نقد و نقد پذیری در جامعه

گروه فرهنگی: آرزو مظلوم ساکی، کارشناس مدیریت امور فرهنگی، در یادداشت پیش رو که پیرامون نقد و نقد پذیری اثار هنری در جامعه نگاشته معتقد است نقد ، واکنشی ضروری و غیر قابل اجتناب با در بر داشتن نگاه واقع بینانه و توانایی فهم مضمون از زوایای متفاوت از سوی منتقد است . به عبارتی دیگر مخاطبان با تجزیه و تحلیل پیام نقادانه به اهمیت مضامین محیطی بیش از پیش پی می برند.

به گزارش بولتن نیوز، متن این یادداشت که به صورت اختصاصی در اختیار خبرنگار ما قرار گرفته، به شرح زیر است:
 
رویکردهای گوناگون نقد در تمامی زمینه ها به ویژه مرتبط با مباحث هنری ، می تواند از جهات بسیاری مورد بررسی و ارزیابی قرار گیرد . درواقع نقد بر اساس معیارهای مشخص ، متناسب با اثر می تواند بازده مطلوب و مثمر ثمری در هویت هنری جامعه داشته باشد . اصولاً فرایند نقد از دیدگاه های متفاوتی همچون زیبایی شناسی و فرهنگی که اثر گذاری و ارزشمندی آثار هنری را شامل می شود ، مورد بررسی قرار می گیرد . در نظر داشتن ملاک های اساسی برای بیان عقاید ، یکی دیگر از ابعاد یاد شده می باشد .

موضوع نقد و ظرفیت نقد پذیری در جامعه مبحثی بسیار حساس و کلیدی که به حوزه های جامعه شناسی ، فلسفه ، هنر ، اخلاق و روانشناسی مرتبط است . عواملی موجب توجه به مقوله آسیب شناسی نقد و نقد پذیری میشود از جمله کمرنگ شدن و در واقع رو به خاموش شدن چراغ نقدهای موثر و تاثیرگذار در جامعه به دلیل محافظه کاری منتقدان ، وجود نقدهای سطحی و سلیقه ای به ازای نقدهای ریشه ای و بنیانی ، شفافیت نقد و بی پرده و بدون تعارفات (که بطور قطع گزنده می باشد) ، پرهیز از عصبیت و ،،،. در خصوص توهین کردن بایستی روشن کرد که توهین چیست؟ اگر از توهین ،خلاف احترام به سلیقه افراد تعبیر می شود که از این منظر قابل قبول نیست چون در نقد جایی برای تعارف و همه را راضی نگه داشتن نیست و بایستی منتقد صریح و بی پرده موضعش را روشن مطرح کند حتی اگر به سلیقه اکثر افراد خوش نیاید، بنابراین این توهین تلقی نمی شود. ولی هتاکی و ناسزا گفتن می تواند توهین تلقی شود چون از مسیر نقد چارچوب دار و قاعده مند خارج شده و منتقد می خواهد با زور هتاکی و ناسزا حرفش را به کرسی بنشاند .

همچنین تمیز دادن تخریب و نقد؛ برخی از گفته ها به اسم نقد در واقع تخریب محسوب می شوند که این دو باید از یکدیگر تمیز داده شوند. با دانش و آگاهی بر تعریف صحیح نقد ، بایستی بدون دخیل دادن سلیقه شخصی به تعامل و تعاون دست یابیم .

اصولاً لازمه نقد هنری برخورداری از سواد هنری است که شیوه های مختلف نگاه هنری را از جمله ؛ نقد فنی و یا ذوقی ، دانش روانکاوانه و شناخت تاریخی را دربر می گیرد . منظور از نقد فنی و یا ذوقی شناخت صنایع و ابزار بکار برده شده در تولید آثار هنری ست . بخش دانش روانکاوانه شامل شناخت خصوصیات ذهنی ، شخصیتی ، عاطفی و خوصویات خالق اثر هنری و مخاطبان علاقمند به آن نوع اثر است که برخاسته از ویژگی ها و انرژی های درونی انسانهاست . همچنین شناخت تاریخ و ریشه آثار هنری . اینکه تمامی هنرها و آثار هنری در یک بستر اجتماعی ، اقتصادی ، سیاسی و فرهنگی جامعه شکل می گیرند . بنابراین فرایند نقد بایستی به گونه ای باشد که بر آگاهی مخاطب بیفزاید و مسیر تازه ای را با توجه به ظرفیت نقد پذیری جامعه در اذهان ایجاد کند .

هر نظریه بر مجموعه ای از عناصر نسبی گرایانه تاکید دارد که با توجه به فهم مضمون از یک رویدادی منجر به صَرف تعاریف دریافتی آن واقعه می شود . یکی از نکات مهم در ادبیات گفتمان نقد ، وحدت کلام است که می تواند مرز میان نقد و تخریب را معین سازد . از سوی دیگر مخاطبان و یا افراد جامعه بایستی با افزایش اگاهی مرتبط با مبانی نقد در زمینه های مختلف از ساده انگاری اجتناب کرده و توانایی تجزیه و تحلیل اظهارات بیان شده را داشته باشند چراکه ظرفیت نقد پذیری با برخورداری از دانش نقادانه رابطه متقابل دارد . رویکرد نقادانه بایستی پیامد های مثبت را در راستای اصلاح و پردازش اطلاعات مفاهیم مربوطه به مخاطبان انتقال دهد . بطور کلی نقد ، واکنشی ضروری و غیر قابل اجتناب با در بر داشتن نگاه واقع بینانه و توانایی فهم مضمون از زوایای متفاوت از سوی منتقد است . به عبارتی دیگر مخاطبان با تجزیه و تحلیل پیام نقادانه به اهمیت مضامین محیطی بیش از پیش پی می برند . بنابراین نقد می تواند قدرت استدلال ، ارزشیابی ، خلاقیت و پویایی را در جامعه افزایش دهد .