اکونومیست: ترکیه - آمریکا در مرز قطع روابط

به گزارش بولتن نیوز، دو هفته پیش ' دونالد ترامپ' در سخنانی اعلام کرد که روابط کشورش با ترکیه بهتر از همیشه است . اما ما شاهد آنیم که روابط این دو کشور امروز به پایین ترین سطح خود در طول چهار دهه گذشته رسیده است.
یکشنبه این هفته سفارت آمریکا در آنکارا اعلام کرد که روند اعطای ویزا به مسافران ترکیه که قصد سفر به آمریکا را دارند، در سراسر این کشور به حال تعلیق درآورده است و تا زمانی که مطمئن نشود دولت ترکیه امنیت تاسیسات دیپلماتیک و کارکنان آنها را تامین کرده است، این تعلیق ادامه خواهد داشت.
هنوز چند ساعتی از این ماجرا نگذشته بود که دولت ترکیه هم با این تصمیم گیری دیپلماتیک آمریکا مقابله واعلام کرد که از این پس تقاضای ویزای شهروندان آمریکایی برای سفر به آمریکا را پذیرش نخواهد کرد.
پارسال نزدیک به 450 هزار آمریکایی به ترکیه سفر کردند.
هنوز ساعاتی از این ماجراها نگذشته بود که ارزش 'لیر' واحد پول ترکیه در مقابل دلار آمریکا به میزان 6.6 درصد پایین آمد که بعد از رویداد کودتای نافرجام ژوئیه 2016 ترکیه بالاترین رقم سقوط ارزش لیر ترکیه در برابر دلار بوده است. همچنین سهام خطوط هواپیمایی ترکیه با نام 'ترکیش ایرلاین' Turkish Airlines هم 8 درصد تنزل کرد.
اولین جرقه انفجار در روابط دوکشور درچهارم اکتبر /12 مهر /نواخته شد، یعنی زمانی که پلیس استانبول ' متین توپوز' از کارکنان ترکیه ای کنسولگری آمریکا در استانبول را به اتهام جاسوسی و ارتباط داشتن با کودتا بازداشت کرد. ترکیه به همین اتهام دست داشتن در کودتا فقط در یک سال گذشته حدود 50 هزار نفر را بازداشت کرده است.
ترکیه کوهی از مدرک اتهام علیه توپوز دارد که به نظر می رسد شامل مکالماتی است که او چهار سال قبل با مسئولان ترکیه ای که مرتبط با جنبش 'گولن' بوده اند، داشته است. ' جنبش گولن' گروهی است متهم به طراحی وراه اندازی کودتای نافرجام پارسال.
سفارت آمریکا در آنکارا اتهامات وارده به توپوز را ' کاملا ناشایست' دانسته است. این اولین بار نیست که یک چنین حادثه ای در ترکیه رخ می دهد.
درماه مارس هم یکی ازمترجمان ترک یکی از کنسولگری های آمریکا در ترکیه به ظن ارتباط داشتن با یک گروه شورشی غیرقانونی کُرد دستگیر شد.
یک کشیش آمریکایی به نام ' اندرو برانسون' هم به اتهام ارتباط داشتن با هواداران 'گولن' یک سال است که در ترکیه زندانی است. به گزارش رسانه های ترکیه، برای یکی دیگر از کارکنان ترکیه ای کنسولگری آمریکا در ترکیه هم حکم جلب صادر شده است.
ترامپ در 21 سپتامبر (30 شهریور) در حاشیه اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل در دیدار با 'رجب طیب اردوغان' رئیس جمهور ترکیه گفت که 'این دو کشور عضو ناتو امروز نزدیک تر از هر زمان دیگر به هم هستند'. اما عملا اینطور نیست. این دو کشور دست کم دو سال است که روابطشان رو به سراشیبی پیش رفته است.
اکثر ترکها، دستان آمریکا را پشت پرده کودتای شکست خورده این کشور می دانند. ریشه این باور هم از آنجا ناشی می شود که ' فتح الله گولن' که مظنون به رهبری کودتا بوده است، در پنسیلوانیای آمریکا زندگی می کند. اردوغان بیشتر از یک سال است که تقاضای استرداد این روحانی تُرک را کرده است اما واشنگتن می گوید که آنکارا مدارک قانع کننده ای مبنی بر دست داشتن گولن در کودتا ارائه نداده است.
آمریکا متحد ترکیه در ناتو است.
ترکیه از یک جنبه دیگر هم از دست آمریکا عصبانی است. آمریکا شبه نظامیان کُرد را که آنکارا آنها را یک گروه تروریستی می شناسد، مسلح می کند. آمریکا در جنگ با 'داعش' به این گروه سلاح می رساند. اما آمریکا هم به سهم خود از دست ترکیه عصبانی است. ترکیه تا سال 2015 چشمانش را به روی حضور داعش و سایر شبکه های جهادی درون مرزهای خودش بسته بود.
در واشنگتن جو مسمومی علیه اردوغان وجود دارد و این فضا اوائل بهار امسال تیره تر هم شد، وقتی که هنگام حضور اردوغان در آمریکا، جمعی از تظاهرکنندگان یک مایل دورتر از کاخ سفید علیه او دست به تظاهرات آرام زدند؛ محافظان اردوغان تظاهر کنندگان را کتک زدند.
یکی دیگر از علل تنش میان دو کشور، اتکای روزافزون ترکیه به روسیه برای رفع نیازهای امنیتی اش است.
ماه قبل دولت ترکیه تائید کرد که پیش قسط اول خرید یک فروند موشک دفاع هوایی S-400 را پرداخت کرده است. در این هفته هم ترکیه و روسیه با هدف جلوگیری از پیشروی گروههای مسلح مخالف اسد در استان 'ادلب' سوریه، عملیات مشترکی را آغاز کردند.
آمریکا دلائل زیادی دارد که از دست ترکیه عصبانی باشد. دستگیری کارکنان کنسولگری های امریکا در ترکیه و همچنین زندانی بودن کشیش آمریکایی از مهمترین عوامل این عصبانیت است.
ظاهرا واشنگتن نظرش این است که دولت ترکیه این افراد را وجه المصالحه قرار داده است تا بوسیله آنها بر دستگاه قضایی آمریکا فشار وارد آورد. آلمان هم 12 نفر از شهروندانش در ترکیه در حبس هستند شامل یک زوج خبرنگار. آلمان همین استنباط را از این رفتار ترکیه با شهروندانش دارد و معتقد است که این شهروندان آلمانی وجه المصالحه دولت ترکیه در قبال دولت آلمان هستند.
اردوغان گویا اصلا میلی به تغییر رفتار خود ندارد. او در یکی از صحبتهایش در 28 سپتامبر (6 مهر ) اشاره به کشیش 'برانسون' گفت: 'آنها به ما می گویند که کشیش را به آنها تحویل دهیم. شما هم یکی از روحانیون ما را در اختیار گرفته اید . شما هم او را به ما تحویل بدهید. ما هر وقت برانسون را محاکمه کردیم،او را تحویل شما خواهیم داد'. منظور اردوغان از روحانی تُرک، گولن بود.
به هر روی، به اعتقاد ناظران سیاسی این به نفع هردو کشور است که اجازه ندهند دعوا بالا بگیرد. اما فعلا که محتمل ترین سناریو همین است.
خلاصه آنکه، با وجود این دو رهبر حساس و نازک نارنجی که فقط از سر غریزه حرف می زنند و تصمیم می گیرند، معلوم نیست تکلیف روابط دو کشور آمریکا و ترکیه چه خواهد بود.