یک بازی ذهنی و فرهنگی

به گزارش بولتن نیوز، جواد رنجبردرخشی‌لر: یک تماشاگر حرفه‌ای تئاتر در سال چند نمایش می‌بیند؟ از بین این نمایش‌ها چند تا در یادش می‌مانند؟ نمایش‌های در یادمانده‌ها چگونه می‌مانند و چگونه در ذهن تماشاگر به زندگی ادامه می‌دهند و متحول می‌شوند؟

در سال گذشته ده‌ها نمایش روی صحنه رفت؛ از تئاترهای بزرگ با چند ده نفر بازیگر و عوامل پشت صحنه تا تئاترهای یک نفره کوچک. طبیعی است طبیعت تئاتر ارتباط انسانی و عمیقی است که مخاطب و عوامل آن با هم پیدا می‌کنند. بنابراین هر نمایشی یک اتفاق جدید است. اما برخی نمایش‌ها تأثیر درازمدت و روشنی در ذهن باقی می‌گذارند و برخی به‌زودی فراموش می‌شوند. دلایل این ماندگاری یا فراموشی فراوان است.

تئاترهای فراموش‌شده به طور معمول بیش از چند روز در ذهن مخاطب نمی‌ماند و از یاد می‌رود. اما ممکن است در آینده از راهی که پیدا می‌کند، برگردد و ممکن است هیچ‌وقت برنگردد. در یادمانده‌ها احساس‌های متفاوتی برمی‌انگیزند. برخی یادآوری‌ها با خوشی و لذت و احترام و یک نشانه فرهنگی همراه است و برخی دیگر با نفرت و ناخوشی.

از بین نمایش‌های سال گذشته نمایش «حرفه‌ای» رضا کیانیان قصه فراموشی خود و قصه نفوذ پلیسی به زندگی خصوصی آدم‌ها را در یک حکومت کمونیستی در ذهن‌های بسیاری از مخاطبانش ماندگار کرد. اما شاید «باغ آلبالو»ی اکبر زنجانپور نتوانسته باشد قصه فروپاشی یک خانواده را چندان ماندگار کند. هر دو نمایش از نمایش‌نامه خوبی استفاده کرده و از این نظر مساوی بودند، اما در اجرا «حرفه‌ای»، با تمام ایراد‌هایی که به آن می‌توان گرفت، به ارتباط عمیق با مخاطب رسید، اما «باغ آلبالو»، با تمام حسن‌ها و زیبایی‌هایی که در اجرایش می‌شد یافت، به یک تئاتر به‌یادماندنی تبدیل نشد.

«ترن» حمیدرضا آذرنگ شخصیت‌هایی ساخت که در ذهن مخاطبانش می‌توانند بمانند و روایت‌هایی از شهدا کرد که در دل‌وجان مخاطب نشست. اما بعید است چیزی از شکل هنری نمایش در یاد کسی بماند. برعکس، شکل هنری «پرتره مرد ریخته» با بازی خوب اصغر همت به یادماندنی است.  نمایش «گلابگیری دل می‌خواهد نه چشم» رضا عربی یک نوآوری بود و این نوآوری و تلنگرهایی که می‌زد، به یاد مانده است، اما به طور طبیعی نوآوری‌های نمایش‌های «کارنامه بندار بیدخش» و «خاندان مرگ» به یاد نماند.

نمایش «راپورت‌های شبانه دکتر مصدق» به دلیل نشان‌دادن دکتر مصدق یک نمایش به‌یادماندنی است، همچنان که «سه خواهر و دیگران» حمید امجد با نشان‌دادن چخوف و فیرز خدمتکار شخصیت‌های به‌یادماندنی ساخت.

بازی تئاتر پس از بسته‌شدن پرده تمام نمی‌شود و در ذهن تماشاگر ادامه دارد و شاید هیچ‌وقت تمام نشود. اصالت نمایش به زندگی دوباره و چندباره آن است.

منبع: شرق