دندان عقل را بکشید!

به گزارش بولتن نیوز، دندان عقل به آخرین دندان در هر قوس فکی گفته می‌شود که بین ۱۸ تا ۲۵ سالگی (در برخی افراد امکان دارد زود تر هم رویش کند) در دهان می‌روید و دندانپزشکان اصطلاحاً آن را «آسیای سوم» می‌نامند.

اما کرسی سوم دندانی است که دیرتر از دندان‌های دیگر در‌می‌آید، یعنی زمانی که رویش همه دندان‌‌ها کامل می‌شود؛ به‌همین دلیل به دندان عقل معروف است. شاید این جمله زیاد به گوش‌تان خورده باشد که می‌گویند «فرد عقل رس شده است» یعنی دندان عقل‌اش درآمده است و دیگر بچه نیست اما همین دندان عقل بلاهایی سر بقیه دندان‌ها می‌آورد که شاید خیلی از آنها خبر نداشته باشید.

در طب دندانپزشکی اصولا سه نوع دندان عقل داریم: دندان عقلی که به صورت کامل روییده است، دندان عقل نیمه نهفته و نهفته که زمانی به صورت نهفته و نیمه نهفته رشد می‌کند که استخوان فک فضای کافی برای رویش آن نداشته باشد.

چرا انسان دندان عقل دارد؟ دندان های عقل تا پیش از کشف آتش و طبخ غذاها با آن ابزارهایی بسیار سودمند برای جویدن بودند. تصور کنید اگر رژیم غذایی تان کاملا از گوشت خام، دانه ها و گیاهان سفت تشکیل می شد آنگاه به دندان های بیشتری برای جویدن این غذاها نیاز داشتید. در واقع شاید به همین خاطر باشد که دندان های عقل بعد از بلوغ در می آیند.

اغلب افراد جامعه مشکلاتی با دندان عقل دارند. از جمله دردسرهایی که دندان‌های عقل روییده، نهفته و نیمه نهفته می‌توانند ایجاد کنند، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

الف. اثر فشاری محدودیت فضا در قوس فکی یا رشد دندان عقل در جهات نادرست موجب مشکلاتی مانند این موارد می‌شود:

۱. تحلیل ریشه دندان آسیای دوم (در صورت الگوی رشدی نادرست دندان (به صورت افقی)

۲. تشکیل کیستها و تومورهای با منشأ دندانی در اطراف دندان عقل نهفته که بسته به نوع ضایعه ممکن است خوش‌خیم یا بدخیم باشند.

۳. تضعیف استخوان فک توسط یک دندان نهفته و عدم استحکام مکانیکی استخوان فک در برابر ضربه

۴. نامرتب شدن و درهم ریختگی بقیه دندان‌های فک

در طول تاریخ چگونگی ساختار بدن انسان دستخوش تغییرات متعدد شده است. یکی از این تغییرات در انسان امروزی کوچک‌تر شدن استخوان فک بود که باعث شد تا امکان جای گرفتن مناسب هر ۳۲ دندان در دهان از او سلب بشود. به همین خاطر زمانی که دندان عقل درمی‌آید، ممکن است به‌خاطر نداشتن فضای کافی به دندان‌های مجاورش فشار وارد کند و مشکل‌ساز بشود.

مشکل دیگر مربوط به زمانی است که دندان‌های دیگر امکان پدیدار شدن کامل دندان عقل را به آن نمی‌دهند و نصف‌ونیمه سر بر می‌آورد. این مسئله باعث می‌شود تا منفذ کوچکی در اطراف دندان عقل به وجود بیاید و باکتری‌ها از طریق آن به قسمت داخل لثه راه پیدا کنند.

عفونت ناشی از ورود باکتری‌ها می‌تواند منجر به درد، ورم کردن، خشکی فک و برخی اختلالات دیگر بشود. به‌علاوه زمانی که دندان کامل بیرون نمی‌آید، احتمال خراب شدن آن یا آسیب رساندنش به لثه بیشتر می‌شود، چراکه معمولا در تماس با برس مسواک قرار نمی‌گیرد و مانند دیگر دندان‌ها از آلودگی پاک نمی‌شود.

معمولا جوانه دندان عقل از حدود سن ۱۱، ۱۲ سالگی شروع به تشکیل می کند یعنی زمانی که عمده دندان های دائمی رویش پیدا کرده اند. بعد از شکل گیری دندان، فرآیند رویش آغاز می شود که معمولا در سن ۱۸، ۱۹ سالگی است. چون این دندان در سنی رویش پیدا می کند که فرد دارد پا به مرحله بزرگسالی می گذارد به آن دندان عقل (wisdom tooth) می گویند.

این نوع دندان عقل معمولا زیر استخوان فک یا بافت نرم رشد می‌کند که در مورد نیمه نهفته فقط بخش اندکی از آن از لثه درآمده است. دندان‌های عقل نهفته می‌توانند باعث التهاب و تورم لثه، پوسیدگی خود دندان عقل یا دندان‌های مجاور شوند. این دندان باید به طور کامل جراحی شود، زیرا اگر فقط قسمتی از آن خارج شود این قسمت می‌تواند بستر رشد باکتری را فراهم و ایجاد عفونت کند. عفونت باعث درد و تورم در فک و دهان می‌شود.

از دیگر مشکلات آن می‌توان به از بین رفتن ریشه دندان آسیاب دوم، به وجود آمدن کیست‌ها در اطراف دندان عقل، ضعیف شدن استخوان فک توسط دندان عقل نهفته و در نهایت بهم ریختگی دندان‌های دیگر اشاره کرد.

یکی از عفونت‌های دندان عقل نهفته پری کورونیت (pericoronitis) است. این عفونت اگر درمان نشود، ممکن است در داخل گردن و گلو پخش شود.