ازدواج تنها وجهه مادی ندارد و باید از همه زوایا بررسی شود

گروه اجتماعی: مدیرکل دفتر سلامت جمعیت، خانواده و مدارس اخیراً طی سخنانی در نشست دانشگاهیان اعلام نموده که سیاست‌های مجموعهٔ اداری‌اش بر سه اصل سلامت، جمعیت و خانواده استوار است.

به گزارش بولتن نیوز، محمد اسماعیل مطلق همچنین اظهار داشته که برنامهٔ ششم توسعه نیز بر همین اساس تدوین‌شده است. این اظهارات بنا بر وظیفهٔ ذاتی مدیر مزبور، بر ارتباط مستقیم و کارشناسی حوزهٔ کاری‌اش صحه می‌گذارد؛ چه خوب! اما در اینجا چند سؤال پیش می‌آید که کاویدن چندوچون آن‌ها، می‌تواند دستمایهٔ گزارش اجتماعی امروزمان باشد:

_ مطالب بیان‌شده از قول ایشان واقعاً با بهره‌گیری از کلیدواژه‌هایی جذاب مانند سلامت، جمعیت و خانواده و نیز تأکید بر تدوین برنامهٔ ششم توسعه بر اساس آن‌ها، در لحظهٔ او شنیدن و خواندن آن، روح آرامش و امیدواری را برای هر شنونده و خواننده به ارمغان می‌آورد اما آدمی را با یادآوردن وضعیت فعلی اجتماع، مجدداً خیلی سریع به سمت یاس و نومیدی می‌برد. چرا ما باید این‌گونه با اظهاراتی این‌چنین برخورد کنیم؟

_ کارنامه این مجموعهٔ اداری در خصوص مأموریت مزبور چه بوده است؟

_ چه میزان از ظرفیت انسانی و مالی دفتر سلامت به این امر اختصاص‌یافته است؟

_ ما خیلی متوقع نیستیم اما آثار عملکرد اعلامی دفتر سلامت (به هر میزان) را در سطح لایه‌های مختلف اجتماعی چگونه باید مشاهده کنیم تا نسبت به آینده امیدوارتر شویم؟

_ در این امر که وزارت بهداشت جزو دو سه دستگاه برتر و اول دولت یازدهم بوده هیچ شکی وجود ندارد و بسیاری از مردم به‌ویژه طبقهٔ ضعیف زحمات مدیران و کارشناسان آن را در طول این چهار سال حس کرده‌اند، اما ضامن استمرار این روند در چهار سال بعدی که دولت و مجلس هستند تا چه میزان مصمم به حمایت و پشتیبانی این عزیزان خواهند بود؟

_ ازاینجا به بعد به مسئلهٔ اصلی می‌رسیم و آن عبارت است از وجود چند متغیر وابستهٔ بسیار مهم که مثلاً می‌توانند به یکباره با کاهش بودجهٔ موردنیاز این حوزه، روند بهبود سلامت عمومی را دچار دست‌انداز کنند. پس اینجاست که باید سراغ دیگران رفت.

_ مسئلهٔ بسیار مهم کارشناسی بیان‌شده از سوی مدیر دفتر سلامت، تأکید ایشان بر ضرورت ایجاد نهضت فراگیر ترویج و تسهیل ازدواج موفق است؛ نکتهٔ بسیار مهم که در پیوند با حوزهٔ سلامت می‌تواند تا مدت‌ها خیال پدران و مادران را در خصوص دغدغه‌های موجود در نظام ارتباطی نسل کنونی و بعدی را در افق آیندهٔ جامعه‌مان راحت کند. چراکه مدت‌ها بود مسئلهٔ مهم ازدواج جوانان را از زبان برخی مدیران و بخشی از مردم صرفاً در چارچوب مشکلات مالی آن می‌شنیدیم و می‌خواندیم.

_ همچنین، تلفیق دیدگاه‌های کارشناسی از ابعاد و زوایای مختلف یک مسئله مانند ازدواج (که صرفاً تأکید بر یک وجه مادی نداشته و وجوه دیگر آن مثل سلامت جنسی و مبانی و اصول روابط خانوادگی و سنن و آیین و رسوم ملی و دینی و قومی را در نظر می‌گیرند) می‌تواند راهگشای بسیاری از مشکلات اجتماعی باشد.

قرآن کریم و اسلام برای رسیدن به موفقیت در تمام زمینه‌ها توصیه‌هایی ارزنده ارائه کرده‌اند. دانستن ملاک ازدواج و انتخاب همسر در قرآن یعنی قدم اصلی برای ساخت یک زندگی مشترک موفق و پایدار.

ملاک ازدواج و انتخاب همسر آینده در اسلام و قرآن

ملاک ازدواج موفق می‌تواند ده‌ها و یا شاید صدها گزینه در برداشته باشد ولی آیا برای داشتن یک زندگی مشترک موفق و دلخواه ملاک‌های اصلی باید مادی باشند یا معنویات هم می‌تواند دخیل باشد؟ با توجّه به اهمیتی که همسر در زندگی دارد و آثاری که بر آن مترتّب است و نقشی که هر یک از زن و مرد در آن دارند، می‌بایست برای انتخاب همسر ملاک‌ها و دستورالعمل‌هایی وجود داشته باشد تا افراد با توجّه به آن ملاک‌ها، همسر موردنظر خود را انتخاب نمایند و سعادت دنیا و آخرت را به دست آورند.

در ازدواج، افراد دارای سلیقه‌های مختلفی هستند و هر شخصی برای خود ملاک‌هایی در نظر می‌گیرد، امّا ازنظر قرآن کریم و سنّت ملاک‌های مورد توجّه است:

توصیه‌ها و ملاک ازدواج در قرآن به شرح زیر است

اسلام و ایمان:

یکی از شرایط انتخاب همسر که درواقع شریک زندگی است، اسلام و بُعد مذهبی عقیدتی فرد می‌باشد. زن و مرد می‌بایست در این امر هم‌فکر و هم‌عقیده باشند و اگر یکی از آن‌ها مشرک باشد، عقد و ازدواج آن‌ها باطل خواهد بود.

قرآن کریم، به‌صراحت این مطلب را بیان می‌کند و می‌فرماید مرد مسلمان هرگز حقّ ندارد با زن مشرک ازدواج کند، همین‌طور از ازدواج زنان مسلمان با مردان کافر منع کرده است و این نکته را یادآوری کرده است که ازدواج مردان مسلمان با کنیزان مسلمان بهتر است از ازدواج با زنان آزادهٔ مشرک و همین‌طور ازدواج زنان مسلمان با بردگان مسلمان بهتر از ازدواج با مردان مشرک است: «و َ لا تَنْکِحُوا الْمُشْرِکاتِ حَتَّی یُؤْمِنَّ وَ لَأَمَةٌ مُؤْمِنَةٌ خَیْرٌ مِنْ مُشْرِکَةٍ وَ لَوْ أَعْجَبَتْکُمْ وَ لا تُنْکِحُوا الْمُشْرِکِینَ حَتَّی یُؤْمِنُوا وَ لَعَبْدٌ مُؤْمِنٌ خَیْرٌ مِنْ مُشْرِکٍ وَ لَوْ أَعْجَبَکُمْ؛ با زنان مشرک ازدواج نکنید تا این‌که ایمان بیاورند و کنیز باایمان از زن مشرک بهتر است، اگرچه آن زن مشرک (ازلحاظ زیبایی) مایة شگفتی شما باشد و به مردان مشرک زن ندهید تا این‌که ایمان بیاورند و بندة باایمان از مرد مشرک بهتر است، اگرچه آن مرد مشرک مایة شگفتی شما باشد.»

در ادامه، حکمت حرمت ازدواج با مشرکان را بیان کرده است، می‌فرماید: «... أُولَئِکَ یَدْعُونَ إِلَی النَّارِ...؛ آن‌ها به آتش دوزخ می‌خوانند.» چراکه مسیر مشرک یک مسیر انحرافی است، مسیری است که به ظلمت و تباهی و جهنم ختم می‌شود.

در مقابل آن‌ها، مسیر افراد مؤمن بهشت، رحمت، مودّت و غفران است: «وَ اللَّهُ یَدْعُوا إِلَی الْجَنَّةِ وَ الْمَغْفِرَةِ بِإِذْنِهِ.» در آیهٔ شریفه، دعوت خداوند و مسیر او به‌جای دعوت و مسیر افراد مؤمن است، به جهت این‌که مؤمنین همه دعوت‌های آن‌ها، بلکه تمام شئون زندگی آن‌ها در مسیر خداوند تبارک‌وتعالی است. مسیر افراد مؤمن با مسیر افراد مشرک تفاوت اساسی و فاحشی دارد، مسیر فکری عقیدتی رفتاری آن‌ها مختلف است، چگونه با ازدواج که یک وحدت و یگانگی لازم دارد و همراه بارحمت و مودّت است، جمع شود؛ بنابراین یگانگی و وحدت که در ازدواج مطرح است با اختلاف عقیده و مذهب هرگز جمع نخواهد شد، نه‌تنها در دین و مذهب می‌بایست یکی باشند، بلکه در اخلاق هم می‌بایست، در یک مسیر باشند و در یک‌جهت حرکت کنند.

به همین جهت است که در روایات تأکید شده که زن و مرد باید «هم کفو» یکدیگر باشند و هم کفو مؤمن را افراد مؤمن و باایمان دانسته است.

از پیامبر اکرم ـ صلّی اللّه علیه و آله و سلّم ـ، سؤال شد که کفو چیست و چه کسانی کفو یکدیگر هستند؟ فرمود: «المؤمنون بعضهم اکفاء بعض».

دانستن ملاک ازدواج در قرآن یعنی قدم اصلی برای ساخت یک زندگی مشترک موفق و پایدار

 هم‌سنخ بودن در پاک‌دامنی:

ازنظر قرآن کریم، فطرت و طبیعت پاکی که به گناهان آلوده نشده، طالب پاکی است؛ چنین فطرت و طبعی جز مجذوب پاکی نمی‌شوند و جز پاکی را به خود جذب نمی‌کند: «الْخَبِیثاتُ لِلْخَبِیثِینَ وَ الْخَبِیثُونَ لِلْخَبِیثاتِ وَ الطَّیِّباتُ لِلطَّیِّبِینَ وَ الطَّیِّبُونَ لِلطَّیِّباتِ؛ زن‌های پلید برای مردهای پلید و مردهای پلید برای زن‌های پلید وزنان پاک برای مردان پاک و مردان پاک برای زنان پاکند.»

مراد از خبیث بودن که دسته‌ای از زنان و مردان را متّصف به آن کرده است یا طیب بودن دسته دیگر، همان جنبه‌های عفت و ناموسی است و لاابالی بودن نسبت به تقیدات مذهبی، اخلاقی و ناموسی است این معنای اوّلی آیه است، امّا ازنظر ملاک و علت معنای وسیعی دارد که منحصر به آلودگی و پاکی جنسی نیست، بلکه هرگونه ناپاکی فکری، عملی و زبانی را شامل می‌شود.

 تواضع، توبه، عبادت خداوند، اطاعت فرمان خدا:

قرآن کریم، در سورهٔ تحریم، شش وصف از برای همسران خوب اشاره‌کرده و می‌فرماید: «... مُسْلِمَاتٍ مُؤْمِنَاتٍ قَانِتَاتٍ تَائِبَاتٍ عَابِدَاتٍ سَائِحَاتٍ ثَیِّبَاتٍ وَأَبْکَارًا؛ همسرانی مسلمان، مؤمن، متواضع، توبه‌کار، عابد، اطاعت‌کنندهٔ فرمان خدا ... .»

شخصی که می‌خواهد خانه و خانواده مسلمان و باایمانی را بنا نهد، باید قبل از هر چیز همسر مسلمان و پاک‌دامنی را جستجو کند وگرنه بنای خانواده مسلمان و ساختار جامعهٔ اسلامی مدّت‌ها به تأخیر می‌افتد و به‌زودی بنیان و اساس آن سست و ناپایدار و بسیار متزلزل و آسیب‌پذیر می‌گردد.

 ایمان و عمل صالح:

«مَنْ عَمِلَ صالِحاً مِنْ ذَکَرٍ أَوْ أُنْثی وَ هُوَ مُؤْمِنٌ فَلَنُحْیِیَنَّهُ حَیاةً طَیِّبَةً؛ هر کس (از مرد یا زن) کار شایسته کند و مؤمن باشد، به‌طورقطع او را بازندگی پاکیزه‌ای حیات (حقیقی) بخشیم.»

تقوا:

«یا أَیُّهَا النَّاسُ إِنَّا خَلَقْناکُمْ مِنْ ذَکَرٍ وَ أُنْثی وَ جَعَلْناکُمْ شُعُوباً وَ قَبائِلَ لِتَعارَفُوا إِنَّ أَکْرَمَکُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقاکُمْ؛ ای مردم! ما شمارا از مرد و زن آفریدیم و شمارا ملّت و قبیله گردانیدیم تا با یکدیگر شناسایی متقابل حاصل کنید، هرآینه گرامی‌ترین شما نزد خدا پرهیزگارترین شماست.»

امام صادق ـ علیه السّلام ـ، در روایتی دربارهٔ همسر خوب می‌فرماید: هرگاه کسی از شما قصد ازدواج کرد، سزاوار است دو رکعت نماز بخواند و خدا را بخواند که همسری عفیف و امین، بادیانت و متواضع و حافظ ناموس و اسرار... نصیب وی نماید.

خلاصه آن‌که دین مبین اسلام، در انتخاب همسر فوق‌العاده توجّه دارد و پیروان خود را به دقّت و احتیاط لازم دعوت نموده است.