گزینه ای عجیب به نام «مالاریا»

گروه سینما و تلویزیون: شهریور هر سال، تب و تاب انتخاب نماینده سینمای ایران برای شرکت در مراسم اسکار میان سینماگران می‌افتد. اتفاقی که شاید تا قبل از اسکار اصغر فرهادی برای «جدایی نادر از سیمین» کمتر بین مخاطبان سینما مطرح بود ولی با اسکارهای فرهادی موجب شده تا کار هیات انتخاب زیر ذره‌بین رسانه‌ها و مخاطبان سینما وحتی خود سینماگران قرار بگیرد.

قوانین اسکار

به گزارش بولتن نیوز به نقل از روزنامه ابتکار، قوانین آکادمی اسکار کشورها را موظف می‌کند، نماینده خود را تا تاریخ دوم اکتبر (مهرماه) معرفی کنند. از میان فیلم‌های حاضر، ابتدا ۹ فیلم به فهرست نامزدهای بخش بهترین فیلم خارجی‌‌‌زبان راه پیدا می‌کنند و در مرحله بعد، پنج نامزد نهایی انتخاب می‌شوند. اتفاقی که در ایران بی‌تفاوت به استانداردهای اثر، با مواجهه سیاسی رسانه‌ها همراه است و حاشیه‌های زیادی فیلم را درگیر خودش می‌کند. از طرفی اعتبار اصغر فرهادی در جشنواره‌‌های بین‌المللی کار را برای هیات انتخاب آسان می‌کند و همان‌طور که شاهدش بوده‌ایم، سال‌هایی که فرهادی فیلم داشته، فارغ از کیفیت فیلم، نماینده بدون چون و چرای ایران در اسکار بوده؛ که گاه با اعتراض و گلایه‌های در پرده تعارف دیگر فیلمسازان همراه بوده است. براساس روال سال‌های قبل، هیات انتخاب منتخب، همراه با رئیس خانه سینما و رئیس بنیاد سینمایی فارابی و نماینده سینمای ایران برای حضور در اسکار را اواخر شهریور اعلام می‌کنند و نهایتا مراسم اعطای جوایز سینمایی اسکار اوایل اسفندماه برگزار می‌شود. نکته دیگری هم وجود دارد؛ طبق قوانین، فقط فیلم‌هایی می‌توانند در بخش بهترین فیلم خارجی‌زبان اسکار حضور داشته باشند که قبل از مهرماه، حداقل یک هفته نمایش عمومی داشته باشند.

اسکار فیلم خارجی‌زبان 2018: «مالاریا»؟

امسال خبری از اصغر فرهادی نیست و حساسیت زیادی هم برای انتخاب فیلم در میان نیست. رسانه‌های دست‌راستی آرام گرفته‌اند و در انتظار تشکیل هیات انتخاب و انتخاب نهایی نماینده ایران در اسکار 2018 هستند. البته مشخص نیست کنار رفتن «ماجرای نیمروز» از فهرست نهایی قابل قبول خواهد بود یا نه، اما گفته‌های غیررسمی حاکی از آن است که «مالاریا»ی پرویز شهبازی انتخاب نهایی بر ای حضور در این جشن سینمای آمریکا خواهد بود. انتخابی که ابتدا و به خاطر اکران نشدن فیلم «مالاریا» در سینماها با شک و تردیدهایی همراه بود اما در ادامه علی سرتیپی، مدیرعامل فیلمیران که پخش این فیلم را برعهده دارد، با ارسال نامه‌ای به رئیس سازمان سینمایی، مدعی شد این فیلم در تاریخ پنجم تا یازدهم شهریورماه در یکی از سینماهای شهر یزد اکران عموم داشته است. «مالاریا»ی پرویز شهبازی تاکنون بیست حضور در جشنواره‌های جهانی داشته و بیشترین حضور بین‌المللی را تجربه کرده است.

دیگر گزینه‌های سینمای ایران برای اسکار2018

با نگاهی به فیلم‌های به نمایش عمومی درآمده از تاریخ 10 مهر 1395 تاکنون، می توان 10 فیلم را دارای شانس بیشتری نسبت به دیگر فیلم‌های ایرانی دانست که درباره هر یک نیز می‌توان جداگانه بحث داشت.

به گزارش ایسنا، فیلم «نفس» ساخته نرگس آبیار از روز 19 آبان 1395 به نمایش عمومی درآمد و موفقیت‌های بین‌المللی قابل توجهی نیز داشت که می‌توان به حضور بین‌المللی اول آن در جشنواره معتبر شب‌های سیاه تالین و دریافت جایزه بهترین کارگردانی اشاره داشت. نامزدی فیلم برای جایزه بهترین فیلم کودک در جایزه سالانه آسیا و پاسیفیک و دریافت جایزه بهترین کارگردانی در جشنواره زنان ونکوور نیز از دیگر موفقیتهای فیلم است. فیلم «وارونگی» ساخته بهنام بهزادی نیز از روز 1 دی به روی پرده رفت که حضور این فیلم در جشنواره کن و دریافت جایزه بهترین فیلم در جشنواره مدفیلم رم و دو جایزه در جشنواره جیپور و نیز اکران عمومی آن در چند کشور مانند فرانسه و سوییس و سوئد از دیگر امتیازهای این فیلم است.

دو فیلم «ماجرای نیمروز» ساخته محمد حسین مهدویان و «یک روز بخصوص» ساخته همایون اسعدیان از روز 25 اسفند 1395 به نمایش عمومی درآمدند که علی رغم کیفیت خوب هر دو فیلم، هیچ یک در عرصه‌های بین المللی تاکنون موفقیتی به دست نیاورده اند. فیلم «والدراما» ساخته عباس امینی نیز که از روز 17 فروردین روی پرده رفته بود، اولین نمایش جهانی خود را در بخش کودک جشنواره فیلم برلین داشت و پس از آن نیز در چندین جشنواره به نمایش درآمد. فیلم «برادرم خسرو» ساخته احسان بیگلری از 20 اردیبهشت به نمایش عمومی درآمد و علی رغم کیفیت قابل قبول فیلم، در نمایش‌های بین المللی خود به موفقیتی دست پیدا نکرد.

فیلم «مادر قلب اتمی» ساخته علی احمدزاده نیز از 10 خرداد اکران شد و این فیلم در اولین نمایش جهانی خود در جشنواره فیلم برلین به روی پرده رفته بود و به نظر نسخه نمایش داده شده در ایران با سانسور قابل توجهی همراه بوده است. فیلم «زیر سقف دودی» ساخته پوران درخشنده از روز 17 خرداد به نمایش درآمد و در اولین نمایش بین المللی در بخش غیر رقابتی سینمای جهان در جشنواره مونترال روی پرده می‌رود. فیلم «رگ خواب» ساخته حمید نعمت الله از روز 27 خرداد و «سارا و آیدا» ساخته مازیار میری از روز 18 مرداد به نمایش درآمده‌اند اما هیچ یک از دو فیلم تاکنون در هیچ رویدادی در خارج از ایران حضور نداشته‌اند.

برنده اسکار فیلم خارجی‌زبان 2017: «فروشنده»

وقتی فرهادی جایزه بهترین فیلمنامه جشنواره کن را برای «فروشنده» گرفت _ بهترین بازیگر مرد هم به شهاب حسینی رسید _ جای شک باقی نمانده بود که نماینده سینمای ایران در اسکار هم همین فیلم خواهد بود. اتفاقی که موضع‌گیری برخی رسانه‌ها، مدیران سابق سینما و فیلمسازان دیگر همراه بود:

«یالثارات» با انتقاد از وزیر ارشاد و حمایت احتمالی این وزارتخانه از ارسال «فروشنده» به عنوان نماینده سینمای ایران برای حضور در آکادمی اسکار نوشت: «باید از مسئولان فرهنگی دولت بنفش بپرسیم، شما سیاسیونی که سال گذشته برای حفظ و اعتلای آبروی نظام جمهوری اسلامی فیلم «محمد رسول‌الله» به کارگردانی مجید مجیدی را به عنوان نماینده ایران به اسکار معرفی کردید، می‌توانید فیلم «فروشنده» را به آکادمی اسکار معرفی کنید که مصداق ولنگاری فرهنگی است؟! این سوال بزرگی است که باید نمایندگان مجلس از فرزند آیت‌الله جنتی بپرسند؟

چون فیلمی که به عنوان نماینده ایران معرفی می‌شود و از جانب حاکمیت به آن آکادمی معرفی می‌شود، باید در سطح استانداردهای اخلاقی و عرفی جمهوری اسلامی باشد که متاسفانه «فروشنده» در آن سطح نیست و مصداق ولنگاری فرهنگی است.» سایت مشرق هم از فیلم فرهادی به عنوان «سیاه، مثل کراوات آقای فرهادی» نام برد و سایت رجانیوز آن را «فیلم ضدغیرت فرهادی» نامید.

از طرفی جواد شمقدری، مدیر سابق سازمان سینمایی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی که پیش‌تر مدعی شده بود، نقش موثری در موفقیت فیلم «جدایی نادر از سیمین» فرهادی در اسکار داشته و لابی او و همکارانش موجب رسیدن اولین اسکار به فیلم فرهادی و سینمای ایران شده، بعد از موفقیت فیلم «فروشنده» در کن، با ارسال پیامی، به انتقاد شدید از سینمای فرهادی پرداخت و گفت: «فیلم‌های فرهادی نسبتی با انقلاب و اسلام ندارد. باز خدا را شکر تعرضی هم به این حوزه‌ها نمی‌کند. باید این فاصله‌گذاری را بین ایشان و بعضی از فیلم‌سازان دیگر قائل شویم.» محمدحسین مهدویان هم از این موضوع گلایه کرده بود که وقتی نام اصغر فرهادی در میان است، مشخص است که فیلم‌های دیگر جایی در لیست بررسی هیات انتخاب ندارند، در حالی که تمام فیلم‌ها باید شانس مساوی داشته باشند. مهدویان در حالی مدعی شده بود که فیلمش («ایستاده در غبار») شانس مساوی برای حضور در اسکار دارد که «فروشنده» در کن درخشیده بود و اختلاف زیادی با تمام آثار سینمای ایران در سال گذشته داشت.

سابقه حضور ایران در اسکار

سال 1355 «دایره مینا»ی داریوش مهرجویی به عنوان نماینده ایران در اسکار شرکت می‌کند و پس از آن،  «باد صبا»ی آلبر لاموریس به عنوان نماینده‌ی ایران در سال راهی آکادمی اسکار می‌شود. بعد از این دو فیلم سینمای ایران تا سال 1373 نماینده‌ای در اسکار ندارد تا این‌که  «زیر درختان زیتونِ» کیارستمی این روند را پایان می‌دهد. هرچند سال 1391 «یه حبه قندِ» رضا میرکریمی به اسکار معرفی شد، اما جواد شمقدری، رییس وقت سازمان سینمایی، پیشنهاد تحریم مراسم اسکار را به اعضای هیات انتخاب داد و سینمای ایران از حضور در این رقابت سینمایی بازماند.