نتایج جنگ دوم قراباغ برای ترکیه و جمهوری آذربایجان

گروه بین الملل: در حالی که ترکیه از دستاوردهای جنگ دوم قراباغ راضی است اما مردم جمهوری آذربایجان همچنان در حسرت دستیابی به قراباغ و در نگرانی از سرنوشت این منطقه اند.

به گزارش بولتن نیوز،برهان حشمتی در یادداشتی در رابطه با نتایج جنگ دوم قره باغ برای ترکیه و جمهوری آذربایجان نوشت: پس از گذشت بیست روز از توافق ترک مخاصمه جمهوری آذربایجان و ارمنستان و نزدیک شدن زمان برگزاری "رژه پیروزی" در باکو با حضور رجب طیب اردوغان، رییس جمهوری ترکیه و نمایندگان ارتش ترک در دهم دسامبر، قرائن موجود حکایت از این دارد که روسیه و ترکیه به اهدافشان از جنگ قراباغ رسیدند. اما هدف اصلی جمهوری آذربایجان از این جنگ یعنی آزادسازی قراباغ نه تنها تامین نشده است، بلکه تامین آزادی قراباغ دشوارتر و پیچیده تر نیز شده است.

اینکه ترکیه به اهداف خود از جنگ نیابتی در قفقاز رسیده است، هم در توافق نامه امضاء شده توسط الهام علی اف، رییس جمهوری آذربایجان و نیکول پاشینیان، نخست وزیر ارمنستان در دهم نوامبر در مسکو و هم در تحولات حادث شده بعد از این توافق ، شواهد مختلفی دارد. در توافق دهم نوامبر، برقراری ارتباط جمهوری آذربایجان با نخجوان از طریق ارمنستان در نظر گرفته شده است که روسای جمهوری آذربایجان و ترکیه این بند از توافق مسکو را به معنای تصویب برقراری ارتباط زمینی میان جمهوری آذربایجان و ترکیه تعبیر می کنند و حتی رسانه ها و مقامات ترکیه ای از آن به عنوان "دالان ترک" یاد می کنند. "دالان ترک" آرزوها و آمال ترک گرایان افراطی را برای ارتباط زمینی ترکیه با حوزه جغرافیایی که آن "جهان ترک" می نامند، تامین می کند. علاوه بر این، مقامات ترک در چانه زنی های سیاسی و دیپلماتیک با روس ها به حضور ترکیه در مرکزی تحت عنوان "مرکز نظارت بر آتش بس در قراباغ" دست یافته است و تحت پوشش همین توافق آنکارا - مسکو، نمایندگان نظامی ترکیه در شهرستان آق دام جمهوری آذربایجان که اخیرا براساس توافق دهم نوامبر از ارمنستان بازپس گرفته شد، مستقر خواهند شد.

ترکیه علاوه بر دستاوردهای نظامی و سیاسی که از توافق دهم نوامبر حاصل کرده است، با این ژست که حامی نظامی اصلی جمهوری آذربایجان در جنگ دوم قراباغ بوده است، امتیازات گسترده نظامی و امنیتی از باکو اخذ و در واقع اخاذی کرده است. ترکیه قصد دارد به نخستین صادر کننده تسلیحات و مهمات به جمهوری آذربایجان تبدیل شود و جای روسیه و اسراییل را رد فروش تسلیحات به باکو بگیرد که البته، این هدف محقق شدنی به نظر نمی رسد، اما مشخص است که فروش تسلیحاتی آنکارا به باکو افزایش خواهد یافت و سود کلانی را نصیب ترکیه خواهد کرد. همچنین، پس از گذشت نزدیک به چهار ماه، بیش از ده هزار نیروی نظامی ارتش ترکیه که برای برگزاری مانورهای پیش از جنگ قراباغ به جمهوری آذربایجان اعزام شده بودند، همچنان در این جمهوری باقی مانده اند و جنگنده های اف 16 ترکیه نیز همچنان در جمهوری آذربایجان مستقرند و هم اکنون ترکیه خود را قدرت فائقه نظامی در جمهوری آذربایجان تلقی می کند. زیرا، بیشترین تعداد نظامیان و مستشاران نظامی خارجی مستقر در جمهوری آذربایجان هم اکنون به ترکیه اختصاص دارد. این تعداد نیروهای نظامی ترکیه در جمهوری آذربایجان، حتی از 1960 نیروی نظامی که روسیه تحت عنوان "صلح بان" در قراباغ مستقر کرده است و نیز از شمار نامعلوم مستشاران نظامی رژیم صهیونیستی بیشتر شده است.

گرچه رجب طیب اردوغان، رییس جمهوری ترکیه در حین جنگ دوم قراباغ تاکید کرده بود که این جنگ تا آزادی قراباغ ادامه خواهد یافت و قبل از آزادی قراباغ نمی تواند پایان پذیرد، حضور الهام علی اف در مسکو در دهم نوامبر برای امضای توافق ترک مخاصمه با ارمنستان بدون دستیابی به آزادی قراباغ نشان داد که اردوغان پس از اطمینان خاطر یافتن از دستیابی به بخشی از مطامع ترکیه در جمهوری آذربایجان، با حضور علی اف در نشست امضای توافق در مسکو موافقت کرده است. پیش از آن، مولود چاووش اوغلو، وزیرخارجه ترکیه در دیدار با الهام علی اف از اینکه وی در طول جنگ قراباغ هر روز دستکم دو بار با رجب طیب اردوغان گفتگوی تلفنی و مشورت می کند، ابراز رضایت کرده بود.
اکنون در حالی که ترکیه از دستاوردهای حاصل از جنگ دوم قراباغ راضی به نظر می رسد، مردم جمهوری آذربایجان همچنان در حسرت دستیابی به قراباغ و در نگرانی از سرنوشت این منطقه باقی مانده اند. مردم جمهوری آذربایجان دستکم 2783 نفر از جوانان داوطلب و نظامیان ارتش خود را به عشق دستیابی به قراباغ کوهستانی فدا کردند و اکنون به همین علت، مطالباتشان برای آزادی قراباغ جدی تر و قوی تر از گذشته شده است. در تبلیغات رسمی جاری در جمهوری آذربایجان، با توجه به بازپس گیری نواحی اطراف قراباغ کوهستانی از ارمنستان ، ارتش جمهوری آذربایجان به عنوان طرف پیروز در این جنگ معرفی و به مردم جمهوری آذربایجان دستیابی به قراباغ در پنج سال آینده براساس توافق مسکو و با تداوم حمایت های سیاسی و نظامی ترکیه وعده داده می شود. اما، کارشناسان معتقدند نگرانی روانی مردم جمهوری آذربایجان طی پنج سال آینده شدیدتر از هر زمان دیگری خواهد بود و در پایان این پنج سال نیز باید جمهوری آذربایجان برای درخواست از مسکو جهت خروج نظامیان روسیه از قراباغ و شروع جنگی دیگر برای دستیابی به قراباغ تصمیم سختی بگیرد یا اینکه تصمیم سخت تری برای سکوت کردن به منظور اعلام رضایت برای تمدید خودکار حضور نظامیان روسیه در قراباغ اتخاذ کند. در پنج سال آینده، معادلات سیاسی داخلی جمهوری آذربایجان نیز تحت تاثیر همین نگرانی روانی ناشی از پیچیده تر شدن حل بحران قراباغ رقم خواهد خورد و شواهدی همچون تشدید جنگ لفظی الهام علی اف و مخالفانش پس از 44 روز آتش بس در طول جنگ دوم قراباغ نشان می دهد که سرکوب سیاسی و در عین حال واکنش های مخالفان حکومت علی اف در جمهوری آذربایجان در سال های آتی تشدید خواهد شد و این نیز از دیگر تبعات ناخواسته جنگ دوم قراباغ برای جمهوری آذربایجان است.