داستان دو جلدی 2065 تناقض در انتخاب و سایه حقیقت یک رمان فلسفی و مهیج با ادبیاتی نوآورانه چالشی ذهنی برای درک رفتار انسان و تقابل بین اخلاق و انتخاب درست است. جلد دوم کتاب با عنوان سایه حقیقت که به تازگی توسط نشر فرهنگ ایلیا منتشر شده، به اهمیت توانایی بازاندیشی و اراده انسان می پردازد و پرسش های عمیقی در ذهن خواننده ایجاد می کند.
در عصری که انسان همواره در جستوجوی معنا، انتخاب، و حقیقت بوده است، ادبیات داستانی همچنان پناهگاهی امن برای بازاندیشی در باب مفاهیم بنیادین انسانی به شمار میرود. مجموعه رمان «۲۰۶۵» نوشته وحید زارعی، در دو جلد تناقض در انتخاب و «سایه حقیقت»، نه صرفاً روایت آیندهای خیالی، بلکه کاوشی درونی در تاریخ مکرر انسان است؛ تاریخی که در آن همواره انتخاب، تعصب، سلطه و شهامت اندیشیدن در کشمکشاند. این دو کتاب نه به آیندهای دور و دستنیافتنی، بلکه به اعماق روان انسانی و چالشهایی اشاره دارند که قرنهاست انسان با آنها مواجه است.
درونمایه اصلی این دو رمان، پرسش از «اراده آزاد» است: آیا ما در تصمیماتی که میگیریم، واقعاً آزاد هستیم؟ یا آنگونه که نظامهای کنترلی پیچیده، ذهنیتهای مسلط، و قانونهای تثبیتشده میخواهند، ما صرفاً تابع ساختارهایی تقدیسشدهایم که مجالی برای بازاندیشی نمیگذارند؟ رمان با هوشمندی تمام، پاسخ صریحی به این پرسش نمیدهد؛ بلکه با خلق موقعیتهایی پیچیده، مخاطب را وامیدارد تا از خود بپرسد: اگر من در جای شخصیتها بودم، چه میکردم؟
«۲۰۶۵» در ظاهر، روایتی است داستانی با رگههایی از علم و تخیل، اما در لایههای زیرین، به ژرفای فلسفه اخلاق، تعارض بین اصول و احساس، و مهمتر از همه، قدرت بازاندیشی انسان میپردازد. شخصیتها در دل انتخابهایی قرار میگیرند که نه سیاهاند و نه سفید؛ موقعیتهایی که هیچ پاسخ سادهای ندارند و همین، جذابیت اصلی داستان است. انتخابهایی که ممکن است از منظر فایدهگرایانه درست به نظر برسند، اما از منظر وظیفهگرایی اخلاقی، به چالشی بنیادین تبدیل شوند.
نویسنده کتاب وحید زارعی با بهرهگیری از روایتی چندلایه، مفاهیمی چون «حق تصمیمگیری»، «مسئولیت فردی» و «خودآگاهی» را در بستری ملموس برای مخاطب مطرح میکند. این نه یک سخنرانی فلسفی انتزاعی است، بلکه بازتابی از واقعیتهای زندگی در جامعهای است که روز به روز بیشتر به تصمیمگیری ماشینی، ذهنیسازی حقیقت، و استانداردسازی رفتارها تن میدهد. در چنین جهانی – که نه محدود به آینده، بلکه ریشهدار در گذشتهی بشر است – پرسش از اینکه چه کسی هستم و چرا چنین تصمیمی میگیرم، به پرسشی شورشی و نجاتبخش تبدیل میشود.
کتاب 2065 تناقض در انتخاب از سفر راوی به یک کشور پیشرفته به نام نیوآیلند شروع میشود جایی که به ظاهر قرار است یک پروژه تحقیقاتی انجام شود. اما بعد از ورود راوی به منزل دوست پژوهشگرش به چالشهایی اعم از خانوادگی و اجتماعی وارد میشود که هیچ کدام برای خواننده قابل پیش بینی نیست.
بیماری کودکی به نام اِما و تلاش برای نجات جان کودک بنمایه اصلی داستان است که تناقض بین اخلاق و درستی انتخاب را آشکار میکند.
در «تناقض در انتخاب»، داستان از خلال تضاد میان احساس انسانی و منطقهای صلب آغاز میشود. شخصیتها در مواجهه با نظامهایی که برایشان «درستترین تصمیم» را طراحی کردهاند، مجبورند تصمیمهایی بگیرند که نه فقط بر سرنوشت فردیشان، بلکه بر نظام ارزشگذاری کل جامعه تأثیر میگذارد. نکته قابل توجه آن است که داستان هرگز از مخاطب نمیخواهد موضعی مشخص بگیرد؛ بلکه او را دعوت میکند به مواجهه با «ابهام اخلاقی» — همان وضعیتهایی که نه قانون و نه وجدان، پاسخ قاطعی برای آن ندارند.
جلد دوم 2065 سایه حقیقت
در جلد دوم، «سایه حقیقت»، پرسشها ژرفتر و شخصیتر میشوند. اکنون دیگر فقط با تصمیماتی برای نجات یا شکست یک سیستم روبرو نیستیم، بلکه با کاوشی درونی برای کشف «حقیقت» و رهایی از پیشفرضها، کلیشهها و تعصبات سروکار داریم. نویسنده این بار به سراغ مفهومی میرود که در فلسفه اگزیستانسیالیسم بارها به آن پرداخته شده: اینکه حقیقت، پیش از آنکه بیرونی باشد، امری درونی است؛ کشف آن نیازمند شهامت، مسئولیتپذیری و عبور از سایههایی است که خودمان برای خویش ساختهایم.
رمان در این جلد، به جای آنکه درباره قدرت تکنولوژی هشدار دهد، درباره قدرت تفکر انسانی سخن میگوید؛ آن قدرتی که میتواند در برابر تمام سلطهها، با یک انتخاب انسانی، معادله را بر هم زند. شخصیت اصلی، با اینکه در معرض بیشترین فشارهای سیستماتیک و روانی قرار دارد، سرانجام نشان میدهد که توانایی «نه گفتن» به آنچه تمام سازوکارهای جامعه بهعنوان «درستترین گزینه» معرفی میکنند، همان نقطه آغاز انسان بودن است.
ویژگی درخشان این دو کتاب، عدم داوری قطعی درباره شخصیتها و موقعیتهاست. خواننده درگیر قضاوت نمیشود، بلکه دعوت به اندیشیدن میشود. گویی نویسنده، با هر فصل، آینهای پیش روی ما میگذارد تا خود را در موقعیتی مشابه بیازماییم. این بازاندیشی مداوم، نقطه تمایز آثار زارعی از بسیاری از داستانهای علمیتخیلی یا داستانهای فلسفی رایج است؛ آثاری که اغلب در دام پیچیدگی یا شکوه سطحی میافتند، بیآنکه به جوهر انسانی بپردازند.
نکته مهمی که در سطرسطر این دو جلد دیده میشود، این است که هر الگوریتم، ذهنیت، ساختار یا قانونی که تقدیس شود و امکان اصلاح، نقد یا عبور از آن سلب گردد، سرانجام انسان را به بند خواهد کشید. چه آن قانون لباس دین بر تن داشته باشد، چه ردای علم و تکنولوژی. نویسنده با روایتی داستانی، تلنگری جدی میزند به مخاطبی که ممکن است ناخودآگاه در بند ساختارهایی گرفتار شده باشد که «درست» بودنشان را بدیهی پنداشته است.
«۲۰۶۵» نقدیست بر توهم ارادهی آزاد مطلق. در جهانی که میلیونها متغیر بیرونی بر تصمیمهای فرد تأثیر میگذارند، پافشاری بر آزادی کامل، خود به توهمی جدید بدل میشود. اما آنچه رمان پیشنهاد میدهد، نوعی خودآگاهی انتقادی است؛ خودآگاهی به شرایط، به ذهنیتهای القاشده، به تعصبات نادیدنی و به تأثیرات پنهان محیط. این خودآگاهی – نه ارادهی آزاد بیقید – راهی است برای نجات انسان.
رمان «۲۰۶۵» در نهایت درباره انسان است، نه زمان. درباره اینکه در هر دورهای، چگونه انسان میتواند در دام نظامهای فکری و ارزشیای بیفتد که ابتدا به او نظم میبخشند و سپس او را از معنا تهی میکنند. این داستان، صرفنظر از زمان وقوعش، درباره وضعیتی ابدی است: تعارض همیشگی میان امنیت و آزادی، میان اطاعت و انتخاب، میان بیتفاوتی و مسئولیت.
خواندن این مجموعه، تجربهای است که مخاطب را وامیدارد تا نه فقط نگران آینده باشد، بلکه به حال خود بنگرد؛ به اینکه آیا انتخابهای امروز او نیز تحت سیطرهای ناپیدا قرار دارند یا نه. داستانهایی که با همه روایتگریشان، بذر پرسش در ذهن میکارند، کمیاباند؛ و «۲۰۶۵» بیشک از آن دسته است.
در زمانی که بسیاری از کتابها صرفاً سرگرمیاند و بسیاری دیگر در پیچیدگیهای روشنفکرانه غرق شدهاند، این دو رمان پلی میسازند میان داستانگویی جذاب و تفکر فلسفی. خواننده هم لذت خواندن میبرد، هم ناگزیر میشود بایستد، فکر کند، و شاید… بازاندیشی کند.
کتاب 2065 تناقض در انتخاب به عنوان جلد یک کتاب توسط انتشارات سپید قلم و جلد دوم آن با عنوان سایه حقیقت توسط نشر فرهنگ ایلیا منتشر شده و در بازار نشر ایران موجود است.
دو جلدی «۲۰۶۵» به ما یادآوری میکند که انسان بودن، یعنی توانایی ایستادن در برابر جریان، حتی وقتی همهچیز به ما میگوید که مسیر دیگری را برویم. این دعوتی است به بازخوانی خویشتن، بازآفرینی معنا، و شاید جسارت در انتخابی که از ما، «ما» میسازد.
درباره نویسنده:
نویسنده کتاب 2065 سایه حقیقت و تناقض در انتخاب وحید زارعی، پیش از این آثاری چون انسان ارزشمند را تالیف و منتشر کرده است که بیشتر یک کتاب علمی درحوزه توسعه فردی بوده، لذا می توان حدس زد آثار داستانی او هم در راستای توسعه فکر و روش اندیشیدن خواننده تالیف شده باشد.
اگر به دنبال داستانی هستید که فراتر از سرگرمی، شما را به سفری درونی ببرد؛ اگر در جستجوی اثری هستید که بهجای پاسخهای آماده، برایتان سوال خلق کند؛ اگر فکر میکنید وقت آن رسیده که با نگاهی تازه به مفهوم «انتخاب» بنگرید — شاید وقت آن باشد که «۲۰۶۵» را ورق بزنید.
نه برای دانستن آینده. بلکه برای درک حالِ خویشتن.
شما می توانید مطالب و تصاویر خود را به آدرس زیر ارسال فرمایید.
bultannews@gmail.com