گروه فرهنگ و هنر: در یادداشت پیشه رو که محمد هاشم اکبریانی نگاشته معتقد است:خوشبختانه شکلگیری انجمن صنفی داستاننویسان استان تهران و به دنبال آن تصویب اساسنامه و اعلام اسامی کمیتهها و شرح وظایف آنها، نشان از آن دارد که این انجمن بیش از هر چیز دغدغه مشکلات صنفی داستاننویسان را دارد.
به گزارش بولتن نیوز متن این یادداشت که روزنامه شرق نیز منتشر شده به شرح زیر است:
از دلایل عدم شکلگیری و رشد نهادهای مدنی در ایران میشود به غلبه سیاست بر فعالیتهای صنفی اشاره کرد. این همان نکتهای است که از آن به نام سیاستزدگی یاد میشود. به این معنا که برخی نهادهای مدنی و صنفی (بهویژه در عرصههای هنری و ادبی) پس از تشکیل، با اتخاذ رویکردی سیاسی به مسائل صنفی خود میپردازند که حساسیتها را برمیانگیزد.
البته پذیرفتنی است که قدرت سیاسی مستقر هم در کشورهایی مانند ایران، سعی دارد دامنه نفوذ خود را به عرصههای گوناگون بکشاند که همین امر باعث میشود بسیاری از نهادهای صنفی و مدنی بهاجبار و ناخواسته رو به سیاست آورند. اما نکته اینجاست که سوی دیگر ماجرا هم (همان نهادهای صنفی) بیش از آنکه رفتاری صنفی داشته باشند، با اعلام مواضع سیاسی در موضوعات مختلف، خواسته یا ناخواسته خود را سیاسی میکنند. نگاهی به انجمنها و تشکیلات گوناگونی که به نام نویسنده و قلم از درون قدرت یا بیرون از آن برآمدهاند، حکایت از همین موضوع دارد. این حرکتها نهتنها در موضوعات سیاسی هم اعلام موضع میکنند، بلکه مسائل صنفی خود را هم از دریچه سیاست میبینند. از رفتار و عملکرد آنها چنین برمیآید که نوشتن، پیش از هر امر دیگری ماهیت و هویتی سیاسی دارد.
خوشبختانه شکلگیری انجمن صنفی داستاننویسان استان تهران و به دنبال آن تصویب اساسنامه و اعلام اسامی کمیتهها و شرح وظایف آنها، نشان از آن دارد که این انجمن بیش از هر چیز دغدغه مشکلات صنفی داستاننویسان را دارد. صدالبته بخشی از این دغدغهها با سیاست و چارچوبهای حاکم ارتباط پیدا میکند که میتوان در وهله اول با گفتوگو و تعامل به حل آنها همت گماشت. یکی از این موارد «ممیزی کتاب» است که بیشک انجمن در اینباره فعال خواهد بود. انجمن آنچنانکه از اساسنامه و ترکیب کمیتهها برمیآید، سعی در آن خواهد داشت موضعی عقلانی در برابر این پدیده بگیرد و آنرا از دریچه منافع صنفی مورد نظر قرار دهد نه بهعنوان موضوعی سیاسی.
نگاهی به اساسنامه انجمن و بخشهایی که بهعنوان وظایف اختصاصی انجمن در کنار وظایف اساسی و عام انجمن، به وسیله دوستان هیئت مؤسس تدوین شد و به تصویب اکثریت اعضا رسید، این مهم را که انجمن در صدد کار صنفی است پیش چشم میگذارد.
در بخش «وظایف اساسی و عام انجمن صنفی»، به نکاتی اشاره شده که به همه انجمنهای صنفی اختصاص دارد و مورد نظر ما در این نوشتار نیست اما در بخش «وظایف اختصاصی» که در ماده چهار اساسنامه آمده، میتوان حرکت اصولی انجمن را دریافت. مثلا در بند دوم این ماده میخوانیم: «ارائه خدمات حقوقی صنفی و حرفهای به داستاننویسان و حلوفصل اختلافات و مشکلات احتمالی». طبیعی است که در اساسنامه به جزئیات این موضوع پرداخته نشود اما نگاهی به اختلافاتی که میان داستاننویس و برخی ناشران وجود دارد و سالهاست گریبان نویسندگان را گرفته، در زمره همین اختلافات است. این موضوع برای بخش بزرگی از داستاننویسان معضلی است که به تنهایی از عهده حل آن برنیامدهاند. متأسفانه در کنار ناشرانی که برخوردی قانونی و اخلاقی با نویسنده دارند، هستند ناشرانی که رویهای نامناسب در پیش گرفته و حقوق مؤلف را به شکلهای مختلف رعایت نمیکنند. ورود انجمن صنفی به این عرصه میتواند نوید حل بخش مهمی از مشکلات نویسندگان باشد.
یکی دیگر از بندهای این ماده که بسیار حائز اهمیت است، بند دهم است. در این بند میخوانیم یکی از وظایف انجمن صنفی «فعالیت برای رفع مشکلات صنفی و رفع موانع انتشار آثار تألیفشده». است. بیشک مراد از این بند تا حد زیادی مشخص است. البته مشکلات زیادی پیش پای نویسندگانی است که آثار تألیفشده دارند اما مهمترین آن که دغدغه همیشگی داستاننویسان است، «ممیزی» است. خوشبختانه در این اساسنامه سعی شده موضوعات بهگونهای تدوین و تألیف شود که حساسیت بیمورد ایجاد نکند. درواقع اساسنامه به جای آنکه با واژهها و عباراتی تند و غیرضروری مانند «مبارزه با سانسور و ... که با نامهای ممیزی سر برآوردهاند» حرف بزند، با عباراتی سنجیده به این مورد پرداخته است.
درعینحال اساسنامه تمام اهداف و برنامهها و وظایف خود را صرفا به موضوعات حقوقی و مشکلات انتشار آثار تألیفشده، معطوف نکرده و به مسائل دیگر هم پرداخته است. دراینباره میتوان به این وظایف اشاره کرد: «معاضدت و حمایت قضائی و داوری در امور صنفی و حرفهای به داستاننویسان»، «تلاش در جهت استقلال مالی و حرفهای و امنیت شغلی و امنیت نوشتن داستان برای اعضا»، «تلاش برای ارتقای اخلاق حرفهای فعالیتهای ادبی بهخصوص داستاننویسی»، «برگزاری جشنوارهها و اعطای جوایز به منظور ارتقای سطح کیفی فعالیت اعضا و سایر نویسندگان»، «فراهمآوردن فرصتهای مطالعاتی داخلی و خارجی مرتبط با فعالیتهای انجمن» و «پیگیری، بهبود و رفع نیازهای صنفی اعضا نظیر مسکن، بیمههای اجتماعی و سایر».
کمیتههایی هم که شکل گرفته همسو با همین وظایف و اهداف است. کمیته عضوگیری، کمیته مالی، کمیته حل اختلاف (انضباطی-حقوقی)، کمیته بینالملل، کمیته رفاهی و کمیته پژوهش و آموزش.
بهاینترتیب و همانگونه که مشاهده میشود، کمیتهها و شرح وظایف آنها همسو با همان اهداف و برنامههایی است که اساسنامه دنبال میکند. درواقع هیئت مؤسس و هیئتمدیره انجمن به صورتی همهجانبه با دغدغهها و مشکلات داستاننویسان آشنا بوده و به آن پرداختهاند. چه کسی است که مشکل مسکن یا بیمههای اجتماعی را بخش مهمی از مشکلات نویسندگان نداند. یا چگونه میتوان از استقلال مالی و حرفهای و امنیت شغلی و امنیت نوشتن داستان، برای نویسندگان چشم پوشید.
در پایان باید گفت هر قانونی قابل تفسیر و تأویل است. چهبسا از همین بندها به گونهای برداشت شود که دوباره سیاستزدگی دامن انجمن را بگیرد. فرقی نمیکند این سیاستزدگی همسو با قدرت مستقر باشد یا در جهت نقد و نفی آن، مهم آن است که وقتی سرنوشت داستاننویس با سیاست گره بخورد دیگر نمیتوان انتظار داشت منافع صنفی او تأمین شود. امید است مؤسسان و هیئتمدیره انجمن همانگونه که تاکنون اثبات کردهاند، سیاستزده (و نه سیاسی) نبوده و واقعنگر هستند، دوستانی که از این پس نیز امور این انجمن را برعهده میگیرند اهداف و برنامههای خود را بر عقلانیت و واقعنگری استوار کنند. فراموش نکنیم آنچه جامعه امروز ما نیاز دارد گسترش نهادهای مدنی و تخصصی است که بتواند از جایگاه اعضای خود دفاع کند و آن را بهبود بخشد. بیشک برای توسعه و رسیدن به جامعه آزاد، در کنار نهادی مدنی- سیاسی، به نهادهای صنفی هم نیاز داریم چراکه تکثرگرایی فقط در سیاست خلاصه نمیشود و بیشک تکثر در حوزههای مختلف، بر ظهور تکثر سیاسی تأثیر خواهد گذاشت. علت آن هم مشخص است: سیاست نمیتواند سرنوشتی جدا از دیگر عرصهها داشته باشد، کافی است قدرت در عرصههای فرهنگی، هنری و اجتماعی متکثر شود تا سیاست هم بهتبع آن تکثر پیدا کند. امروزه ما بیش از هر چیز به حرکتهای صنفی احتیاج داریم و گریز از سیاستزدگی، لازمه شکلگیری چنین حرکتهایی است.
شما می توانید مطالب و تصاویر خود را به آدرس زیر ارسال فرمایید.
bultannews@gmail.com