اندیشکده آمریکایی گزارش داد:
توافق هسته‌ای ایران چه تأثیری بر روابط آمریکا و هند خواهد گذاشت؟
یک اندیشکده آمریکایی به ارزیابی پنج پیامد اصلی توافق هسته‌ای ایران برای هند پرداخته است که در این میان نقش توافق ایران در پیشرفت روابط دیپلماتیک هند و آمریکا، به خصوص توافق هسته‌ای میان این دو کشور، و جایگاه رهبری آمریکا در پیشبرد اهداف منطقه‌ای هند حائز اهمیت است. مسئله ثبات افغانستان، افزایش واردات نفت از ایران، حفظ و تقویت روابط هند با ایران، عربستان، و اسرائیل از دیگر نکات پرداخته شده در این مقاله است.
به گزارش بولتن نیوز، اندیشکده بروکینگز در گزارشی به قلم «واهگورو پال سینگ سیدهو»، عضو ارشد بخش سیاست خارجی این مؤسسه نوشت: توافق هسته‌ای ایران – یا اگر بخواهیم عنوان رسمی و طولانی آن را بکار ببریم، «پارامترهای طرح جامع اقدام مشترک» (JCPOA) در خصوص برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران» – برحسب تعداد سانتریفیوژها اندازه‌گیری و برحسب بازه زمانی «گریز هسته‌ای» ایران برای ساخت بمب هسته‌ای ارزیابی شده است. در حالی که این امر یقیناً مهم‌ترین بخش طرح اقدام مشترک است، توافق هسته‌ای که هنوز به امضا نرسیده به همان میزان برای روابط ایران و آمریکا، آینده خاورمیانه و همچنین روابط هند و آمریکا، و آینده ژئوپلیتیک هند حائز اهمیت است.
■ با توافق هسته‌ای، دیگر از گزینه نظامی خبری نخواهد بود ■
توافق هسته‌ای با ایران برای آمریکا و کل جهان به چند دلیل مهم و برجسته است. این توافق، در پایین‌ترین سطح، عدم حمله آمریکا و متحدان دور این کشور، یعنی اسرائیل و عربستان‌سعودی، به ایران را تضمین خواهد کرد (بعید است که اسرائیل و عربستان‌سعودی، مادامی که توافق برقرار باشد، ریسک گزینه نظامی را بپذیرند). این توافق همچنین مهر تأییدی است بر ارجح دانستن دیپلماسی نسبت به گزینه نظامی از سوی هند در برخورد با مسائل جدل‌آمیز، به ویژه در منطقه خاورمیانه.
■ توافق هسته‌ای و احتمال عادی شدن روابط ایران و آمریکا ■
توافق هسته‌ای، در مقیاس گسترده‌تر خود، امکان عادی‌سازی روابط میان واشنگتن و تهران را بالا خواهد برد؛ روابطی که از زمان انقلاب اسلامی ایران در سال ۱۹۷۹ میلادی تاکنون تیره‌وتار بوده است. این دورنما در حقیقت نشان می‌دهد که فرصت آمریکا به ایران همچون فرصت آمریکا به چین در سال ۱۹۷۲ میلادی حائز اهمیت است (و همان‌طور که پاکستان نقش کانال پشتی را برای چین ایفا می‌کرد، اکنون عمان همین نقش را برای ایران دارد) و از پتانسیل یکسانی برای تغییر نظم جهانی و نقش هند در این نظم برخوردار است.
■ توافق هسته‌ای ایران و آمریکا می‌تواند به پیشرفت روابط آمریکا و هند کمک کند ■
توافق هسته‌ای ایران و آمریکا، درس‌ها و پیامدهای چندی برای هند در خصوص روابط خود هم با تهران و هم با واشنگتن به همراه دارد. روابط دوستانه هند با ایران تاکنون و ممانعت آن از اعمال تحریم‌های آمریکا علیه ایران، مانعی بر سر راه مشارکت‌های استراتژیک و روبه‌رشد هند و آمریکا بوده است. در حقیقت، مخالفت هند با تحریم‌های اعمالی آمریکا علیه ایران شاید یکی از عوامل پیشرفت کُند روند توافق هسته‌ای هند و آمریکا بوده باشد. بنابراین، اگر توافق هسته‌ای ایران حاصل شود و به لغو تحریم‌ها نیز بینجامد، می‌تواند با از میان برداشتن یکی از نقاط اختلاف آمریکا و هند باعث پیشرفت روابط این دو کشور گردد.
■ امکان همکاری‌های بیشتر هند با ایران و آمریکا در خصوص افغانستان پس از توافق هسته‌ای ■
دوم، سازش و مصالحه ایران و آمریکا می‌تواند به هند اجازه دهد که برای ایجاد ثبات در افغانستان هم با تهران و هم با واشنگتن همکاری کند (درست مانند بازه بین سال‌های ۲۰۰۱ تا ۲۰۰۲ میلادی که این سه کشور به همراه روسیه از اتحاد شمالی حمایت می‌کردند). بعلاوه، مسیر جدید از طریق ایران می‌تواند سبب دخالت بیشتر هند در افغانستان در قالب همکاری با آمریکا شود. شاید یکی از نشانه‌های این امر، همکاری میان واشنگتن، دهلی‌نو و تهران و همچنین کابل برای ایجاد و توسعه مشترک بندر چابهار ایران باشد؛ این بندر از این جهت که یک مرکز بازرگانی بوده و امکان دسترسی به افغانستان را فراهم می‌کند، از اهمیت استراتژیک برخوردار است. با این حال، با لغو تحریم‌ها ممکن است که ایران، از یک سو، تمایل چندانی برای مشارکت هند در پروژه چابهار نداشته باشد، و از سوی دیگر، رقبایی با سرمایه‌های بیشتر، مانند چین، را وارد میدان کند که به راحتی می‌توانند سرمایه‌گذاری اولیه هند به میزان اندک ۸۵ میلیون دلار را در پروژه چابهار کنار بزنند.
■ هند در پیشبرد اهدافش به رهبری آمریکا نیاز دارد ■
سوم، توافق هسته‌ای از منظر هند، مهر تأییدی بر نقش حیاتی رهبری آمریکا در تحقق دستاوردها و همچنین بر سر جا نشاندن آن دسته از متحدان آمریکاست که با این توافق مخالف‌اند. در حقیقت، علت ناتوانی اروپا در رسیدن به توافق هسته‌ای با ایران در سال ۲۰۰۳ میلادی این بود که آمریکا تمایلی به آن توافق نداشت و ایران را عضوی از «محور شرارت» نامیده بود. هند که در حال حاضر تلاش دارد با عضویت در انواع نظام‌های کنترل صادرات تسلیحات هسته‌ای و موشکی نظم هسته‌ای کنونی را بازسازی کند، برای رسیدن به اهداف خود به همکاری نزدیک با واشنگتن و اهرم رهبری آمریکا نیاز دارد.
■ افزایش واردات نفت از ایران و پیامد آن ■
چهارم، همان‌طور که توافق هسته‌ای به هند اجازه خواهد داد واردات نفت از ایران را (که تا قبل از این به صفر رسیده بود) افزایش دهد، رقابت شدید دیگر کشورها، به‌خصوص متحدان آمریکا همچون ژاپن، کره جنوبی و چین را نیز در پی خواهد داشت. بعلاوه، افزایش واردات نفت از ایران تعادل دوجانبه وجوه پرداختی را به ضرر هند تغییر خواهد داد که درآنصورت، احتمال بهبود این وضعیت پایین خواهد بود.
■ کار دشوار هند در حفظ هم‌زمان روابط با اسرائیل، عربستان‌سعودی، و ایران ■
نهایتاً، در حالی که تحریم‌های اعمال‌شده علیه ایران باعث شد هند برای حفظ روابط خود با ایران و آمریکا با موقعیت دیپلماتیک دشواری روبرو شود، لغو این تحریم‌ها سبب خواهد شد که هند در تلاش برای تقویت روابط با اسرائیل و عربستان‌سعودی در یک سو (که هر دو به شدت با توافق هسته‌ای مخالف‌اند)، و ایران در سوی دیگر، شرایط سختی در پیش داشته باشد.
■ نقش توافق هسته‌ای در به رسمیت شناخته شدن جایگاه ایران در نظم جهانی ■
هنوز باید منتظر ماند و دید که آیا توافق نهایی هسته‌ای در ماه جولای به امضا خواهد رسید یا خیر، به‌خصوص با توجه به اینکه آیت‌الله سید علی خامنه‌ای، رهبر معظم انقلاب اسلامی ایران هشدار داده است که هیچ تضمینی برای حصول توافق وجود ندارد. با این حال، نقش مشروع ایران در ساخت آینده خاورمیانه، و حتی نظم متحول جهانی، بیش‌ازپیش به رسمیت شناخته می‌شود. این امر به روشنی در تلاش‌های پاکستان برای شرکت دادن ایران در حل دیپلماتیک بحران یمن دیده می‌شود؛ مسئله‌ای که آزردگی خاطر حامیان اسلام‌آباد در عربستان‌سعودی را که به دنبال راه‌حل نظامی‌اند در پی داشته است. آنچه مسلم است، صدای ایران از این پس طنین بلندتری در منطقه خاورمیانه خواهد داشت.
■ با توافق هسته‌ای، دیگر از گزینه نظامی خبری نخواهد بود ■
توافق هسته‌ای با ایران برای آمریکا و کل جهان به چند دلیل مهم و برجسته است. این توافق، در پایین‌ترین سطح، عدم حمله آمریکا و متحدان دور این کشور، یعنی اسرائیل و عربستان‌سعودی، به ایران را تضمین خواهد کرد (بعید است که اسرائیل و عربستان‌سعودی، مادامی که توافق برقرار باشد، ریسک گزینه نظامی را بپذیرند). این توافق همچنین مهر تأییدی است بر ارجح دانستن دیپلماسی نسبت به گزینه نظامی از سوی هند در برخورد با مسائل جدل‌آمیز، به ویژه در منطقه خاورمیانه.
■ توافق هسته‌ای و احتمال عادی شدن روابط ایران و آمریکا ■
توافق هسته‌ای، در مقیاس گسترده‌تر خود، امکان عادی‌سازی روابط میان واشنگتن و تهران را بالا خواهد برد؛ روابطی که از زمان انقلاب اسلامی ایران در سال ۱۹۷۹ میلادی تاکنون تیره‌وتار بوده است. این دورنما در حقیقت نشان می‌دهد که فرصت آمریکا به ایران همچون فرصت آمریکا به چین در سال ۱۹۷۲ میلادی حائز اهمیت است (و همان‌طور که پاکستان نقش کانال پشتی را برای چین ایفا می‌کرد، اکنون عمان همین نقش را برای ایران دارد) و از پتانسیل یکسانی برای تغییر نظم جهانی و نقش هند در این نظم برخوردار است.
■ توافق هسته‌ای ایران و آمریکا می‌تواند به پیشرفت روابط آمریکا و هند کمک کند ■
توافق هسته‌ای ایران و آمریکا، درس‌ها و پیامدهای چندی برای هند در خصوص روابط خود هم با تهران و هم با واشنگتن به همراه دارد. روابط دوستانه هند با ایران تاکنون و ممانعت آن از اعمال تحریم‌های آمریکا علیه ایران، مانعی بر سر راه مشارکت‌های استراتژیک و روبه‌رشد هند و آمریکا بوده است. در حقیقت، مخالفت هند با تحریم‌های اعمالی آمریکا علیه ایران شاید یکی از عوامل پیشرفت کُند روند توافق هسته‌ای هند و آمریکا بوده باشد. بنابراین، اگر توافق هسته‌ای ایران حاصل شود و به لغو تحریم‌ها نیز بینجامد، می‌تواند با از میان برداشتن یکی از نقاط اختلاف آمریکا و هند باعث پیشرفت روابط این دو کشور گردد.
■ امکان همکاری‌های بیشتر هند با ایران و آمریکا در خصوص افغانستان پس از توافق هسته‌ای ■
دوم، سازش و مصالحه ایران و آمریکا می‌تواند به هند اجازه دهد که برای ایجاد ثبات در افغانستان هم با تهران و هم با واشنگتن همکاری کند (درست مانند بازه بین سال‌های ۲۰۰۱ تا ۲۰۰۲ میلادی که این سه کشور به همراه روسیه از اتحاد شمالی حمایت می‌کردند). بعلاوه، مسیر جدید از طریق ایران می‌تواند سبب دخالت بیشتر هند در افغانستان در قالب همکاری با آمریکا شود. شاید یکی از نشانه‌های این امر، همکاری میان واشنگتن، دهلی‌نو و تهران و همچنین کابل برای ایجاد و توسعه مشترک بندر چابهار ایران باشد؛ این بندر از این جهت که یک مرکز بازرگانی بوده و امکان دسترسی به افغانستان را فراهم می‌کند، از اهمیت استراتژیک برخوردار است. با این حال، با لغو تحریم‌ها ممکن است که ایران، از یک سو، تمایل چندانی برای مشارکت هند در پروژه چابهار نداشته باشد، و از سوی دیگر، رقبایی با سرمایه‌های بیشتر، مانند چین، را وارد میدان کند که به راحتی می‌توانند سرمایه‌گذاری اولیه هند به میزان اندک ۸۵ میلیون دلار را در پروژه چابهار کنار بزنند.
■ هند در پیشبرد اهدافش به رهبری آمریکا نیاز دارد ■
سوم، توافق هسته‌ای از منظر هند، مهر تأییدی بر نقش حیاتی رهبری آمریکا در تحقق دستاوردها و همچنین بر سر جا نشاندن آن دسته از متحدان آمریکاست که با این توافق مخالف‌اند. در حقیقت، علت ناتوانی اروپا در رسیدن به توافق هسته‌ای با ایران در سال ۲۰۰۳ میلادی این بود که آمریکا تمایلی به آن توافق نداشت و ایران را عضوی از «محور شرارت» نامیده بود. هند که در حال حاضر تلاش دارد با عضویت در انواع نظام‌های کنترل صادرات تسلیحات هسته‌ای و موشکی نظم هسته‌ای کنونی را بازسازی کند، برای رسیدن به اهداف خود به همکاری نزدیک با واشنگتن و اهرم رهبری آمریکا نیاز دارد.
■ افزایش واردات نفت از ایران و پیامد آن ■
چهارم، همان‌طور که توافق هسته‌ای به هند اجازه خواهد داد واردات نفت از ایران را (که تا قبل از این به صفر رسیده بود) افزایش دهد، رقابت شدید دیگر کشورها، به‌خصوص متحدان آمریکا همچون ژاپن، کره جنوبی و چین را نیز در پی خواهد داشت. بعلاوه، افزایش واردات نفت از ایران تعادل دوجانبه وجوه پرداختی را به ضرر هند تغییر خواهد داد که درآنصورت، احتمال بهبود این وضعیت پایین خواهد بود.
■ کار دشوار هند در حفظ هم‌زمان روابط با اسرائیل، عربستان‌سعودی، و ایران ■
نهایتاً، در حالی که تحریم‌های اعمال‌شده علیه ایران باعث شد هند برای حفظ روابط خود با ایران و آمریکا با موقعیت دیپلماتیک دشواری روبرو شود، لغو این تحریم‌ها سبب خواهد شد که هند در تلاش برای تقویت روابط با اسرائیل و عربستان‌سعودی در یک سو (که هر دو به شدت با توافق هسته‌ای مخالف‌اند)، و ایران در سوی دیگر، شرایط سختی در پیش داشته باشد.
■ نقش توافق هسته‌ای در به رسمیت شناخته شدن جایگاه ایران در نظم جهانی ■
هنوز باید منتظر ماند و دید که آیا توافق نهایی هسته‌ای در ماه جولای به امضا خواهد رسید یا خیر، به‌خصوص با توجه به اینکه آیت‌الله سید علی خامنه‌ای، رهبر معظم انقلاب اسلامی ایران هشدار داده است که هیچ تضمینی برای حصول توافق وجود ندارد. با این حال، نقش مشروع ایران در ساخت آینده خاورمیانه، و حتی نظم متحول جهانی، بیش‌ازپیش به رسمیت شناخته می‌شود. این امر به روشنی در تلاش‌های پاکستان برای شرکت دادن ایران در حل دیپلماتیک بحران یمن دیده می‌شود؛ مسئله‌ای که آزردگی خاطر حامیان اسلام‌آباد در عربستان‌سعودی را که به دنبال راه‌حل نظامی‌اند در پی داشته است. آنچه مسلم است، صدای ایران از این پس طنین بلندتری در منطقه خاورمیانه خواهد داشت.
منبع: اشراف
شما می توانید مطالب و تصاویر خود را به آدرس زیر ارسال فرمایید.
bultannews@gmail.com
