به گزارش بولتن نیوز، تنها ممکن است از حجم کارهای در حال انجام در این کلان شهر در ساعاتی کاسته شود و باز در هر صبح روز از نو و روزی از نو!

زندگی در دنیای مدرن و عصر پیچ و مهره و فلز این شوروحال را می طلبد و اینچنین است که با وجود افزایش استرس ها و تنش های حاصل از فشارکاری بشر سعی می کند با محرک های خارجی به بازیابی انرژی های مصرف شده و از دست داده خود بپردازد. درحالی که با ورود انسان به عصرهمزیستی با دنیای ماشینی یکی از مهمترین دغدغه هایش حفظ طبیعت و مبارزه با آلودگی زیست محیطی شهری به سبب رشد قارچ گونه کارخانه ها و مراکز تولیدی و صنعتی کلان شهرها بود، اما رفته رفته تعریف و شکل آلودگی برای او همپای پیشرفت صنعت و تکنولوژی تغییر یافت.

دیگر انسان جامعه شهری تنها با آلودگی هوا دست وپنجه نمی کند و باید در طول تلاش های روزانه اش با آلودگی هایی مانند الودگی صوتی، الودگی بصری و... نیز مبارزه کند. اما در خلال این جنب وجوش روزانه افراد جامعه برای کسب و کار آن چیزی که حضورش بیشتر از همیشه به چشم می آید فقر هنر شهری است، هنری که وظیفه مهم آن تزریق روحیه و نشاط به افراد جامعه ای است که در سایه سار آن بهانه ای برای تلاش بیشتر جهت رفاه مادی و معنوی خود، خانواده و به تبع آن شهر و کشور خود داشته باشند.



** زندگی محال در دنیایی فاقد رنگ

اینجا هنوز تهران است! شهری که علاوه برآلودگی هوای خود از آلودگی های متنوع دیگری نیز رنج می برد. که یکی از مهمترین آنها بعد از آلودگی صوتی، آلودگی تصویری آن است. در کنار مکعب های بزرگ و کوچک که در جای جای این کلان شهر از زمین روییده اند و ما نام آنها را آپارتمان گذاشته ایم، کمتر می توانیم جز دیوارهای سیمانی، آجری و نهایتا سنگی، اثری از زیبایی بصری و تجسمی در آن ببینیم و اینچنین است که کارشناسان مسائل شهری، جامعه شناسان و روانشناسان واژه «شهر خاکستری» را برای تهران در نظر گرفته اند.

تصور زیستن انسان در جهانی فاقد رنگ، تصوری غیرقابل باور است؛ چرا که درهمین راستا عموم روانشناسان معتقدند که یکی از مهمترین مواردی که بار فشارهای روزانه و استرس های ناشی از کار را از دوش بشر مدرن بر می دارد و به ذهن او توانایی بازیابی انرژی های از دست داده را می دهد وجود رنگ و تاثیراتی است که طیف های مختلف رنگی بر روح و روان وی می گذارد است، و در همین راستاست که هنر به موازات رشد و پیشرفت بشر در کنار او حضور داشته تا با الهام از طبیعت که سرشت انسان از آن سرچشمه گرفته به وی برای ادامه حیات و گذران زندگی اش یاری رساند.



**کوتاهی شهرداری و مسئولان زیباسازی شهر

با مرور یک روز کاری برای هر شهروند پایتخت نشین، به راحتی می توان دریافت که در محیط اجتماعی و جامعه توجه به مساله مهمی مانند حضور رنگ در سطح شهر و خیابان های آن نه به صورت تام و تمام اما تا حد بسیار بالایی نادیده گرفته شده است. این در حالی است که ما ایرانی ها را در تمام جهان به عنوان افراد هنرمند و هنردوست می شناسند و ضرب المثل «هنر نزد ایرانیان است و بس» برای فرد فرد ما مثلی معروف و ملموس است. در حالی که وظیفه توجه به مساله زیباسازی شهر و تنوع بخشی وجهه بصری آن به عهده شهرداری و سازمان زیبا سازی وابسته به آن است اما متاسفانه شاهدیم که این نهاد با وجود تلاش های صورت گرفته نتوانسته آنطور که بایسته و شایسته است از عهده وظایف خود برآید.

فرهاد فزونی، مدرس نقاشی و گرافیست با تاکید بر پیشینه غنی ایران در هنر نقاشی و به خصوص نقاشی های شهری در بین کشورهای منطقه به «ایرنا» می گوید: پیشینه نقاشی شهری و بهره بردن از این هنر در کنار معماری شهری سابقه درخشانی در کشور ما دارد.

'برای به یاد آوردن این سبقه نیاز نیست به گذشته های خیلی دور برگردیم. درست در سال های بعد از انقلاب و حتی در دوران هشت سال دفاع مقدس، هنرمندان کشورمان با وجود درگیری های خاص آن دوران به مساله نقاشی های دیواری و شهری توجه ویژه ای داشتند. ترسیم نمادهایی از انقلاب شکوهمند اسلامی و سرداران بزرگ و شهید دوران دفاع مقدس در دهه 60 بر گوشه گوشه خیابان ها و دیوارهای کشورمان و به خصوص تهران هنوز در خاطره همگانی ما موجود است.'

وی می افزاید: اما متاسفانه بعد از پایان دوران جنگ و رشد جامعه شهرنشین به خصوص در کلان شهرها این هنر نه تنها به موازات ابعاد توسعه زندگی شهرنشینی رشد نکرد که دچار افول شد. تا اینکه با درخواست های مکرر هنرمندان و تلاش های جامعه شناسان و روانشناسان مبنی بر تاثیرات مخرب فقر هنر و اثار هنری از نقاشی گرفته تا مجسمه در معماری شهری در سال 1380 بخشی به عنوان اداره نقاشی و تجسمی در شهرداری تهران کار خود را اغاز کرد.

هر چند در طی نزدیک به یک دهه فعالیت این بخش تلاش های بسیاری از سوی مسئولان صورت گرفت اما هنوز هم حجم این تلاش ها نتوانسته پاسخگوی رشد فضای شهری در کلان شهر تهران باشد.



** فقر موضوعی به سبب انحصار طلبی

با توجه به این گفته ها و تطابق آن با کارهای صورت گرفته می توان صحت ادعاها را در یک رصد عمومی به تائید رساند و این مساله را نیز به آن افزود که بخش عمده ای از کارهای صورت گرفته در طی یک دهه اخیر نیز بازسازی و دوباره سازی های نقاشی هایی است که در همان سال های آغازین انقلاب و دوران پرافتخار دفاع مقدس، زینت بخش خیابان ها و دیوار ساختمان های شهرمان بوده است.

ناصر پلنگی، استاد پیشکسوت نقاشی که هنوز اثر معروف و به یاد ماندنی نقاشی دیواری آزادسازی خرمشهر وی بر بدنه مسجد این شهر غرورآفرین در خاطر ها جاودان مانده است درباره دلایل رشد آرام نقاشی های شهری در کشور و به خصوص تهران به «ایرنا» می گوید: متاسفانه در بدنه مدیریت هنر شهری توجهی به تخصص نمی شود. در حالی که شاهدیم طی چند سال اخیر کارهای بزرگی در تهران در زمینه نقاشی های دیواری صورت گرفته است اما کمتر شاهد خلاقیت و تفاوت های بصری و توجه به بافت معماری و مخاطبان مناطق مختلف شهر تهران در آثار هستیم. کار روی فضاهای روستایی و زندگی توام با همزیستی در کنار طبیعت با وجود رنگ های شاد و فرح بخش آن می تواند سوژه مناسبی برای هنرمندان در زینت خیابان ها و بزرگراه های شهرمان باشد، اما تکرار و تاکید بر طراحی مناظر شبیه به هم به جای نشاط افزایی نوعی رکود و در جا زدن را به مخاطب انتقال می دهد.

وی ادامه می دهد: دلیل این امر نیز محدود ساختن و انحصاری کردن توسعه فضای نقاشی شهری از سوی سازمان زیباسازی به چند شرکت معدود است. در حالی که همگان بر این جمله اذعان دارند که دایره بسط خلاقیت در هنر و آثار هنری فاقد مرزبندی است اما شاهدیم که مساله گسترش هنر شهری تنها در اختیار چند شرکت قرار داده شده است و اینچنین است که آثار ارائه شده توسط آنها، کارهایی عموما ساده و تکراری هستند که شاید در گام اول در تغییر دیدگاه بصری و انرژی افزایی به مخاطبان خود موفق باشند اما به مرور و با تکرار تصویر حس به وجود آمده در مخاطب خود را نیز به تکرار سوق می دهند و عملا از انجام کارایی اصلی خود عقب می مانند.

این استاد پیشکسوت نقاشی با اشاره به این که درکنار این مساله توجه به بافت معماری منطقه و نوع مخاطبان و افراد حاضر در آن منطقه از شهر نیز نکته مهمی است که کمتر در بین آثار جدید کشیده شده در سطح شهر مورد توجه قرار گرفته است می گوید: دلیل این امر نیز به این نکته باز می گردد که در بین افراد متخصص آن شرکت ها بیشتر معماران و شهرسازان حضور دارند و این شرکت ها کمتر در کادر تخصصی خود از نقاشان، گرافیست ها و روانشناسان بهره می برند.



** رابطه مستقیم هنر شهری با افسردگی

همانطور که اشاره شد مساله مخاطب شناسی و بافت شناسی مناطق مختلف شهری درانتخاب طرح و موضوع نقاشی شهری نکته مهمی است که مورد توجه قرار نگرفته است و اینچنین است که شاهدیم در کنار کارهای صورت گرفته در جای جای شهرمان کمتر بازخوردهای مثبت مردم و مخاطبان اصلی این هنر را می توانیم مشاهده کنیم.

محمدکاظم فرامرزی روانشناس با تاکید بر این نکته که مساله رنگ و توجه به حضور آن در زندگی جوامع شهری و به خصوص کلان شهرها از نکات فوق العاده مهمی است که با سلامت روانی افراد آن جامعه و امنیت روانی آن شهر در ارتباط مستقیمی قرار دارد در گفت و گو با «ایرنا» تصریح می کند رشد افسردگی در جامعه هایی که کمتر در آنها از رنگ های شاد و متنوع در معماری و نقاشی های شهری استفاده می شود بیشتر از شهرهایی است که توجه به زیباسازی و گسترش تنوع بصری در آنها جدی گرفته می شود. ساختمان های بلند و سر به فلک کشیده، دیوارهای سیاه و سفید، ترافیک سنگین شهری، آلودگی های موجود در یک جامعه شهری مانند هوا و صوتی و نظایر این موارد از مهمترین علل تاثیرگذاری منفی بر روح و روان ساکنان کلیه جوامع شهری در زندگی مدرن هستند و آنچه که در این میان نقش تعدیل کننده و تایین کننده ای در سلامت روانی شهرنشینان دارد، همان معماری شهری، گسترش فضاهای سبز و پارک ها و تنوع بخشی بصری در سطح معابر عمومی است.

وی می افزاید: به عنوان مثال شما دیوار مهدهای کودک موجود در سطح شهر و نقاشی های شاد و رنگ های متنوع به کار گرفته در آنها را با روحیه کودکانمان که به آن محیط ها رفت وآمد می کنند را مقایسه کنید با دنیای آدم بزرگ ها و کارمندان و کارگران زحمت کشی که در همین پایتخت کشورعزیز و پهناورمان برای معاش و گذران زندگی در تلاش و تکاپویی خستگی ناپذیر به سر می برند.

فرامرزی خاطرنشان می کند: به هر حال توان و انرژی فیزیکی انسان با سلامت روحی و روانی او در یک تعامل مستقیم است و متاسافانه در این مورد می توان اذعان داشت که در جامعه شهری ما بی توجهی هایی صورت گرفته است که امیدوارم مسئولان و دلسوزان مردم همانگونه که طی چند سال اخیر تلاش های گسترده ای را در این زمینه آغاز کرده اند، بر قدرت و میزان کارهای خود بیافزایند تا شهرنشینان و به خصوص پایتخت نشینان ما در کنار هوای آلوده و روزهای کاری سخت و صعب خود به گاه مواجهه با خیابان ها و کوچه پس کوچه های شهر، سهم عمده ای از خستگی خود را به بیرون از تن و روان خود منتقل کنند و با روحیه ای بیشتر و شاداب تر بعد از یک روز کاری پا به خانه و خانواده خود بگذارند و برای یک روز کاری پربهره تر مهیا و آماده شوند.



** تاکیدات رهبری بر فرهنگ سازی عمومی

اما در کنار تمام مباحث مطرح شده در این گزارش نمی توان به سادگی از کنار عدم فرهنگ سازی عمومی جهت مطالبه مردم از مسئولان برای توجه بیشتر به محیط شهری که در آن زندگی می کنند نیز به سادگی گذشت.

شاید آموزش و پرورش و زنگ های هنر آن در بین موارد درسی دیگر می توانست بستری مناسب به جهت ارائه و تاثیر نقش انکارناپذیر هنر در زندگی به افراد ارائه کند اما با ساده نگری برنامه ریزان در توجه به این مهم با کمال تاسف باید اذعان داشت که عموم مردم از تاثیر به سزاری هنر در زندگی بی اطلاع هستند و اینچنین است که رهبر معظم انقلاب، حضرت آیت الله خامنه ای، در دیدار صمیمی خود با شهردار تهران و اعضای هیات دولت تاکید فراوانی بر مساله توجه به محیط سبز، گلوگاه های تنفسی کلان شهرها و لزوم فرهنگ سازی در بین مردم به جهت بهره بردن از طبیعت و تاثیر گرفتن از هنر در زندگی شهری به سبب ارتقای امنیت روانی جامعه مبذول داشته اند و به مسئولان توصیه موکد فرمودند که در راستای افزایش سلامت روانی جامعه از نقش هنر به خصوص هنر متعهد و مبتنی بر آموزه های دینی و ملی خود غفلت نکنند.

امید این داریم که در سایه فرمایشات رهبری و نیازی که در جامعه به مساله هنر و به خصوص هنر شهری احساس می شود، مسئولان با جدیت و تلاش بیشتر بر همت خود بیافزایند تا روزی در آینده شاهد نقش بندی طرح ها و رنگ های متنوعی بر آسمان و شهر خاکستری خود باشیم. به امید آن روز...