هشدار جدی درباره سیل و ضرورت تغییر فوری در مدیریت آب کشور
گروه اجتماعی این روزها بارانِ سنگینی در خیلی از نقاط کشور میبارد و در برخی مناطق به سیلابهای ناگهانی و ویرانگر تبدیل میشود؛ درست در حالی که هنوز بیشتر استانها در چنگال خشکسالیِ چندساله گرفتارند. این تناقض ظاهری، نتیجهی مستقیم تغییرات اقلیمی، خاکِ کاملاً خشک و ترکخورده و ضعفِ ضعیفِ مدیریت منابع آب است. متخصصان میگویند وقتی خاک تشنه و سفت شده باشد، یک رگبارِ نیمساعته هم دیگر جذب نمیشود و مستقیم به رواناب و سیل تبدیل میشود.
چرا در مناطق خشک، خطر سیل ناگهانی بیشتر است؟
به گزارش بولتن نیوز ،خاکِ خشک مثل سنگ شده و تقریباً هیچ آبی را به خودش راه نمیدهد.
- سالهاست پوشش گیاهی از بین رفته و ریشهای نمانده که آب را نگه دارد.
- خیلی از رودخانهها و مسیلها یا پر از ساختوساز شدهاند یا سالهاست لایروبی نشدهاند.
- بودجهی آبخیزداری به شدت کم شده و بسیاری از پروژههای کنترل سیل نیمهکاره رها شدهاند.
الگوی جدید بارشها هم خودش مشکل را بزرگتر کرده: دیگر خبری از بارانِ نمنمِ چندروزه نیست؛ فقط رگبارهای کوتاه و خیلی شدید که در یک ساعت گاهی بیش از ۵۰-۶۰ میلیمتر آب میریزند. این همان چیزی است که در اصطلاح «سیلاب لحظهای» یا Flash Flood مینامند و در کشورهای در حال توسعه معمولاً بیشترین خسارت جانی و مالی را به جا میگذارد.
خسارتهای اخیر را که نگاه میکنیم، بخش بزرگیاش به خاطر تصمیمهای شهری و عمرانیِ اشتباه بوده است:
- ساختوسازهای بیرویه در حریم و بستر رودخانهها و مسیلها
- سیستم دفع آبهای سطحی شهرها که برای بارشهای معمولی طراحی شده، نه برای رگبارهای شدید
- نقشههای پهنهبندی سیلاب که یا وجود خارجی ندارند یا سالهاست بهروز نشدهاند
- هماهنگی بسیار ضعیف میان سازمان هواشناسی، ستاد مدیریت بحران و شهرداریها و استانداریها
چه باید کرد؟
کارشناسان آب و محیط زیست تقریباً همنظرند که دیگر نمیشود فقط منتظر سیل شد و بعد واکنش نشان داد. باید نگاهمان را عوض کنیم و بارانِ شدید را «تهدید صرف» نبینیم، بلکه «فرصت ذخیره آب» هم بدانیم. چند اقدام فوری و میانمدت پیشنهاد میشود:
۱. احیای فوری پروژههای آبخیزداری و آبخوانداری در بالادست حوضهها
۲. آزادسازی حریم رودخانهها و تخریب ساختوسازهای غیرقانونی در بستر و حریم
۳. لایروبی و ساماندهی فوری مسیلهای شهری و روستایی
۴. سرمایهگذاری جدی در سامانههای هشدار زودرس (رادار بارش، پایش ماهوارهای، پیامک هشدار محلی)
۵. اصلاح الگوی شهرسازی: هیچ پروانه ساختمانی در پهنه سیلخیز صادر نشود
۶. کاشت گسترده درخت و بوته در مناطق تخریبشده برای افزایش نفوذپذیری خاک
اگر همین امروز این کارها شروع نشود، هر بارانِ شدیدی دوباره به فاجعه تبدیل خواهد شد؛ هم جان و مال مردم را میگیرد و هم همان مقدار اندک آبی که میتوانست سفرههای زیرزمینی را زنده کند، هدر میرود و به دریا میریزد.
خلاصه اینکه: ما در کشوری زندگی میکنیم که هم تشنه است و هم سیلخیز. تنها راه نجات، تغییر سریع از «مدیریت بحران» به «مدیریت چرخه آب» است؛ یعنی باران را بگیریم، ذخیره کنیم، نفوذ بدهیم و همزمان خسارتش را به حداقل برسانیم. در غیر این صورت، این داستانِ تلخ «بارانِ شدید در دل خشکسالی» هر سال تکرار خواهد شد.
شما می توانید مطالب و تصاویر خود را به آدرس زیر ارسال فرمایید.
bultannews@gmail.com
