چرا آمریکا پیشنهاد هسته ای ایران را رد کرد

بولتن نیوز: انتشار خاطرات موسویان مذاکره کننده هسته ای ایران در سال های 2004 و 2005 و همچنین گفت وگوهای رسانه های خبری با سفرای اروپایی، انگلیسی و فرانسوی و... به خوبی نشان می دهد که در آن تاریخ، هر گونه مذاکره هسته ای باید حتما به توقف غنی سازی اورانیوم می انجامید وگرنه هر پیشنهادی، حتی تبدیل اورانیوم با درصد پایین غنی شده به میله سوخت نیز از سوی آمریکا وانگلیس رد می شد.

"گرث پورتر" نویسنده سرویس خبری اینتر پرس در تاریخ 16 خرداد 1391 در گزارشی نوشت: فرانسه و آلمان در بهار سال 2005 آماده بودند تا برسر پیشنهاد ایران مبنی بر تبدیل تمام ذخیرۀ اورانیوم غنی شدۀ خود به میله های سوختی مذاکره کنند، به نحوی که برای استفاده در ساخت سلاح های هسته ای کارائی نداشته باشد، اما با توجه به مسائل جدیدی که توسط مذاکره کننده ارشد سابق هسته ای ایران مطرح شده؛ بریتانیا با اصرار ایالات متحده پذیرش این پیشنهاد را وتو کرد.


سید حسین موسویان، که تیم مذاکره کنندۀ هسته ای ایران را طی سال های 2004 و 2005 رهبری می کرده، اکنون عنوان می کند که دلیل رد این پیشنهاد این بوده که دولت جورج دبلیو بوش بدون عنایت به شرایط موجود، به هیچ وجه حاضر نبود توانایی غنی سازی اورانیوم ایران را تائید کند.


موسویان پیشتر نیز در خاطراتی که روز سه شنبه منتشر کرده در مورد بخش های محوری دیپلماسی ایران پیرامون مسئله هسته ای این کشور ناگفته هائی را مطرح کرده بود.

موسویان، که در حال حاضر پژوهشگر مهمان دانشکده وودرو ویلسون در دانشگاه پرینستون است، در طول فعالیت حرفه ای خود در حوزۀ سیاسی و دیپلماتیک؛ یکی از دستیاران ارشد سیاسی هاشمی رفسنجانی، رئیس جمهور سابق ایران و رئیس کمیته روابط خارجی شورای عالی امنیت ملی ایران بوده است.

اینطور که موسویان در خاطرات خود فاش می کند وی عهده دار حساس ترین مأموریت های دیپلماتیک، از جمله مذاکره با ملک عبدالله ولیعهد عربستان سعودی در اوایل دهۀ 1990 برسر تفاهم استراتژیک و همچنین با مقامات ایالات متحده در مورد افغانستان و القاعده طی سال 2001 و 2002 – بوده است،. با اینحال در آوریل 2007 توسط دولت محمود احمدی نژاد، به اتهام «جاسوسی» دستگیر شد.


امتناع بریتانیا و ایالات متحده از پیگیری و قبول پیشنهاد ایران، که ممکن بود از آن زمان به بعد بحران سیاسی- دیپلماتیک موجود بر سر برنامه هسته ای ایران را مرتفع کند، توسط یک دیپلمات سابق بریتانیا که ازسفرای سابق اروپا در ایران بوده و در این مذاکرات نیز شرکت داشته تایید شده است.

موسویان می نویسد که یکی از مذاکره کنندگان اروپایی به او گفت که "آنها آمادۀ سازش بودند اما ایالات متحده مانع این پذیرش بود."

این جریان چند ماه پس از توافق بین ایران و دولت های بریتانیا، فرانسه و آلمان در پانزده نوامبر 2004 برای مذاکرات دوستانه برسر "حل وفصل بلند مدت" رخ داد، که طی آن، ایران موافقت کرد تا بطور داوطلبانه غنی سازی و دیگر فعالیت های هسته ای خود را به حال تعلیق درآورد.
توافق مورد مذاکره برپایۀ «ارائه ضمانت های عینی [توسط ایران] مبنی بر اینکه برنامه هسته ای این کشور منحصرا برای مقاصد صلح آمیز است" و همچنین " ارائۀ تضمین های محکم هسته ای، همکاری های تکنولوژیکی و اقتصادی و تعهدات محکم در مسائل امنیتی" بود

اما هدف اتحادیه اروپا از این مذاکرات این بود که خواستار توقف کامل همۀ فعالیت های غنی سازی اورانیوم در ایران شود . در نشست 23مارس 2005 در پاریس، اتحادیه اروپا خواستار تعلیق نامحدود غنی سازی اورانیوم توسط ایران شد، به این معنی که تعلیق فراتر ازخود مذاکرات اهمیت دارد.


در همین نشست، مذاکره کنندگان ایرانی پیشنهادی مبنی بر " اعلام رویه برای تبدیل اورانیوم غنی شده به میله های سوخت" و "تعهد به پیوستن به پروتکل الحاقی"، را ارائه دادند که به موجب آن و بنا بر تصویب پارلمان آن کشور؛ آژانس بین المللی انرژی اتمی می توانست بطور ناگهانی از تاسیسات اعلام نشدۀ و مخفی ایران بازرسی کند.

تبدیل اورانیوم با غنای پایین (LEU) به میله های سوختی که تنها به عنوان سوخت نیروگاه های تولید انرژی قابل استفاده است می توانست در برابر [اتهام احتمال] استفاده از اورانیوم غنی شده برای سلاح های هسته ای تضمین لازم را فراهم کند. ایران توانایی ساخت میله های سوخت را نداشت، بنابراین از فحوای این توافق اینگونه استنباط می شد که اورانیوم(LEU) برای تبدیل به میله های سوختی مورد نظر می بایست یا به یک کشور دیگر حمل شود و یا در داخل ایران اما تحت نظارت بین المللی انجام شود.


هنگامی که از این اورانیوم کمتر غنی شده میله های سوخت ساخته شود، برای ایران عملا غیر ممکن است که بتواند بار دیگر برای مقاصد نظامی آنها را تبدیل به مواد اولیه کند.

پیتر جنکینز، نمایندۀ دائم وقت بریتانیا در آژانس بین المللی انرژی اتمی و عضو هیئت اعزامی بریتانیا در نشست پاریس با ایران، در مصاحبه ای با اینتر پرس خاطرنشان کرد: "همه ما تحت تاثیر این پیشنهاد قرار گرفتیم."
جنکینز به یاد می آورد که هیئت اروپایی درخواست تنفس کرد تا در مورد پیشنهاد ایران با اعضای خود تبادل نظر کند. اما بلافاصله تصمیم گرفت به ایران بگوید که آنها " برای بررسی موضوع نیاز به زمان بیشتری دارند ".
اما اروپایی ها به دنبال بررسی بیشتر پیشنهاد ایران نبودند.
موسویان نشان می دهد که چند هفته پس از آن جلسه، ایران به خوبی متوجه شد که اروپایی ها به هیچ وجه در مورد هر نوع توافقنامه ای که به ایران اجازۀ غنی سازی بدهد مذاکره نخواهند کرد. موسویان تعریف می کند که در12 آوریل ، 2005، سفیر فرانسه در ایران، فرانسوا نیکولاود، به وی گفت که برای اروپایی ها غیر ممکن بود که در مورد پیشنهاد ایران به مذاکره بنشینند.
موسویان از قول نیکولاود نقل می کند که "برای آمریکا غنی سازی در ایران خط قرمزی است که اتحادیه اروپا نمی تواند از آن عبور کند."

در ژوئن 2009، نیکولاود همراه با پنج سفیر سابق دیگر اروپا در ایران بیانیه ای را امضا کردند مبنی بر اینکه درسال 2005 " ایران آماده بود تا در مورد تعیین سقف تعداد سانتریفوژهای خود و حفظ سطح غنی سازی درحدی بسیار پایین تر از سطح لازم برای ساخت سلاح هسته ای گفتگو کند، "اما " اروپایی ها و آمریکایی ها می خواستند ایران را وادار کنند تا برنامه غنی سازی خود را بکلی رها کند. "


جنکینز به یاد می آورد که وی به خوبی می دانسته که هر پیشنهادی، که از سرگیری غنی سازی اورانیوم در ایران را تائید می کرد - هر قدر هم که در برابر انحرافات آتی ایران از غنی سازی سطح پایین به سمت ساخت سلاح هسته ای ضمانت محکمی ارائه می داد- باز هم نمی توانست برای دولت بریتانیا قابل قبول باشد.
او می گوید: "من به خوبی می دانستم که این کار اتلاف وقت است – و هرگز به موفقیت نمی رسد ".