نقش آفرینی یادگیری در کنترل اضطراب زلزله

به گزارش بولتن نیوز به نقل از پول نیوز، نزدیک به یک ماه است زلزله در هرمزگان خیمه زده و دست از سر مردم این منطقه بر نمی‌دارد، به نوعی که تنها در مدت دو هفته ۱۱۴ بار کیش را لرزانده، برخی مناطق را ویران و روستای سایه خوش را به صورت ۱۰۰ درصدی تخریب کرده است. این حجم از بلای طلبیعی زمین لرزه، باعث نگرانی‌های جدی برای مردم هرمزگان شده است. اما سوال اینجاست که چگونه می‌توان در این شرایط، وضعیت را مدیریت کرد؟

بی شک بخشی از مدیریت این بحران ادامه دار، خدمات رسانی و تامین نیاز‌های غذایی، دارویی، درمانی و لجستیکی به مردم زلزله زده است، اما بخشی که اهمیت بیشتری دارد، مدیریت روحی روانی مردم است. در این شرایط که بحران زلزله دست بردار نیست، باید به نوعی توانایی ذهنی مردم آماده شود که بتوانند بسادگی از کنار این همه زلزله و پس لرزه عبور و شرایط زمین لرزه را تحمل کنند. مهمتر اینکه کشور ما روی گسل زلزله قرار دارد و امکان وقوع زلزله در هر گوشه از کشور در هر لحظه احتمال می‌رود. برای آنکه هر فردی بتواند این شرایط را تحمل کند، نیاز به پیش زمینه روحی دارد. در این رابطه با حسن غفوری روانشاس گفتگو کردیم.

این روانشناس با تاکید بر اهمیت نقش یادگیری در کنترل اضطراب زلزله گفت: حتماً شما هم متوجه شده اید، گاهی اوقات، دقایق قابل‌توجهی را بدون هوشیاری کامل و توجه به رانندگی در اتومبیل در حال گفتگو بوده‌اید، در این شرایط تمامی ارگانیسم‌های دنیا جهت واکنش به موقع و مناسب و کاهش مصرف انرژی، میل به تصمیم گیری و رفتار خودران (اتوماتیک) و غیر ارادی دارند.

وی با تاکید بر اینکه یادگیری باعث تغییر رفتار خواهد شد بدون آنکه موجود زنده نیاز به تجربه دوباره و تصمیم سازی داشته باشد گفت: مساله اینجاست که چگونه می‌توان از این اصل اساسی علم رفتاری، در کاهش اضطراب و آسیب‌های سوانح و بلایای طبیعی استفاده کرد؟

غفوری با اشاره به برنامه‌هایی که برای آماده سازی مردم صورت می‌گیرد افزود: تقریباً در تمامی کشور‌های زلزله خیز مانند ایران، مانور‌هایی برای درونی سازی همین مدل یادگیری انجام میشود تا دستپاچگی و آسیب‌های ناشی از آن هنگام وقوع زلزله کاهش پیدا کند.

وی با هشدار نسبت به تبعات هراس در شرایط زلزله به ویژه از نوع افراطی گفت: همانطور که در بسیاری از اتفاقات و سوانح مانند سیل، زلزله و آتش سوزی گزارش شده، هول و هراس و ترس از آسیب دیدن که به صورت غریزی برای بقا و تامین امنیت در سیستم لیمبیک مغزی به صورت ناهشیار فعال می‌شود، باعث واکنش‌های ناخودآگاه شده و ممکن است در نهایت خود باعث آسیب شود.

این روانشناس با ذکر مثالی گفت: شخصی که شنا بلد نیست و در حال غرق شدن است، امکان دارد با یک سری رفتار‌های حساب نشده، خود و کسی که برای نجات او وارد کارزار می‌شود را به خطر بیندازد. اتفاقی که بار‌ها در هنگام زلزله شاهد بودیم و واکنش‌هایی که نه تنها کمکی نمی‌کند، بلکه می‌تواند تاثیرات مخربی داشته باشد.

وی با تاکید بر اینکه به دلیل غریزی بودن تلاش برای بقا، در لحظات دریافت تهدید همچون زلزله، افراد به سختی می‌توانند رفتار متمدنانه یا حتی عاقلانه‌ای را در پیش گیرند گفت: اینجاست که یادگیری‌های از قبل درونی شده، جهت کاهش آسیب و رفتار حساب شده خودنمایی می‌کند. به شکلی که همچون مثال رانندگی، حتی به صورت ناهشیار و خودران بتواند جلوی آسیب به خود و دیگران را گرفته یا دست کم آن را کاهش دهد.

این اظهارات نشان می‌دهد که لازم است مردم ایران که روی گسل‌های متعدد زلزله زندگی و دایم زمین لرزه‌های کوچک و بزرگی را در مقیاس زلزله تجربه می‌کنند، آموزش‌های لازم را در شرایط ثبات ببینند تا در صورت بروز زلزله، به صورت خودران اقداماتی را انجام دهند تا بتوان از وضعیت بحران عبور کرد.