متعارف، اف-۳۵ بی با توان برخاست کوتاه و نشست عمودی و اف-۳۵ سی با توان ناونشینی. اف-۳۵ نوع توسعه‌یافته هواپیمای ایکس-۳۵ است. ایکس-۳۵ هواپیمایی بود که توسط لاکهید مارتین برای رقابت در پروژه «جنگنده تهاجمی مشترک» (JSF) ساخته شد و توانست بر رقیب خود در این پروژه هواپیمای ایکس-۳۲ شرکت بوئینگ پیروز شود. اف-۳۵ توسط یک تیم صنایع هوافضا به رهبری شرکت لاکهید مارتین طراحی شده و شرکتهای آمریکایی نورثروپ گرومن و پرت اند ویتنی و بریتانیایی بی‌ای‌ئی سیستمز از شرکای ارشد این پروژه محسوب می‌شوند.ایالات متحده آمریکا طرح خرید و به‌کارگیری ۲٬۴۵۷ فروند اف-۳۵ را تا سال ۲۰۳۷ دارد. این جنگنده مورد استفاده هر سه واحد نظامی ایالات متحده یعنی نیروی هوایی، نیروی دریایی و سپاه تفنگداران قرار خواهد گرفت.
روسیه:
سوخو پک فا یک هواپیمای جنگنده نسل پنجم است که توسط شرکت سوخو در روسیه طراحی و ساخته میشود.اولین نمونهٔ آزمایشی این هواپیما که سوخو ت-۵۰ نام دارد، نخستین پرواز خود را در ۲۹ ژانویه ۲۰۱۰ با موفقیت انجام داد. تولید این جنگنده در همین سال آغاز شده و قرار است از سال ۲۰۱۶ وارد فعالیت رسمی در ارتش روسیه شود.پک‌فا هواپیمایی دوموتوره و تک‌خلبانه با توانایی پرواز ابرپیمایشی و هواپیمای پنهانکار روس‌هاست. سوخو پک‌فا یک جنگنده چندمنظوره است که هم برای ماموریت‌های برتری هوایی و هم برای ماموریت‌های حمله به زمین استفاده خواهد شد. نام پک فا کوتاه شده نام روسی این جنگنده و به معنای «هواپیمای تاکتیکی پیشرفتهٔ آینده» است. این هواپیما با نام‌های «سوخو ت-۵۰»، «برنامه-۷۰۱» و «جنگنده-۲۱» نیز شناخته میشود.جنگنده پک فا پس از ورود به ارتش روسیه، جایگزین جنگنده‌های میگ-۲۹ و سوخو-۲۷ خواهد شد.مدل صادراتی این هواپیما نیز در دست ساخت است. نخستین مشتری خارجی این هواپیما نیروی هوایی هند است که در فرایند توسعهٔ مدل صادراتی ت-۵۰ با سوخو همکاری می‌کند.پیش‌نمونه‌ها و نمونه‌های اولیه تولیدی سوخو پک فا به طور موقت با موتورهای ارتقایافته سوخو-۲۷ ساخته می‌شوند تا طراحی موتور مخصوص این هواپیما که یک طرح کاملاً جدید است به پایان برسد.این جنگنده همتراز جنگندهٔ آمریکایی اف-۲۲ و جنگندهٔ آمریکایی-بریتانیایی اف-۳۵ است.طراحان سوخو معتقدند که پک فا از نظر توانایی فنی و صرفهٔ اقتصادی بر رقبای غربی خود برتری خواهد یافت و در بازار جهانی محبوبیت زیادی پیدا خواهد کرد.
ژاپن:
میتسوبیشی Shinshin ATD-X یک هواپیمای تجربی، بومی ژاپن برای تحقیق و آزمایش فناوری های پیشرفته جنگنده رادارگریز است. این هواپیما توسط وزارت دفاع و موسسه تحقیقات و توسعه فنی، برای مقاصد پژوهشی توسعه یافته است. پیمانکار اصلی این برنامه صنایع سنگین میتسوبیشی است. بسیاری معتقدند این هواپیما اولین تولید ژاپن در زمینه هواپیمای رادارگریز میباشد. منظور از ATD-X مخفف ("Advanced Technology Demonstrator – X") به معنای اثباتگر فناوری پیشرفته میباشد. این هواپیما در ژاپن بنام شین شین شناخته میشود که معنای آن (روح قلب) است. گرچه نام آن تنها یک کد رمز اولیه در نیروی دفاعی ژاپن است و نام رسمی برای استفاده نیست. اولین پرواز آن برای سال ۲۰۱۵ برنامه ریزی شده بود. طرح ژاپني ها در مقايسه با ديگر رقبا اندازه كوچكتري دارد كه انرا به جنگنده برتر هوايي و مناسب براي نبردهاي دايناميك تبديل ميكند . فناوري هايي مانند پوششهاي رنگي جاذب امواج رادار سامانه هاي راداري اسكن ارايه مرحله اي فعال پيشرفته و سامانه كنترلي پيشرفته پرواز با فيبر نوري به همراه ويژه گيهايي مانند طراحي بي نقص بدنه با سطح مقطع راداري كوچك پيشرانه هاي جديد با توان عبور از ديوار صوتي بدون نياز به پس سوز وبسياري ديگر از فناوريهاي پيشرفته در كنار توان تكنولوژيكي و مهندسي اثبات شده ژراپني ها همگي تظميني هستند بر اينكه ATD-X دردسرهاي جدي براي تمام رقبا به وجود مياورد.شین شین يا روح قلب نامي است كه ژاپني ها براي جنگنده نسل پنجمي خود برگذيده اند كه با توجه به ظاهر صيقل خورده و بي نقص ان كاملا مناسب به نظر ميرسد . در نماي روبرو شباهت ها با طرح اف-35 قابل تشخيص هستند . جلوگيري از به وجود امدن زواياي تند و وروديهاي هواي يكپارچه و باله هاي دمي v شكل در اين بخش به خوبي به شما ياداوري ميكند كه با يك هواپيماي رادارگريز واقعي طرف هستيد .
هند:
در سال 2006 طبق درخواست دولت، مجلس هندوستان بودجه ای را در اختبار وزارت دفاع این کشور برای پروژه جنگنده نسل پنج قرار داد و این پروژه با نام پروژه MCA (جنگنده ضربتی کلاس متوسط) شکل گرفت.حاصل این پروژه طراحی هواپیمایی جنگنده در کلاس متوسط با سطح مقطع راداری بسیار کوچک، ورودی های هوای مارپیچ و سلاح های جاسازی شده در داخل بدنه هواپیما می باشد و در طراحی و ساخت سازه آن از مواد کامپوزیتی استفاده شده است. این طرح موفقیتی بزرگ برای هندوستان خواهد بود که جنگنده ای نسل پنجم را به تنهایی تولید کند. این هواپیما از نوع هواپیماهای کلاس متوسط تک سرنشین 2 موتوره و جنگنده ای چند منظوره می باشد که از 2 موتور GTX kaveri ساخت هند با توانایی رساندن هواپیما به سرعت های مافوق صوت بهره می برد. در این هواپیما از سنسورهای بسیار پیشرفته و دقیقی استفاده شده است و به موشک های DRDO Astra و سایر موشک های پیشرفته دیگر مجهز شده و هم چنین توانایی بکار گیری مهمات دقیق و هدایت شونده و سلاح های دقیق برای مقابله با اهداف مستقیم را دارد. این هواپیمای جنگنده قابلیت تشخیص طیف گشترده ای از اهداف و هدف قرار دادن آنها را بطور همزمان با سلاح های پیشرفته خود حتی در سرعت های مافوق صوت را نیز خواهد داشت. در این جنگنده برای ردیابی هرچه بهتر از رادارهای پیشرفته AESA و IRST و مجموعه سیستم های جنگ الکترونیک در کنار سیستم هشدار موشکی استفاده شده است. این پروژه در حال حاضر در مراحل مقدماتی به سر می برد و پیشرفت طرح در حدود 20 تا 30 درصد می باشد. طبق برنامه زمانبندی شده قرار است این هوپیما سال 2018 تا 2020 توسط هند رونمایی شود و اولین پرواز آزمایش خود را در سال 2015 انجام خواهد داد.(منبع آی آر ارتش).
پروژه مشترک کره جنوبی و اندونزی:
طرح هواپیمای جنگنده نسل پنجم کره و اندونزی با سرمایه گذاری مشترک دو کشور در حدود 12 میلیارد دلار تا سال 2020 رونمایی می شود و قرار است توسط نیروی هوایی این دو کشور مورد استفاده قرار گیرد. در حدود 60 درصد از سرمایه گذاری این طرح به عهده کره جنوبی بوده و 40 درصد باقی مانده به عهده شرکای خارجی این طرح می باشد. هم چنین 63 درصد قطعات این هواپیما در کره تامین شده و مابقی آن توسط اتحادیه هوافضای اندونزی، صنایع هوافضای ترکیه، شرکت های ساب، بوئینگ و لاکهید مارتین ساخته خواهد شد. طرح این هواپیما به عهده کره جنوبی بوده و اندونزی به عنوان همکار در این پروژه فعالیت می کند و این طرح در امتداد طرح هواپیمای FA-50 بوده که در دهه گذشته توسط کره جنوبی ساخته شده است. طبق برنامه مشخص این هواپیما اولین پرواز آزمایشی خود را در سال 2017 انجام خواهد داد. این هواپیما جنگنده ای تک سرنشینه 2 موتوره با توانایی رادارگریزی توانایی هایی بیشتر از هواپیماهای اروپایی یوروفایتر تایفون و رافائل خواهد داشت و البته این توانایی ها کمتر از نمونه آمریکایی آن یعنی F-35 Lightening ll می باشد و هدف ساخت هواپیمایی با توانایی های بیشتر از F-16 آمریکا برای جایگزینی آن با ناوگان قدیمی هواپیماهای F-4D/E فانتوم و F-5E/F تایگر کره می باشد و قرار است تعداد 250 فروند از این هواپیما تولید شود.جنگنده KF-X در مقایسه با F-16 دارای 50 درصد شعاع عملیاتی بیشتر، 34 درصد بدنه کشیده تر، سیستم های اویونیک پیشرفته تر مانند رادارهای ساخت AESA و سیستم جنگ الکترونیک و تبادل اطلاعات IRST می باشد.(منبع آر ار ارتش).
پروژه میگ روسیه:
طرح این هواپیما در دست شرکت هواپیماسازی گروه میکویان روسیه بوده و طرحی است برای یک جت جنگنده سبک وزن که موتورهای آن احتمالأ از نوع موتورهای RD-33 ساخت شرکت کلیموف روسیه می باشد. این موتور از سری موتورهای پیشرفته روسی با آخرین فناوریها در توربین، کمپرسور و محفظه احتراق بوده و تغییراتی نیز در پره های توربین آن ایجاد شده است. در ابتدا طرح جنگنده نسل پنجم روسی با توانایی رادار گریزی با طرح هواپیمای میگ MiG1.44 کلید خورد که پس از ناکامی این طرح شرکت سوخوی به نمایندگی از گروه هواپیماسازی متحد روسیه طرح T-50 PAK FA را ارائه داد اما میگ پس از یک دهه طرح 1.44 خود را به گونه ای پیشرفته تر با کد LMFS ارائه داد که جنگنده ای با ابعاد و کارایی های متفاوت از T-50 می باشد. این طرح با سرمایه گذاری 1.3 میلیارد دلار آغاز شده و به گفته مقامات شرکت میگ این هواپیما از پتاسیل صادراتی بیشتری نسبت به T-50 سوخوی برخوردار خواهد بود. این هواپیما قرار است تا سال 2020 رونمایی شود. این هواپیما از نوع هواپیماهای پنهانکار رادارگریز تک موتوره بوده و به عنوان سومین طرح هواپیماهای نسل پنجم روسیه مطرح است. طبق گفته کارشناسان این طرح تا کنون 80 درصد پیشرفت داشته است. طرح LMFS در حدود 30 درصد سبک تر از T-50 می باشد و به احتمال زیاد از پیکربندی کانارد مانند MiG 1.44 بهره می برد. در واقع رقابت LMFS و T-50 همانند رقابت دیرینه سوخوی Su-27 و Su-30 با میگ MiG-29 می باشد که همواره هواپیماهای سوخو جنگنده هایی با تجهیزات و امکانات و قدرت بیشتر و میگ هواپیمایی سبک تر، ارزانتر و البته با قابلیت تطبیق پذیری و تاکتیک پذیری بیشتر با شرایط عملیاتی هستند.
یک جنگنده نسل پنجم دارای چه خصوصیاتی است؟
هواپیمای پنهانکار هواپیمایی است که برای جلوگیری از کشف و رهگیری از فناورهای پیشرفته‌ای برای کاهش بازتاب راداری، فروسرخ (حرارتی)، نور مرئی، دامنه بسامد رادیویی و امواج صوتی خود استفاده می‌کند. مجموعه این تکنولوژی‌ها فناوری پنهان‌کاری نامیده می‌شوند. گاهی از اصطلاح هواپیمای رادارگریز نیز در اشاره به این نوع هواپیماها استفاده می شود اما باید توجه داشت که هرچند رادارگریزی (به معنی کاهش انتشار و انعکاس امواج راداری) یکی از مهمترین ویژگی‌های هواپیماهای پنهانکار است اما برای کاهش احتمال کشف هواپیما توسط دشمن کاهش بازتاب حرارتی، صوتی و بصری نیز لازم است. البته باید توجه داشت که هنوز هیچ هواپیمایی وجود ندارد که به طور کامل برای تمام دستگاه‌های راداری نامرئی باشد، اما فناوری‌های پنهان‌کاری به‌کار رفته در این نوع هواپیماها تشخیص یا ردگیری آنها را بسیار دشوار می‌کنند و به این ترتیب احتمال تشخیص هواپیما توسط رادار دشمن کاهش یافته و در نتیجه احتمال اصابت موشک‌های هدایت راداری به آن نیز کاهش پیدا می‌کند. مهمترین چالش در طراحی هواپیماهای پنهانکار این است که پنهان‌کاری و آئرودینامیک دو قطب مخالف در طراحی هواپیماها هستند. یعنی تمهیداتی که برای برای پنهانکار شدن هواپیما اندیشیده میشود، ویژگی‌های آئرودینامیکی هواپیما مثل سرعت، مانورپذیری و بهره‌وری در مصرف سوخت را تضعیف کرده و با گرانتر و پیچیده‌تر شدن هواپیما صرفه اقتصادی و قابلیت‌های رزمی آن را کاهش می‌دهد.
احتمالا آلمانی‌ها در جنگ جهانی دوم برای نخستین بار به فکر ساخت چنین هواپیمایی افتادند و طرحی برای ساخت چنین هواپیمایی با نام هورتون هو ۲۲۹ داشتند. آمریکایی‌ها نخستین نمونه از هواپیمای پنهانکار خود یعنی لاکهید اف-۱۱۷ نایت‌هاوک را در سال ۱۹۷۷ به پرواز درآوردند. ایالات متحده تاکنون چهار هواپیمای پنهانکار لاکهید اف-۱۱۷ نایت‌هاوک، اف-۲۲ رپتور و بی-۲ اسپیریت را به خدمت گرفته و در حال آماده‌سازی اف-۳۵ لایتنینگ برای ورود به فعالیت رسمی نظامی است. روسیه در سال ۲۰۱۰ با سوخو پک‌فا و چینی‌ها در سال ۲۰۱۱ با جی-۲۰ نخستین جنگنده بمب‌افکن‌های پنهانکار خود را به پرواز درآوردند که هنوز وارد فعالیت رسمی نشده‌اند. هواپیمای تهاجمی اف-۱۱۷ و بمب‌افکن راهبردی بی-۲ تنها هواپیماهای پنهان‌کاری هستند که در جنگ حضور داشته‌اند. هنوز موردی از جنگ هوایی با یک هواپیمای پنهانکار گزارش نشده‌است اما یک فروند اف-۱۱۷ در ۱۷ مارس ۱۹۹۹ در جنگ یوگسلاوی توسط یک موشک زمین‌به‌هوای سام-۳ سرنگون شده که تنها مورد انهدام یک هواپیمای پنهانکار توسط دشمن است.
این فناوری تاکنون نتوانسته هواپیمایی را به طور کامل پنهانکار یا رادار گریز نماید؛ بلکه تنها شناسایی هواپیما را سخت‌تر می‌کند. به عبارت دیگر فقط مقدار کمی از امواج به سمت فرستنده بر می‌گردد. بدنه هواپیماهای پنهانکار به گونه ای طراحی شده اند که امواج رادار را می‌شکنند. در نتیجه این هواپیماها توانایی رادارهای متعارف را برای شناسایی و تعقیب موثر خود محدود می‌کنند. موتور این نوع هواپیماها صدای کمی تولید می‌کند و موتورها به طوری خنک می‌شوند که از زمین توسط گیرنده امواج مادون قرمز شناسایی نشوند.بخارات خروجی گرم پیش از خروج درون محفظه‌ای خنک می‌شوند و در نتیجه علائم مادون قرمز هواپیما به حداقل می‌رسد. طراحی بدنه هواپیما نیز خود تاثیر بسیاری در منحرف کردن امواج رادار دارد. بطوری که برخی از انوع خاص هواپیماها، مانند اف-۱۱۷ به دلیل شکل ظاهری که داشتند، سیگنالهای رادار را به طور عمودی از منبع منحرف می‌کردند و مانع رسیدن آنها به مرکز هواپیما می‌شدند. همچنین در هواپیماهای پیشرفته مانند اف-۲۲ رپتور، این کار با جایگزینی فلزات با کامپوزیت انجام میشود.لازم به ذکر است که در بسیاری از موارد مانند ترکیب رنگ F-22،اطلاعات مخفی بوده و به طور عمومی معرفی نمی گردد. پوشش بدنه این نوع هواپیماها غالباً بواسطه استفاده از ترکیب‌هایی است که جذب‌کننده بسیار قوی امواج الکترومغناطیس هستند. ماده رنگ‌آمیزی و لایه‌های بدنه از طریق تداخل و ضعیف کردن امواج این کار را انجام می‌دهند. لازم به ذکر است که استفاده از این ماده هزینهٔ نگهداری هواپیما را چندین برابر می‌کند. همچنین غالب رنگ بکار رفته در بدنه این هواپیماها را رنگ‌های تیره تشکیل می‌دهند.
هواپیماهای پنهانکار سلاحهای خود را در داخل بدنه هواپیما نگهداری می‌کنند چرا که بازتاب راداری موشک‌ها و بمب‌ها موجب کشف هواپیما خواهد شد و این باعث میشود تا دارای ظرفیت حمل سلاح محدودی باشند. البته وقتی هواپیما درهای محفظه سلاح را باز کند دیگر از چشم رادارها پنهان نخواهد بود به همین دلیل مدت زمان بین باز شدن در محفظه سلاح و شلیک آنها بسیار کوتاه است. البته در صورت نیاز می‌توان سلاح‌ها را بر روی جایگاه‌های خارجی نیز حمل کرد اما در این صورت پنهان‌کاری هواپیما به شدت کاهش خواهد یافت.گروهی از متخصصان در حال کار بر روی موشک هایی هستند که آنها نیز از چشم رادارها به دور بمانند.چرا که در بسیاری از پدافندها،هدف قرار دادن موشک هوا به زمین امکان پذیر است.
در ادامه به معرفی برخی از جنگنده های نسل پنجم جهان خواهیم پرداخت.
چین:
چنگدو جی-۲۰ هواپیمای جنگنده نسل پنجمی، پنهانکار و دو موتوره است که در گروه صنایع هوایی چنگدو چین برای ارتش آزادی‌بخش خلق طراحی شده‌است.این جنگنده نخستین پروازش را در ۱۱ ژانویه ۲۰۱۱ انجام داده و تا سال ۲۰۱۴ چهار پیش‌نمونه از آن ساخته شده و بر اساس اعلام نیروی هوایی چین بین سال‌های ۲۰۱۷ تا ۲۰۱۹ عملیاتی خواهد شد. چنگدو جی-۲۰ جنگنده‌ای چندمنظوره و تک‌سرنشینه و با بال‌مثلثی است که هم برای مأموریت‌های هوابه‌زمین و هم برای مأموریت‌های برتری هوایی طراحی شده‌است. جی-۲۰ از همتاهای آمریکایی (اف-۲۲ و اف-۳۵) و روسی (سوخو پک فا) خود بزرگتر است و بدنه‌ای کشیده دارد. ویژگی عجیب این هواپیما وجود کاناردهای تمام متحرک است که پنهان‌کاری هواپیما را به طور کامل زیر سوال برده‌است. ضمن اینکه مشخص نیست توانایی نرم‌افزاری چینی‌ها برای استفاده موثر از مزیت‌های چنین کاناردی - نظیر آنچه در یوروفایتر دیده میشود - در چه اندازه است.در حال حاضر اطلاعات چندانی از این جنگنده در دست نیست.
ایالات متحده:
جنگنده F-22 ف-۲۲ رپتور (Lockheed Martin F-22 Raptor) جنگنده نسل پنجم ساخت شرکتهای لاکهید و بوئینگ است. ایالات متحده تنها کشوری است که این هواپیمای پنهانکار و فرامانورپذیر ِ دوموتوره و تک‌سرنشینه را در اختیار دارد. اف-۲۲ در وهلهٔ نخست به عنوان یک جنگنده برتری هوایی طراحی شده اما دارای قابلیت‌های ثانویه‌ای برای مأموریت‌های حمله به زمین، جنگ الکترونیکی و تجسس سیگنال میباشد. لاکهید مارتین پیمانکار اصلی طرح است و تولید بیشتر بدنهٔ هواپیما، سیستم‌های سلاح و مونتاژ نهایی اف-۲۲ را به عهده دارد. برنامه بوئینگ شامل بال، بخشی از بدنه، ادغام اویونیک، و تمامی سیستم آموزش خلبان و نگهداری سیستم است. اف-۲۲ با توجه به حساسیت تکنولوژی آن به هیچ کشور دیگری فروخته نشده و درخواست‌های ژاپن، استرالیا و اسرائیل برای خرید آن رد شده‌است. این هواپیما اولین تجربه جنگی خود را در سال ۲۰۱۴ در جریان حمله علیه نیروهای داعش در عراق و سوریه به دست آورد. از اف-۲۲ در این حملات برای شلیک بمب‌های هزار پوندی هدایت جی‌پی‌اس به مواضع داعش در نزدیکی سد تشرین استفاده شده اما مأموریت اصلی این هواپیما استفاده از اویونیک پیشرفتهٔ خود برای مأموریت‌های جاسوسی، پایش و مراقبت و شناسایی است. موتورهای بکار رفته در این هواپیما قابلیت کنترل دمای گاز خروجی برای کاهش خط اثر حرارتی دارد که مشابه این تکنولوژی فقط در بمب افکن رادارگریز بی-2 اسپیریت بکار رفته است و حتی جنگنده نسل پنجمی سوخو پک فا هم دارای این تکنولوژی پیچیده نمی‌باشد.به گفته سازندگان،اين جنگنده پنهان كارترين جنگنده جهان است.
جنگنده F-35 لاکهید مارتین اف-۳۵ لایتنینگ ۲ (Lockheed Martin F-35 Lightning II) یک هواپیمای جنگنده چندمنظوره نسل پنجم است که اکنون تحت آزمایش و توسعه نهایی قرار دارد. اف-۳۵ هواپیمایی پنهانکار، تک‌سرنشین و تک‌موتوره است که در وهلهٔ اول برای مأموریت‌های هجومی هوابه‌سطح طراحی شده اما توانایی انجام مأموریت‌های شناسایی و دفاع هوایی را نیز دارد. اف۳۵ سه مدل اصلی دارد: اف-۳۵ ای با توان نشست و برخاست متعارف، اف-۳۵ بی با توان برخاست کوتاه و نشست عمودی و اف-۳۵ سی با توان ناونشینی. اف-۳۵ نوع توسعه‌یافته هواپیمای ایکس-۳۵ است. ایکس-۳۵ هواپیمایی بود که توسط لاکهید مارتین برای رقابت در پروژه «جنگنده تهاجمی مشترک» (JSF) ساخته شد و توانست بر رقیب خود در این پروژه هواپیمای ایکس-۳۲ شرکت بوئینگ پیروز شود. اف-۳۵ توسط یک تیم صنایع هوافضا به رهبری شرکت لاکهید مارتین طراحی شده و شرکتهای آمریکایی نورثروپ گرومن و پرت اند ویتنی و بریتانیایی بی‌ای‌ئی سیستمز از شرکای ارشد این پروژه محسوب می‌شوند.ایالات متحده آمریکا طرح خرید و به‌کارگیری ۲٬۴۵۷ فروند اف-۳۵ را تا سال ۲۰۳۷ دارد. این جنگنده مورد استفاده هر سه واحد نظامی ایالات متحده یعنی نیروی هوایی، نیروی دریایی و سپاه تفنگداران قرار خواهد گرفت.
روسیه:
سوخو پک فا یک هواپیمای جنگنده نسل پنجم است که توسط شرکت سوخو در روسیه طراحی و ساخته میشود.اولین نمونهٔ آزمایشی این هواپیما که سوخو ت-۵۰ نام دارد، نخستین پرواز خود را در ۲۹ ژانویه ۲۰۱۰ با موفقیت انجام داد. تولید این جنگنده در همین سال آغاز شده و قرار است از سال ۲۰۱۶ وارد فعالیت رسمی در ارتش روسیه شود.پک‌فا هواپیمایی دوموتوره و تک‌خلبانه با توانایی پرواز ابرپیمایشی و هواپیمای پنهانکار روس‌هاست. سوخو پک‌فا یک جنگنده چندمنظوره است که هم برای ماموریت‌های برتری هوایی و هم برای ماموریت‌های حمله به زمین استفاده خواهد شد. نام پک فا کوتاه شده نام روسی این جنگنده و به معنای «هواپیمای تاکتیکی پیشرفتهٔ آینده» است. این هواپیما با نام‌های «سوخو ت-۵۰»، «برنامه-۷۰۱» و «جنگنده-۲۱» نیز شناخته میشود.جنگنده پک فا پس از ورود به ارتش روسیه، جایگزین جنگنده‌های میگ-۲۹ و سوخو-۲۷ خواهد شد.مدل صادراتی این هواپیما نیز در دست ساخت است. نخستین مشتری خارجی این هواپیما نیروی هوایی هند است که در فرایند توسعهٔ مدل صادراتی ت-۵۰ با سوخو همکاری می‌کند.پیش‌نمونه‌ها و نمونه‌های اولیه تولیدی سوخو پک فا به طور موقت با موتورهای ارتقایافته سوخو-۲۷ ساخته می‌شوند تا طراحی موتور مخصوص این هواپیما که یک طرح کاملاً جدید است به پایان برسد.این جنگنده همتراز جنگندهٔ آمریکایی اف-۲۲ و جنگندهٔ آمریکایی-بریتانیایی اف-۳۵ است.طراحان سوخو معتقدند که پک فا از نظر توانایی فنی و صرفهٔ اقتصادی بر رقبای غربی خود برتری خواهد یافت و در بازار جهانی محبوبیت زیادی پیدا خواهد کرد.
ژاپن:
میتسوبیشی Shinshin ATD-X یک هواپیمای تجربی، بومی ژاپن برای تحقیق و آزمایش فناوری های پیشرفته جنگنده رادارگریز است. این هواپیما توسط وزارت دفاع و موسسه تحقیقات و توسعه فنی، برای مقاصد پژوهشی توسعه یافته است. پیمانکار اصلی این برنامه صنایع سنگین میتسوبیشی است. بسیاری معتقدند این هواپیما اولین تولید ژاپن در زمینه هواپیمای رادارگریز میباشد. منظور از ATD-X مخفف ("Advanced Technology Demonstrator – X") به معنای اثباتگر فناوری پیشرفته میباشد. این هواپیما در ژاپن بنام شین شین شناخته میشود که معنای آن (روح قلب) است. گرچه نام آن تنها یک کد رمز اولیه در نیروی دفاعی ژاپن است و نام رسمی برای استفاده نیست. اولین پرواز آن برای سال ۲۰۱۵ برنامه ریزی شده بود. طرح ژاپني ها در مقايسه با ديگر رقبا اندازه كوچكتري دارد كه انرا به جنگنده برتر هوايي و مناسب براي نبردهاي دايناميك تبديل ميكند . فناوري هايي مانند پوششهاي رنگي جاذب امواج رادار سامانه هاي راداري اسكن ارايه مرحله اي فعال پيشرفته و سامانه كنترلي پيشرفته پرواز با فيبر نوري به همراه ويژه گيهايي مانند طراحي بي نقص بدنه با سطح مقطع راداري كوچك پيشرانه هاي جديد با توان عبور از ديوار صوتي بدون نياز به پس سوز وبسياري ديگر از فناوريهاي پيشرفته در كنار توان تكنولوژيكي و مهندسي اثبات شده ژراپني ها همگي تظميني هستند بر اينكه ATD-X دردسرهاي جدي براي تمام رقبا به وجود مياورد.شین شین يا روح قلب نامي است كه ژاپني ها براي جنگنده نسل پنجمي خود برگذيده اند كه با توجه به ظاهر صيقل خورده و بي نقص ان كاملا مناسب به نظر ميرسد . در نماي روبرو شباهت ها با طرح اف-35 قابل تشخيص هستند . جلوگيري از به وجود امدن زواياي تند و وروديهاي هواي يكپارچه و باله هاي دمي v شكل در اين بخش به خوبي به شما ياداوري ميكند كه با يك هواپيماي رادارگريز واقعي طرف هستيد .
هند:
در سال 2006 طبق درخواست دولت، مجلس هندوستان بودجه ای را در اختبار وزارت دفاع این کشور برای پروژه جنگنده نسل پنج قرار داد و این پروژه با نام پروژه MCA (جنگنده ضربتی کلاس متوسط) شکل گرفت.حاصل این پروژه طراحی هواپیمایی جنگنده در کلاس متوسط با سطح مقطع راداری بسیار کوچک، ورودی های هوای مارپیچ و سلاح های جاسازی شده در داخل بدنه هواپیما می باشد و در طراحی و ساخت سازه آن از مواد کامپوزیتی استفاده شده است. این طرح موفقیتی بزرگ برای هندوستان خواهد بود که جنگنده ای نسل پنجم را به تنهایی تولید کند. این هواپیما از نوع هواپیماهای کلاس متوسط تک سرنشین 2 موتوره و جنگنده ای چند منظوره می باشد که از 2 موتور GTX kaveri ساخت هند با توانایی رساندن هواپیما به سرعت های مافوق صوت بهره می برد. در این هواپیما از سنسورهای بسیار پیشرفته و دقیقی استفاده شده است و به موشک های DRDO Astra و سایر موشک های پیشرفته دیگر مجهز شده و هم چنین توانایی بکار گیری مهمات دقیق و هدایت شونده و سلاح های دقیق برای مقابله با اهداف مستقیم را دارد. این هواپیمای جنگنده قابلیت تشخیص طیف گشترده ای از اهداف و هدف قرار دادن آنها را بطور همزمان با سلاح های پیشرفته خود حتی در سرعت های مافوق صوت را نیز خواهد داشت. در این جنگنده برای ردیابی هرچه بهتر از رادارهای پیشرفته AESA و IRST و مجموعه سیستم های جنگ الکترونیک در کنار سیستم هشدار موشکی استفاده شده است. این پروژه در حال حاضر در مراحل مقدماتی به سر می برد و پیشرفت طرح در حدود 20 تا 30 درصد می باشد. طبق برنامه زمانبندی شده قرار است این هوپیما سال 2018 تا 2020 توسط هند رونمایی شود و اولین پرواز آزمایش خود را در سال 2015 انجام خواهد داد.(منبع آی آر ارتش).
پروژه مشترک کره جنوبی و اندونزی:
طرح هواپیمای جنگنده نسل پنجم کره و اندونزی با سرمایه گذاری مشترک دو کشور در حدود 12 میلیارد دلار تا سال 2020 رونمایی می شود و قرار است توسط نیروی هوایی این دو کشور مورد استفاده قرار گیرد. در حدود 60 درصد از سرمایه گذاری این طرح به عهده کره جنوبی بوده و 40 درصد باقی مانده به عهده شرکای خارجی این طرح می باشد. هم چنین 63 درصد قطعات این هواپیما در کره تامین شده و مابقی آن توسط اتحادیه هوافضای اندونزی، صنایع هوافضای ترکیه، شرکت های ساب، بوئینگ و لاکهید مارتین ساخته خواهد شد. طرح این هواپیما به عهده کره جنوبی بوده و اندونزی به عنوان همکار در این پروژه فعالیت می کند و این طرح در امتداد طرح هواپیمای FA-50 بوده که در دهه گذشته توسط کره جنوبی ساخته شده است. طبق برنامه مشخص این هواپیما اولین پرواز آزمایشی خود را در سال 2017 انجام خواهد داد. این هواپیما جنگنده ای تک سرنشینه 2 موتوره با توانایی رادارگریزی توانایی هایی بیشتر از هواپیماهای اروپایی یوروفایتر تایفون و رافائل خواهد داشت و البته این توانایی ها کمتر از نمونه آمریکایی آن یعنی F-35 Lightening ll می باشد و هدف ساخت هواپیمایی با توانایی های بیشتر از F-16 آمریکا برای جایگزینی آن با ناوگان قدیمی هواپیماهای F-4D/E فانتوم و F-5E/F تایگر کره می باشد و قرار است تعداد 250 فروند از این هواپیما تولید شود.جنگنده KF-X در مقایسه با F-16 دارای 50 درصد شعاع عملیاتی بیشتر، 34 درصد بدنه کشیده تر، سیستم های اویونیک پیشرفته تر مانند رادارهای ساخت AESA و سیستم جنگ الکترونیک و تبادل اطلاعات IRST می باشد.(منبع آر ار ارتش).
پروژه میگ روسیه:
طرح این هواپیما در دست شرکت هواپیماسازی گروه میکویان روسیه بوده و طرحی است برای یک جت جنگنده سبک وزن که موتورهای آن احتمالأ از نوع موتورهای RD-33 ساخت شرکت کلیموف روسیه می باشد. این موتور از سری موتورهای پیشرفته روسی با آخرین فناوریها در توربین، کمپرسور و محفظه احتراق بوده و تغییراتی نیز در پره های توربین آن ایجاد شده است. در ابتدا طرح جنگنده نسل پنجم روسی با توانایی رادار گریزی با طرح هواپیمای میگ MiG1.44 کلید خورد که پس از ناکامی این طرح شرکت سوخوی به نمایندگی از گروه هواپیماسازی متحد روسیه طرح T-50 PAK FA را ارائه داد اما میگ پس از یک دهه طرح 1.44 خود را به گونه ای پیشرفته تر با کد LMFS ارائه داد که جنگنده ای با ابعاد و کارایی های متفاوت از T-50 می باشد. این طرح با سرمایه گذاری 1.3 میلیارد دلار آغاز شده و به گفته مقامات شرکت میگ این هواپیما از پتاسیل صادراتی بیشتری نسبت به T-50 سوخوی برخوردار خواهد بود. این هواپیما قرار است تا سال 2020 رونمایی شود. این هواپیما از نوع هواپیماهای پنهانکار رادارگریز تک موتوره بوده و به عنوان سومین طرح هواپیماهای نسل پنجم روسیه مطرح است. طبق گفته کارشناسان این طرح تا کنون 80 درصد پیشرفت داشته است. طرح LMFS در حدود 30 درصد سبک تر از T-50 می باشد و به احتمال زیاد از پیکربندی کانارد مانند MiG 1.44 بهره می برد. در واقع رقابت LMFS و T-50 همانند رقابت دیرینه سوخوی Su-27 و Su-30 با میگ MiG-29 می باشد که همواره هواپیماهای سوخو جنگنده هایی با تجهیزات و امکانات و قدرت بیشتر و میگ هواپیمایی سبک تر، ارزانتر و البته با قابلیت تطبیق پذیری و تاکتیک پذیری بیشتر با شرایط عملیاتی هستند.
شما می توانید مطالب و تصاویر خود را به آدرس زیر ارسال فرمایید.
bultannews@gmail.com
