ایران فرصت را از دست داد یا فرصت خلق کرد؟

گروه سیاسی - مصطفی مطهری:سفر «رافائل گروسی» مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به تهران جهت انجام مذاکره و گفتگو با ایران در آستانه اجرای ضرب العجل ایران در راستای تعلیق پروتکل الحاقی و تعهدات برجامیِ فرا پادمانی نگاه ها را بخود جلب کرد؛ وقتی این توجهات بیشتر شد که ماحصل این سفر، بیانیه ای مشترکی شد که در آن ایران و آژانس بین المللی اتمی اعلام کردند که ایران اجرای اقدامات داوطلبانه را از روز سه شنبه متوقف می کند و در مقابل نیز دسترسی آژانس به برخی فعالیت‌ها و تجهیزات نظارتی هم برای حداقل سه ماه متوقف خواهد شد.

به گزارش بولتن نیوز، در واقع این بیانیه که نتیجه گفتگو و مذاکرات میان طرفین و دیدار گروسی با محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه و علی اکبر صالحی رییس سازمان انرژی اتمی ایران بود موجب اعتراض مجلس قرار گرفت؛ چرا که بیانیه مذکور در نزد مجلسی ها به معنای نادیده گرفتن طرح دو فوریتی به تصویب رسیده در ارتباط با ضرب العجل ایران و دادن فرصت دوباره به غربی ها جهت فشار به ایران قلمداد می شود. این در حالی است که دولت و وزرات خارجه، در دفاع از خود و این بیانیه که یک دستاورد مهم برای خود تلقی می کنند مدعی هستند توافق ایران و آژانس خارج از قانون مجلس نیست و هیچ دسترسی فراپادمانی به آژانس اعطا نشده است و هر آنچه در این باره با آژانس مورد توافق مشترک قرار گرفته بر پایه ایجاد نظم جدید در روابط ایران و آژانس بین المللی اتمی و در چارچوب پادمان بوده است.

خلاصه بیانیه مشترک و تفاهمات مندرج در آن بنا بر آنچه رسانه ای شده، این است 1- اجرای پروتکل الحاقی و دسترسی‌های برجامی به‌ طور کامل متوقف شود و صرفاً تعهدات پادمانی ایران اجرا می‌شود؛ پس طبق قانون مصوب مجلس، هیچ گونه دسترسی فراپادمانی وجود ندارد و بازرسی های فراپادمانی نیز متوقف شده اند. از این رو بنا بر این بند و بر طبق ادعای شورای امنیت ملی باید فردا منتظر خبر تأیید و اجرای تمام نظارت‌های فراپادمانی باشیم. 2- آنچه مربوط به بند دو می باشد با ادعای رسانه ای گروسی و اهداف آژانس همخوان و همراه است. در بند دوم آمده است ایران به مدت 3 ماه اطلاعات برخی فعالیت‌ها و تجهیزات نظارتی را در پیوست مشخص شده، ضبط می کند ولی ان را در اختیار آژانس قرار نمی دهد، بلکه در نزد ایران باقی می ماند. نکته مهم در این بند مهلت سه ماهه ای که داده شده است. در مدت این سه ماه ایران خواستار لغو کامل تحریم ها می باشد. در واقع شرط ایران برای دادن اطلاعات ضبط شده و برگشت به روال عادی نظارت که در این سه ماه با محدودیت انجام می شد، لغو کامل تحریم هاست. اما در صورتی که خواسته ها و مطالبات ایران تأمین نشود، ایران نیز بطور متقابل، در اولین گام اطلاعات ضبط شده را برای همیشه پاک خواهد کرد. در واقع آنچه در این بند بدان اشاره شده است با هدف تداوم راستی‌آزمایی و نظارت ضروری مورد موافقت قرار گرفته است. همان موضوعی که گروسی در مصاحبه های انجام شده به آن به عنوان یک دستارود مهم اشاره کرده است. بطوریکه گروسی در این باره گفته است که میان ایران و آژانس انرژی اتمی به یک تفاهم موقتی دو جانبه فنی و درک متقابل از هم دست یافته ایم؛ بنحویکه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به راستی‌آزمایی ضروری و نظارت در ایران ادامه می‌دهد. با این تفاسیر می توان گفت آژانس نسبت به گذشته محدودیت هایی دارد اما در عمل ممنوعیتی ندارد.

اما آنچه در این باره، قابل توجه می باشد این است که اولاً به نظر می رسد تهدیدات ایران به بار نشسته است و همین امر موجب تکاپوی غربی از طریق نهادهای مربوطه مانند آژانس در این باره شده است. دوماً ایران باید از شرایط مذکور نهایت استفاده را ببرد و تسلیم سیاست ها یا راهبردهای فریبنده نشود. سوماً ایران می باید قبل از صدور بیانیه مشترک ضمن برآورد شرایط و اوضاع، فرصت انتخاب را از غربی ها سلب کند. بدان معنا که همانطور غربی ها به دنبال زمان خریدن هستند تهران نیز باید فرصت و زمان را از آنها سلب می کرد و آنها مجبور به انتخاب می کرد؛ انتخابی که مسلماً با قبول شروط ایران همراه می شد که می توانست به رفع محدودیت ها و تحریم ها بیانجامد نه کاهش محدودیت ها و تحریم ها.