پتروشیمی چیست و محصولات آن کدام است
گروه انرژی، محصولات پتروشیمی مواد شیمیایی و پلیمری‌ای هستند که از نفت یا گاز طبیعی به دست می‌آیند. آنها بخش مهمی از صنایع شیمیایی و پلیمری هستند زیرا تقاضا برای مواد پلاستیکی و مصنوعی به طور مداوم درحال رشد است و از طرفی سهم عمده‌ای در اقتصاد و جامعه امروز دارند. از این محصولات برای تولید هزاران محصول مختلف که مردم روزانه استفاده می‌کنند ، استفاده می‌شود.
به گزارش بولتن نیوز، محصولات عمده‌ای که توسط واحدهای صنایع پتروشیمی ایران تولید می‌شوند عمدتاً عبارتند از: کودهای شیمیایی، اوره، فسفات دی‌آمونیم، کودهای مخلوط نیترات آمونیم، مواد اولیه پلاستیک، پی ـ وی ـ سی و دی ـ او ـ پی، مواد شیمیایی نظیر اسید سولفوریک، اسید کلریدریک، آمونیاک، گوگرد، دوده و…
تقسیم‌بندی صنایع پتروشیمی
- واحدهای بالادستی: در پالایشگاه‌های نفت و گاز، هیدروکربن‌های سبک خطی اشباع یا غیراشباع موجود در نفت یا گاز، از بقیه هیدروکربن‌ها جدا و به‌عنوان خوراک برای واحدهای بنیادی فرستاده می‌شوند.
- واحدهای بنیادی: در واحدهای الفین، آروماتیک و مجتمع‌های شیمیایی مواد اولیه به مواد پایه‌ای همچون اتیلن و پروپیلن برای واحدهای واسطه‌ای تبدیل می‌شوند.
- واحدهای واسطه‌ای: از مواد پایه، خوراک واحدهای نهایی را تولید می‌کنند.
- واحدهای نهایی: در این واحدها فرآورده‌های انتهای زنجیره تولید و به بازار عرضه می‌شود.
- واحدهای پایین‌دستی: در این واحدها، فرآورده‌های نهایی پتروشیمی به محصولات مصرفی همچون الیاف مصنوعی، پلاستیک، لاستیک و… تبدیل می‌شوند.
خوراک محصولات پتروشیمی
نفتای سبک و سنگین و نفت سفید (خوراک مایع)، گاز طبیعی و گازمایع (LPG)، NGL و به بیان بهتر متان، اتان، بوتان، پروپان، پنتان و همچنین نیتروژن از هوا (ازت)، گوگرد و خاک فسفات، از اصلی‌ترین خوراک‌ها برای مجتمع‌های پتروشیمی به شمار می‌روند. بیشتر محصولات پتروشیمی از هیدروکربن هایی مانند پروپان، اتان، بوتان یا سایر اجزای جدا شده از نفت خام و مایعات گاز طبیعی به دست می‌آیند.
مانند نفت خام و گاز طبیعی، محصولات پتروشیمی در درجه اول از کربن و هیدروژن تشکیل شده اند و هیدروکربن نامیده می‌شوند. اگر در مولکول محصولات، اتم‌های کربن توسط پیوندهای یگانه به هم متصل شوند، گفته می‌شود که این مولکول‌ها اشباع شده اند. حال اگر آنها با یک یا چند پیوند دوگانه به هم متصل شوند، گفته می‌شود که این مولکول‌ها اشباع نشده‌اند. مواد شیمیایی غیراشباع به عنوان مواد خوراکی پتروشیمی ترجیح داده می‌شوند، زیرا از نظر شیمیایی واکنش پذیر هستند و به راحتی می‌توانند به سایر مواد پتروشیمی تبدیل شوند.
مواد خوراکی مورد استفاده در صنعت پتروشیمی را می‌توان به سه گروه کلی تقسیم کرد: الفین‌ها، مواد معطر و گروه سوم که شامل گاز سنتز و مواد معدنی است.
انواع محصولات پتروشیمی
محصولات پتروشیمی به طور کلی به ۳ دسته تقسیم می‌شوند:
- محصولات بنیادی: شامل اتیلن، پروپیلن، گوگرد، بنزین، آمونیاک و… هستندکه اساس تولید در پتروشیمی را تشکیل می‌دهند.
- محصولات واسطه: این دسته، محصولات پایه را به خوراک مورد نیاز برای تولید محصولات نهایی تبدیل می‌کند، مانند PVC، اتیلن گلیکول، ملامین و…
- محصولات نهایی: برای ساختن لوازم و وسائل مورد استفاده صنایع و عموم مردم به کار می‌روند؛ مثل الیاف مصنوعی، لاستیک، وسایل پلاستیکی، کودهای شیمیایی، وسائل پزشکی و…
۹۹ درصد لاستیک ها از نفت و گاز طبیعی ایجاد می‌شوند و بیشتر آنها با استفاده از مواد اولیه نفتا تولید می‌شوند. نفتا در طی فرآیند تقطیر ایجاد می‌شود و سنگین تر از بنزین است. این ماده صرفاً به دلیل استفاده در تولید پلاستیک یکی از مهمترین مواد پتروشیمی است.
با توجه به تنوع مواد شیمیایی آلی و انبوه بودن روش‌های تولید آنها به محصولات مصرفی و صنعتی، این گزارش در وهله اول بر روی این نه (۹) محصول پتروشیمی، منابع اولیه و کاربردهای نهایی آنها متمرکز است؛ که این نه (۹) محصول مهم و کاربردی در صنعت پتروشیمی شامل موارد زیر است:
- متان: گاز گلخانه ای است که می تواند به عنوان سوخت استفاده شود و نیز اغلب در سوخت موشک گنجانده می‌شود.
- اتیلن: برای ساخت پلاستیک، فیلم و همچنین شوینده ها، روان کننده‌های مصنوعی و استایرن ها (جهت ساخت بسته بندی محافظ) استفاده می‌شود. از محصولات معروفی که شاید اسمشان را زیاد شنیده باشید، می توان به پلی اتیلن ها و پلی استایرن ها اشاره کرد.
- پروپیلن: گازی بی‌رنگ و بی بو که برای سوخت و ساخت پلی پروپیلن استفاده می‌شود، یک پلیمر پلاستیکی همه کاره که برای تولید محصولات مختلف از فرش گرفته تا کف سازه مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- بنزن: داروها، مبلمان، وسایل الکترونیکی و بسته بندی مواد غذایی از این ماده به‌دست می‌آیند.
- بوتان: گازهای هیدروکربنی هستند که به طور کلی برای تولید سوخت و همچنین بیشتر صنایع استفاده می‌شوند
- متانول: در عایق بندی حرارتی و ساخت‌وساز ساختمان از متانول استفاده می شود
- تولوئن: تولوئن‌ها جوهرها و وسایل ورزشی را ایجاد می‌کنند
- بوتادین: از بوتادین در ساخت لاستیک های مصنوعی استفاده می شود
- BTX (بنزن، تولوئن، زایلن): از موارد فوق، بنزن، تولوئن و زایلن هیدروکربن های معطر هستند.
دسته بندی محصولات پتروشیمی
کاربرد محصولات پتروشیمی
مواد شیمیایی اساسی و پلاستیک ، عناصر اصلی ساخت انواع مختلف کالاهای مصرفی با دوام و غیرقابل دوام هستند. وسایل متعددی که هر روزه با آنها سروکار داریم، لباس‌هایی که می‌پوشیم، مصالح ساختمانی که برای ساخت خانه‌ها و دفاتر کار ما استفاده می‌شود، انواع لوازم خانگی و تجهیزات الکترونیکی، بسته بندی مواد غذایی و نوشیدنی‌ها و بسیاری از محصولات مورد استفاده در حمل و نقل مختلف، از مواد شیمیایی و پلاستیکی، بدست می‌آیند که تولید اکثر قریب به اتفاق این کالاها بوسیله صنعت پتروشیمی امکان پذیر هستند. تقاضا برای مواد شیمیایی و پلاستیک ناشی از شرایط اقتصادی جهانی است که ارتباط مستقیمی با تقاضای کالاهای مصرفی دارد.
پزشکی
تولیدات پتروشیمی نقش زیادی در پزشکی دارند؛ زیرا از آنها برای ایجاد رزین، فیلم و پلاستیک استفاده می شود. در اینجا فقط چند نمونه ذکر شده است:
• از فنل و کومِن برای ایجاد ماده پنی سیلین (یک آنتی بیوتیک بسیار مهم) و آسپرین استفاده می‌شود.
• از رزینهای پتروشیمی برای تصفیه و ساخت داروها استفاده می‌شود، بنابراین هزینه‌ها کاهش یافته و روند تولید تسریع می‌شود.
• از پلاستیک‌ها و رزینهای ساخته شده برای ساخت دستگاه‌هایی مانند اندام مصنوعی و پوست استفاده می‌شود
• از پلاستیک‌ها برای تولید طیف وسیعی از تجهیزات پزشکی از جمله بطری‌ها، سرنگ‌های یکبار مصرف و موارد دیگر استفاده می‌شود.
داروهایی مانند استیل سالیسیلیک اسید (تسکین دهنده درد) ، آنتی هیستامین ها ، ضد باکتری ها، شربت سینه ، روان کننده ها و غیره همگی از مواد پتروشیمیایی تولید می شوند. همچنین رزین ها نیز در فرایند تولید و خالص سازی داروها مورد استفاده قرار می گیرند.
غذایی
از مواد پتروشیمی برای ساخت مواد نگهدارنده در مواد غذایی استفاده می‌شود که مواد غذایی را در بسته بندی یا قوطی تازه نگه می‌دارند. علاوه براین، مواد پتروشیمی در تولید بسیاری از شکلات‌ها و آب نبات‌ها نیز قابل استفاده است. رنگ‌های خوراکی ساخته شده توسط بخش پتروشیمی، در تعداد بی‌شماری از محصولات از جمله چیپس ، غذاهای بسته بندی شده و غذاهای کنسروی استفاده می‌شوند.
کشاورزی
از مواد پتروشیمی برای تولید همه چیز از ورق‌های پلاستیکی و مالچ گرفته تا سموم دفع آفات و کودها استفاده می‌شود. از پلاستیک‌ها برای ساختن ریسمان ، سیلاژ و لوله‌های آبیاری نیز استفاده می‌شود.
محصولات خانگی
از آنجا که از محصولات پتروشیمی برای ساخت پلاستیک، الیاف، لاستیک مصنوعی و فیلم استفاده می‌شود، لذا در بسیاری از بخش‌‌های محصولات خانگی، این مواد کاربرد چشم‌گیری دارند. از محصولاتی که در بخش خانگی استفاده می‌شود می‌توان به فرش، مواد شوینده، لباس، عطر، موم و … اشاره کرد.
محصولات پتروشیمی در صنایع آرایشی و بهداشتی
محصولات آرایشی و بهداشتی امروزه از مصرف بالایی در میان جوامع مختلف برخوردار هستند، هر چند در سال های اخیر تلاش برای جایگزین نمودن ترکیبات طبیعی با مواد شیمیایی مورد استفاده در آنها در حال انجام بوده است اما بسیاری از مواد پتروشیمیایی مورد استفاده در آنها هنوز غیر قابل جایگزین هستند. برخی از ترکیباتی که در لوازم آرایشی بهداشتی استفاده می شوند عبارتند از فنول اکسی اتانول، واکس ها و غیره.
صنعت اتومبیل سازی
امروزه تولید اتومبیل های سبک تر و دارای استحکام بیشتر به یکی از اولویت های تولید کنندگان تبدیل شده است. پلیمرها و کوپلیمرها که بخش بزرگی از آنها محصولات پتروشیمی هستند کمک زیادی در این زمینه به تولیدکنندگان کرده اند. مثالی از این ترکیبات پلی اتیلن سولفید است که در ساخت بخش های مختلف یک خودرو می تواند مورد استفاده قرار بگیرد.
شما می توانید مطالب و تصاویر خود را به آدرس زیر ارسال فرمایید.
bultannews@gmail.com
تولیدات کارخانه پتروشیمی چیست 
