هشدار به رئیس‌جمهور درباره مصوبه جدید گمرک؛ گزارش‌ها و اسناد بازرسی چه می‌گویند؟
گروه اقتصادی:چند روز پس از انتشار اسناد رسمی درباره ناکارآمدی تجهیزات گمرکی و انباشت دستگاه‌هایی که سال‌هاست در انبارها خاک می‌خورند، ستاد هماهنگی اقتصادی دولت با امضای رئیس‌جمهور مصوبه‌ای صادر کرد که در ظاهر نشانه‌ای از عزم دولت برای «تحول در گمرک» است، اما در واقع پرسش‌های جدی را درباره تکرار سیاست‌های شکست‌خورده گذشته برمی‌انگیزد.
به گزارش بولتن نیوز،بر اساس این مصوبه، دولت موظف شده است ۲۰ دستگاه ایکس‌ری هوشمند خریداری کند (۱۰ دستگاه از منابع خارجی و ۱۰ دستگاه از تولید داخل) و وزارت اقتصاد نیز باید ظرف یک ماه برنامه‌ای برای «مدیریت یکپارچه گمرکات» ارائه دهد.
اما مرور اسناد بازرسی و تجربه‌های پیشین نشان می‌دهد که چنین تصمیم‌هایی، بدون بازنگری در ساختار مدیریتی، به‌جای اصلاح، صرفاً بازتولید ناکارآمدی خواهند بود.
۱. اسناد بازرسی چه می‌گویند؟
در اسناد رسمی و گزارش‌های بازرسی سال‌های اخیر، بارها به مشکلات متعدد در حوزه خرید، نگهداری و بهره‌برداری از تجهیزات گمرکی اشاره شده است.
در بخشی از این گزارش‌ها تصریح شده که دستگاه‌های موجود با هزینه‌های گزاف خریداری شده‌اند، اما عملاً به‌دلیل ضعف مدیریتی، خارج از چرخه بهره‌برداری مؤثر قرار گرفته‌اند.
همچنین در بندهای متعددی از همان اسناد، به عدم رعایت قوانین مربوط به استفاده از توان داخلی و عقد قراردادهای غیرشفاف در فرآیند تأمین قطعات اشاره شده است.
به بیان دیگر، مشکل گمرک کمبود دستگاه نیست، بلکه فقدان نظام کارآمد برای استفاده از آن‌هاست. در چنین شرایطی، خرید ۲۰ دستگاه جدید، بدون اصلاح فرآیند تصمیم‌گیری و نظارت، تکرار همان چرخه‌ای است که بارها مورد تذکر دستگاه‌های نظارتی قرار گرفته است.
۲. ضرب‌الاجل‌های یک‌ماهه؛ یادگار تصمیم‌های بی‌نتیجه
تعیین ضرب‌الاجل یک‌ماهه برای ساماندهی گمرکات کشور، نه اولین بار است و نه آخرین. در سال‌های گذشته نیز چندین بار ضرب‌الاجل‌های مشابه صادر شد؛ ضرب‌الاجل‌هایی که به دلیل نبود اراده اجرایی و نبود ضمانت پیگیری، هرگز به نتیجه نرسیدند.
این بار نیز خطر آن وجود دارد که مهلت جدید، به‌جای ایجاد تحول، تنها به یک بند خبری در بولتن‌ها تبدیل شود.
اصلاح واقعی زمانی محقق می‌شود که همراه با زمان‌بندی، نظام پاسخ‌گویی و ارزیابی عملکرد مدیران نیز تعیین گردد. در غیر این صورت، یک ماه دیگر همین پرسش تکرار خواهد شد: «چه شد آن برنامه اصلاح گمرک؟»
۳. ساختار مدیریتی؛ گره اصلی و مسکوت مصوبه
اسناد رسمی و گزارش‌های کارشناسی یک نکته مشترک دارند:
تا زمانی که ساختار مدیریتی گمرک تغییر نکند، هرگونه تزریق منابع، خرید تجهیزات یا تدوین برنامه اصلاحی، به نتیجه نخواهد رسید.
مدیریتی که سال‌ها بدون تغییر جدی ادامه یافته، امروز همان ساختار و همان رویکردی را دنبال می‌کند که در دوره‌های پیشین به ناکامی انجامید.
بنابراین، هرگونه تحول واقعی باید از رأس ساختار آغاز شود، نه از خرید ابزار.
در غیر این صورت، دستگاه‌های «هوشمند» نیز در نظامی غیربهینه، به همان سرنوشتی دچار خواهند شد که دستگاه‌های قبلی شدند.
تذکر به رئیس‌جمهور
تصمیم اخیر دولت درباره نوسازی گمرک، در ظاهر گامی رو به جلوست، اما بی‌توجهی به هشدارهای مستند دستگاه‌های نظارتی می‌تواند آن را به یکی از پرهزینه‌ترین اشتباهات اجرایی بدل کند.
پرسش اصلی اینجاست:
آیا رئیس‌جمهور گزارش‌های پیشین را دیده و دلایل ناکامی پروژه‌های گذشته را بررسی کرده است؟
اگر نه، تکرار تجربه‌های شکست‌خورده، با نام جدید و بودجه تازه، نه تحول‌آفرین خواهد بود و نه قابل دفاع.
دولت برای عبور از میراث ناکارآمدی، باید پیش از هر خرید تازه، به بازنگری در ساختار و مدیریت گمرک بپردازد. در غیر این صورت، ایکس‌ری‌های «هوشمند» هم مانند گذشته، در چارچوبی غیرهوشمند، تنها باری تازه بر دوش بودجه خواهند بود.
شما می توانید مطالب و تصاویر خود را به آدرس زیر ارسال فرمایید.
bultannews@gmail.com
البته لازم به یادآوری است که از سال ۱۴۰۰ و در دولت قبل نیز بارها رییس جمهور شهید و معاون اول بارها از وضعیت نابسامان رسوب کالا و سامانه گمرک و عدم کنترل مناسب گمرکات در مبادی مرزی ورودی انتقاد کرده و همانند فرصت دولت پزشکیان ضرب الاجل های یک ماهه و دوره ای برای ساماندهی گمرکات تعیین نموده بودند اما متاسفانه نه این ضرب الاجل ها کاری از پیش برد و نه گوش گمرک به اصلاح ساختار و تجهیز واقعی مبادی مرزها بدهکار بود لذا باید به دولت محترم گفت مشکل در مدیریت ۱۲ ساله رییس کل فعلی گمرک است و تا زمانی که اراده ای برای اصلاح ساختار مدیریتی گمرک نباشد اصلاح ساختار اجرایی و تجهیز گمرکات جهت کاهش رسوب کالا عملیاتی نخواهد بود
این ره به ترکستان است
آب از سرچشمه گل آلود است و تا راس گمرک با سابقه ناکارآمد ۱۲ ساله و مدیران منتصب فعلی برکنار نشوند نه ایکس رای و نه هیچ اقدام دیگری موجب اصلاح ساختار مرزبان اقتصادی کشور نخواهد شد
و این رویه تکراری و بی فایده است