اسب‌های تروآ در کانتینرهای وارد شده: ۸۴۴ چشم و بال دشمن در راه پایتخت

گروه اقتصادی: کشف محموله ۱۰ کانتینری حامل ۸۴۴ ریزپرنده قاچاق به ارزش ۳۳۰ میلیارد ریال در گمرکات بوشهر و تهران، که بخشی از آن به صورت کاملاً قانونی ترخیص و به سمت پایتخت در حرکت بود، تنها یک خبر در میان انبوه اخبار قاچاق نیست؛ این رویداد یک رسوایی تمام‌عیار و اثباتی بر وجود حفره‌های امنیتی مرگبار در شریان‌های حیاتی کشور است. این دستگاه‌ها که ابزار کارآمد جاسوسی و عملیات تروریستی هستند، در حالی از زیر چشم دستگاه‌های ایکس-ری میلیاردی عبور کرده‌اند که کشور طعم تلخ آسیب‌های آن‌ها را بارها چشیده است.

به گزارش بولتن نیوز ظهر روز یکشنبه، سردار حیدر سوسنی، فرمانده انتظامی استان بوشهر، از عملیاتی پرده برداشت که عمق یک چالش بزرگ و مستمر را به نمایش گذاشت. پلیس امنیت اقتصادی با ظن به یک محموله گمرکی شامل ۱۰ دستگاه کانتینر، وارد عمل شد. نتیجه حیرت‌آور بود: کشف صدها «ریزپرنده» یا کوادکوپتر که به طرز ماهرانه‌ای در حال ورود به کشور از کانال رسمی بودند.

به گفته سردار سوسنی، هفت کانتینر در بوشهر توقیف و ۲۵۰ ریزپرنده از آن‌ها کشف شد. اما بخش نگران‌کننده‌تر ماجرا آنجا بود که سه کانتینر دیگر پس از طی مراحل قانونی از گمرک خارج و به سمت تهران روانه شده بودند. این سه محموله نیز با هماهنگی پلیس پایتخت توقیف شدند و از درون آن‌ها ۵۹۴ ریزپرنده دیگر به دست آمد. در مجموع ۸۴۴ دستگاه که می‌توانند تهدیدی جدی برای امنیت ملی باشند، به سادگی از فیلترهای نظارتی متعدد عبور کرده بودند.

دستگیری تنها دو متهم در این پرونده، این سوال را بی‌پاسخ می‌گذارد که مهره‌های اصلی این شبکه بزرگ و سازمان‌یافته چه کسانی هستند و چگونه توانسته‌اند بر کل سیستم نظارتی فائق آیند؟
چشم‌های بسته ایکس-ری و هزینه‌های میلیاردی که دود می‌شود
سوال کلیدی که ذهن هر شهروندی را به خود مشغول می‌کند این است: دستگاه‌های عظیم و پرهزینه ایکس-ری کانتینری که با بودجه‌های هنگفت برای جلوگیری از همین وقایع نصب شده‌اند، دقیقاً کجا بودند؟ چگونه ممکن است ۱۰ کانتینر کالای حساس امنیتی از زیر دید این چشم‌های الکترونیکی عبور کنند؟

این اتفاق ناگوار، دو فرضیه بیشتر باقی نمی‌گذارد: یا این دستگاه‌های گران‌قیمت در گمرک بوشهر (و چه بسا دیگر گمرکات استراتژیک مانند بندرعباس) به دلایل نامعلومی خاموش و ناکارآمد بوده‌اند، یا آنکه فساد و نفوذ انسانی، کارآمدی فناوری را به سخره گرفته است. گزارش‌های غیرر رسمی و هشدارهای کارشناسان در سال‌های اخیر، مکرراً از کمبود، خرابی و استفاده ناکافی از تجهیزات ایکس-ری در گمرکات حیاتی کشور خبر داده‌اند. این کمبودها، عملاً دروازه‌های کشور را برای ورود هر نوع کالای قاچاق، از مواد مخدر و سلاح گرفته تا همین ریزپرنده‌های جاسوسی، باز گذاشته است.

وقتی یک سیستم نظارتی به این شکل فاجعه‌بار شکست می‌خورد، نمی‌توان تنها به دستگیری دو عامل رده‌پایین اکتفا کرد. افکار عمومی منتظر پاسخگویی مدیران و مسئولانی است که با اهمال یا تبانی، چنین خسارت‌های جبران‌ناپذیری را به کشور تحمیل می‌کنند. چگونه است که یک مسئول درب خروج این گمرک می‌تواند نزدیک به هفت سال‌ بدون تغییر باقی بماند، در حالی که خروجی عملکرد حوزه تحت امر او، چنین رسوایی‌هایی است؟

عدم جابجایی و پاسخگو نبودن مدیران در پست‌های حساس نظارتی، این شائبه را تقویت می‌کند که شبکه‌های فساد و نفوذ، ریشه‌دارتر از آن چیزی هستند که تصور می‌شود. این هزینه‌های هنگفت که از جیب ملت صرف خرید تجهیزات پیشرفته می‌شود، زمانی به ثمر می‌نشیند که در کنار آن، اراده‌ای برای مبارزه با فساد و شایسته‌سالاری در انتصاب مدیران وجود داشته باشد.

شاید در نگاه اول، «ریزپرنده» یک کالای لوکس و تفریحی به نظر برسد، اما کاربردهای دوگانه و خطرناک این فناوری بر کسی پوشیده نیست. این پرنده‌های کوچک هدایت‌پذیر، به دلیل ابعاد کوچک، رادارگریزی و قابلیت حمل محموله‌های متنوع از جمله مواد منفجره و دوربین‌های پیشرفته، به ابزاری کلیدی در جنگ‌های نوین و عملیات‌های اطلاعاتی و تروریستی تبدیل شده‌اند.

در سال‌های اخیر، گزارش‌های متعددی از به‌کارگیری همین ریزپرنده‌ها در عملیات‌های خرابکارانه علیه تأسیسات حساس صنعتی و نظامی و همچنین ترور شخصیت‌ها در داخل کشور منتشر شده است. این حوادث که خسارت‌های جبران‌ناپذیری به همراه داشته، باید به افزایش حساسیت و هوشیاری در مبادی ورودی کشور منجر می‌شد. با این حال، کشف اخیر نشان می‌دهد که گویا از آن تجارب تلخ، عبرتی گرفته نشده است. آیا قرار است آسیب‌های بیشتری ببینیم تا از خواب غفلت بیدار شویم؟

این عملیات پلیس اگرچه قابل تقدیر است، اما در واقع یک اقدام واکنشی به یک شکست بزرگ در خط مقدم پیشگیری، یعنی گمرکات کشور، محسوب می‌شود. این رویداد یک هشدار قرمز برای امنیت ملی است و نیازمند ورود فوری نهادهای نظارتی و قضایی برای شناسایی و برکناری تمام عواملی است که در این قصور یا تقصیر بزرگ نقش داشته‌اند.