کجا ارشد اقتصاد بخوانیم؟

گروه اقتصادی- حامد قدوسی، کارشناس اقتصادی نوشت:این متن را سال ۱۳۹۸ نوشته بودم و دوستان زیادی پیش‌نهاد کردند که، با اندکی بروزرسانی، بازنشر کنم. آن سال و امسال تعداد زیادی پیام از دوستان جوان گرفتم که می‌پرسیدند به کدام دانشگاه بپیوندند؟ در نتیجه فکر کردم شاید یک پست برای پاسخ‌گویی کلی مفید باشد.

به گزارش بولتن نیوز،  اول از همه بگویم که اطلاعات من بسیار محدود است و مشاهدات زیادی هم ندارم که بتوانم پاسخ پخته‌ای بدهم. این پست را می‌نویسم که از بازخوردهای تکمیلی دیگران هم بهره ببریم.

۱) اولین قدم این است که به این سوال کلیدی پاسخ بدهیم که «بعد از ارشد می‌خواهید چه کار کنید؟» در ایران بمانید و پس از ارشد به عنوان محقق و مشاور کار کنید؟ در ایران بمانید و دکترا بخوانید و وارد دانش‌گاه شوید؟ به خارج بروید و سریع وارد بازار کار شوید؟ به خارج بروید و سریع یک دکترای خوب بگیرید و برای خدمت به کشور برگردید؟ به خارج بروید و دکترا بگیرید و همان‌جا بمانید؟ یک ارشد اقتصاد بگیرید تا دیدتان نسبت به دنیا غنی‌تر شود ولی برای شغل سراغ مسیرهای دیگری (مثل تخصص دوره لیسانس‌تان) بروید؟

پاسخ این سوالات اثر کلیدی روی انتخاب دانش‌گاه مقصد دارد. مثال عینی بزنم: در دهه هفتاد بچه‌هایی که ارشد را در موسسه نیاوران می‌گرفتند آموزش خیلی خوبی روی «داده‌های اقتصاد ایران» دریافت می‌کردند و مثلا در کار با موضوعاتی مثل بودجه خانوار یا سری‌های زمانی اقتصاد ایران دست به آچار می‌شدند. شریف در چند سال اول تاسیسش از این جهت از نیاوران عقب‌تر بود.

به نظرم همین موضوع در انتخاب بین شریف و خاتم تا حدی ملموس است. الان شریف برای کسی که می‌خواهد روی «اقتصاد ایران» یا «اقتصاد سیاسی» کار کند انتخاب به‌تری است ولی اگر کسی می‌خواهد کار نظری در حوزه خرد و طراحی بازار انجام بدهد احتمالا خاتم گزینه قوی‌تری است.

۲) کیفیت آموزش در دانش‌گاه‌های داخل مرتبا بالا رفته است و به نظرم برای کسی که خودش جدی است، شریف و خاتم و نیاوران و علامه و تهران و الخ همه‌گی فرصت‌های خوبی برای آموختن دارند. الان هم که زمان نسبتا طولانی از پیوستن فارغ‌التحصیلان ارشد داخل به دانش‌گاه‌های مختلف دنیا گذشته است، می‌بینیم که دوستان موفق زیادی از همه دانش‌گاه‌ها (از شریف گرفته تا علامه و بهشتی و تهران) در دنیا حضور دارند.

۳) به نظرم کیفیت آموزش پایه بین شریف و خاتم و با مقداری فاصله تا حدی نیاوران کمابیش قابل مقایسه است. خصوصا خاتم و شریف به نوعی تعادل برابر رسیده‌اند. اگر شریف مدنی‌زاده را دارد، خاتم هم جوشقانی را دارد. در مقابل علی ابراهیم نژاد، حمیدرضا آرین و شیوا زمانی شریف، خاتم مهدی حیدری و پژمان عابدی‌فر و مهدی حق‌باعلی را دارد و در مقابل فرشاد فاطمی و محمد وصال در شریف، بهرنگ کمالی و سپهر اکباتانی در خاتم هستند. نهایتا رحمتی و مروتی هم پروفایل مشابه دارند. در سنجی احتمالا کمی تفاوت هست چون در شریف کشاورز و برکچیان (بروزرسانی: فکر می‌کنم از شریف رفته) و وصال گروه بزرگ‌تر و قوی را تشکیل می‌دهند ولی خاتم فقط لیلا شیوا را دارد. و البته شریف اشخصی مثل مسعود نیلی و امینه محمودزاده را در حوزه کلان-سیاسی-ایران دارد که خاتم دقیقا معادل‌شان را ندارد. در مقابل خاتم فرشاد حق‌پناه را در حوزه تئوری مالی دارد که شاید در شریف معادل ندارد (بروزرسانی: فکر می‌کنم فرشاد از خاتم رفته است.)

۴) به لحاظ سمینارها و تعامل با محققان مدعو احتمالا خاتم وضعیت به‌تری دارد.

۵) شریف مزیت اندازه بزرگ‌تر جمعیت دانش‌جویی (اثر شبکه‌ای) و تجربه شخصی حضور در یک دانش‌گاه بزرگ‌تر را دارد (خصوصا اگر در دوره لیسانس جای دیگری بوده‌اید). خاتم امتیاز امکانات فیزیکی و کمک هزینه و الخ به‌تر برای سرانه دانش‌جو.

۶) از دید پذیرش؟ نمی‌‌دانم چون از خاتم هنوز مشاهده‌ای نداریم ولی به نظرم در ۲-۳ سال آینده، دو گروه به هم نزدیک خواهند شد و بعید می‌دانم برای کسی که امسال وارد ارشد می‌شود این جنبه تفاوت معنی‌داری باشد. (بروزرسانی: پس از مشاهده عمل‌کرد خاتم و شریف در جایابی دکترا به نظر این پیش‌بینی دو سال قبل درست بود.)

۷) آیا مهندسی سیستم‌های اقتصاد یا اقتصاد اهمیت خاصی دارد؟ به نظرم نه!

۸) برای کسی که می‌خواهد در حوزه اقتصاد انرژی و منابع طبیعی کار کند احتمالا نیاوران گزینه قابل تامل و جدی است (علی متوسلی و مهدی فدایی و حمیده اصفهانی و تا حدی محمد حسینی و جلالی نایینی + هیات علمی قوی گروه حمل و نقل). متاسفانه با رفتن خیابانی و مزیکی (هر دو به علامه)، کوثر یوسفی (تهران) و مهدی صادق‌زاده از قدرت موسسه کاسته شده است. هر چند ظاهرا هم‌کاری تدریس ادامه دارد.

۹) در دانش‌گاه‌هایی مثل تهران و علامه هم جمع خوبی از دوستان جوان و فعال مثل مهدی ناجی و کوثر یوسفی و هما اصفهانی و عطیه وحیدمنش (تهران) و آرین دانشمند و ناصر خیابانی و ... (علامه) جمع شده‌اند. ولی از عمل‌کرد جایابی بازار کار و دوره دکترا این دانش‌گاه‌ها متاسفانه اطلاع ندارم :(

۱۰) راستی شنیدم که تیاس (خاتم) امسال دوره مالی هم برگزار می‌کند و طبق شنیده‌ها گروه اقتصاد و مالی خاتم کم‌کم تفکیک ملموس‌تری خواهند داشت و شاید هر کدوم بیش‌تر به سمت مباحث تخصصی‌تر بروند. در نسخه قبلی، اشتباهی مهدی حق‌باعلی را به جای خاتم، در شریف نوشته بودم.