تاریخ شفاهی کاخ گلستان به روایت کاخ‌نشین‌ها

به گزارش بولتن نیوز، دفتر پژوهش‌های کاخ گلستان از سال ۹۴ با برنامه‌ریزی برای تهیه تاریخ شفاهی کاخ جهانی گلستان زمینه‌ساز فضای مطالعاتی و پژوهشی در مجموعه کاخ گلستان شد و مسئولیت تولید، سنجش محتوا و اطلاعات تاریخی در این سایت جهانی را بر عهده گرفت و تا امروز نیز با جمع‌آوری اطلاعات درباره‌ی کاخ گلستان از هشت نفر از افرادی که در طول سال‌های مختلف در این کاخ تاریخی و ارزشمند فعالیت کرده‌اند، اطلاعاتی رادر حد انتشار جلد اول "تاریح شفاهی کاخ گلستان" جمع‌آوری کرده است.

همایون خداداد، مسئول دفتر پژوهش کاخ گلستان در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان این‌که از بهمن سال ۹۴ پروژه تاریخ شفاهی کاخ گلستان توسط این دفتر آغاز شده؛ از ضرورت‌های اجرای این طرح را منسجم کردن و گردآوری اطلاعات از تاریخ گویای چند دهه اخیر کاخ گلستان که هرگز، به رشته تحریر در نیامده و ثبت وقایع مربوط به بناها و بافت‌های تاریخی کاخ گلستان اعلام کرد.

او با بیان این‌که در نخستین گام این گروه ه بررسی پروژه‌های مشابه در موسسات و مراکز تاریخی – تحقیقی در داخل و خارج از کشور پرداخته و بعد از بررسی محتوایی نسبت به تهیه و تدوین فرم‌ها و پرسشنامه‌ایی استاندارد متناسب و منطبق بر نیازمندی‌های مجموعه کاخ گلستان اقدام کرد، اظهار می‌کند: در این مرحله با توجه به مختصات تاریخی کاخ گلستان دو محور به عنوان چارچوب کلی و موضوع مصاحبه‌ها یعنی «تاریخچه و وقایع تاریخی کاخ گلستان»، «جمع‌آوری اطلاعات در خصوص افرادی که در سال‌های معاصر در کاخ گلستان فعالیت داشته‌اند» مشخص شد.

به گفته‌ی وی پس از این اقدام؛ لیست جامعی از افرادی که در پنج دهه اخیر در کاخ گلستان مشغول بودند (در سطوح مختلف) تهیه شد که بنا به ضرورت زمانی، حضور و تاثیرگذاری‌شان در شکل‌گیری رویدادها، الویت‌بندی شدند.

خداداد با تاکید بر این‌که در ادامه براساس روند و سیاست کلی پروژه‌، هفت فرم طراحی شد که مسیر هر پرونده را نظم می‌داد و روند کار را تسهیل می‌کرد؛ این هفت فرم را شامل «حاشیه‌نگاری روند تاریخ شفاهی مرتبط با پرونده که ثبت آن موثر است»، «فرم تائیدیه مراحل کار که از ابتدا تا انتهای کار را پوشش می‌دهد که در یک نگاه به بررسی اجرای پرونده می‌پردازد»، «فرم مشخصات راوی»، «فرم حق مالکیت بر تاریخ شفاهی که در دقایق آغازین مصاحبه توسط راوی امضا می‌شود و رضایتمندی خود را در خصوص نحوه عرضه و استخراج مطالب اعلام می‌کند»، «فرم مشخصات مصاحبه»، «فرم گفتارنویسی که پس از پایان مصاحبه توسط گفتارنویس انجام می‌شود» و «فرم سندنویسی» اعلام کرد.

او با بیان این‌که برخی مواقع از یک راوی در هشت جلسه دو ساعته مصاحبه ضبط شده است، می‌افزاید: صحبت‌ها و مواردی که از گذشته‌های کاخ گلستان تاکنون مطرح شده‌اند، اتفاقات جالبی را از گذشته این مجموعه تاریخی بیان کرده‌اند.

مسئول دفتر پژوهش کاخ جهانی گلستان با بیان این‌که در آغاز کارِ تاریخ شفاهی کاخ گلستان نخست سه لیست از افرادی که امکان روایت اتفاقات گذشته این کاخ را داشته‌اند، تهیه شد، هر کدام از لیستِ راوی‌ها به نسبت تأثیرگذاری و مدت زمان حضورشان در کاخ درجه‌بندی شد، ادامه می‌دهد: روایت‌های بیان شده مربوط به قبل و بعد از انقلاب اسلامی در کاخ گلستان و حتی همه اتفاقات رخ داده در سال‌های سازندگی و زمان‌های مربوط به بازشدن موزه‌ها، ایجاد پارکینگ و حتی گنجینه‌ی کاخ گلستان است.

او تاکید می‌کند: روایان امروز کاخ گلستان؛ افراد شاهدِ زنده‌ای هستند که آن‌چه از تاریخ کاخ گلستان را به چشم دیده‌اند، بیان می‌کنند.

به گفته وی تاکنون هشت نفر راوی دوران مختلف کاخ جهانی گلستان بوده‌اند.

او این هشت نفر را این‌طور معرفی کرد؛ «احمد دزواره‌ای که از دهه ۴۰ تا دهه ۸۰ رئیس کل موزه‌های کاخ گلستان بود»،‌ «حسن علائینی، امین اموال و مسئول کتابخانه‌ی کاخ که در سه دهه ۶۰، ۷۰ و ۸۰ در کاخ حضور داشت»، «احمدرضا حشمتی، مدیر بخش فنی و معاون کاخ گلستان در دهه‌های ۷۰ و ۸۰»، «محمدحسن سمسار، پیشکسوت موزه‌دار و میراث فرهنگی که از دهه ۳۰ تا امروز در این کاخ جهانی فعالیت می‌کند و ابتدا موزه‌دار بود و اکنون پژوهشگر پژوهشگاه کاخ گلستان است»، «رجبعلی آذرمی، مدیر اسبق کاخ گلستان در دهه‌های ۶۰ و ۷۰»، «سیدجواد هستی، مسئول و امین‌اموال آلبوم‌خانه کاخ گلستان که از دهه ۵۰ در این کاخ حضور دارد و در سه دهه ۶۰ تا ۸۰ در این سمت بوده است»، «ابوالحسن میرعمادی، مرمت‌گر عمارت باب بادگیر کاخ در دهه ۵۰ » و «ابراهیم قاسمیه معاون امور اداری و بایگانی کتابخانه سلطنتی در دهه‌های ۵۰ تا ۷۰ .»

خداداد تأکید می‌کند: این افراد تاکنون عکس‌ها، اسناد و تصاویری از خود ارائه داده‌اند که توانسته به شناسایی گذشته کاخ کمک زیادی کند. نامه‌ها و حکم‌های اداری و عکس‌های قدیمی هدیه داده شده به کاخ مانند عکس‌های قدیمی آقای "قاسمیه" به شناسایی افراد بیشتری از کسانی که به کاخ رفت‌وامد داشته‌اند کمک کرد.

او با بیان اینکه در حال حاضر ۳۰ نفر در اولویت اول انجام تاریخ شفاهی بوده‌اند، بیان می‌کند: با تمام ملاحظات و فرم‌ها حق مالکیت و انتشار صحبت‌ها و اسناد این راویان را گرفته‌ایم.

به گفته وی مسئولان اجرائی این پروژه که در دفتر پژوهش کاخ گلستان فعالیت می‌کنند توسط همایون خداداد، حسین قیاسوند، فائزه امین دهقان و ابتسام آقازمانی انجام می‌شود.