اعتماد کارگران به صاحبان کار بیشتر از اتحادیه های کارگری است

به گزارش بولتن نیوز، ملیحه شیانی پژوهشگر حوزه کار روز دوشنبه در نشست علمی درباره ارایه نتایج پژوهشی با عنوان 'بررسی راهکارهای ارتقاء سرمایه اجتماعی در جامعه کار و تولید' در محل وزارت تعاون،کار و رفاه اجتماعی، افزود: اعتماد اجتماعی یکی از مولفه های سرمایه اجتماعی است که برای سنجش آن در پژوهش حاضر، میزان آن با استفاده از 16 گویه مورد بررسی قرار گرفته است.
وی اظهار داشت: نتایج نشان می دهد میزان اعتماد به صاحبان کارخانه و کارفرمایان بیش از میزان اعتماد به اتحادیه کارگری، انجمن اسلامی، بسیجیان و بسیج کارگری است. این مساله گویای آن است که اعتماد به افرادی که به نوعی در ارتباط مستقیم با کارگران هستند بسیار بیشتر از اعتماد به نهادها و اشخاصی است که فقط به نوعی تصمیم گیرنده بوده و پیوند و ارتباط مستقیم با کارگران و کارکنان ندارند.
شیانی یادآور شد: می توان گفت سرمایه اجتماعی بین مدیران و کارفرمایان با کارگران و کارکنان در محیط های کار و کارگری در ایران از وضعیت مطلوب و مناسبی برخوردار است. علاوه بر این می توان اعتماد بالا به صاحبان کارخانه را به نگرانی پاسخگویان به از دست دادن پایگاه شغلی و با دیدی بدبینانه می توان آن را کاذب تلقی کرد.

**جامعه آماری
پژوهشگر حوزه کار توضیح داد: جامعه آماری این پژوهش تعداد 500 نفر از افراد شاغل در شهرک های صنعتی استان تهران با استفاده از شیوه نمونه‌گیری احتمالی و از نوع «خوشه ای چند مرحله ای» انتخاب شده اند.
شهرک های صنعتی شامل شهرک های صنعتی پرند، شمس آباد، پیشوا، عباس آباد، نصیرآباد، خوارزمی، علی آباد، فیروزکوه، سالاریه، چرمشهر و بقیه شهرک های صنعتی تابعه هستند.

**اهداف تحقیق
وی هدف از انجام پژوهش یاد شده را شناسایی مولفه های سرمایه اجتماعی در محیط کار و تولید، توصیف وضعیت موجود سرمایه اجتماعی در محیط کار و تولید و تبیین عوامل موثر بر وضعیت سرمایه اجتماعی محیط کار و تولید عنوان کرد.

**ویژگی های جامعه آماری
شیانی افزود: افراد مورد پژوهش در گروه سنی 17 تا 61 سال قرار دارند و میانگین سنی پاسخگویان 32 سال است که 125 نفر از آنها زنان و 375 نفر مردان هستند.
وی ادامه داد: وضعیت تحصیلی افراد مورد پژوهش نشان می دهد سطح تحصیلات دیپلم و فوق دیپلم (41 درصد) و پس از آن زیردیپلم (بیش از 30درصد) بوده و همچنین میزان 28 درصد پاسخگویان دارای سطح تحصیلات لیسانس و بالاتر هستند.
پژوهشگر حوزه کار درباره قومیت پاسخگویان گفت: اکثر کارگران فارس و بعد از آن آذری و کرد و سایر قومیت ها درصدهای کمتری داشتند.
شیانی در ادامه افزود: براساس یافته های تحقیق از مجموع پاسخگویان 238 نفر معادل 47.6 درصد متولد استان تهران و حدود 52 درصد متولد سایر استان ها و شهرستان های کشور بودند.
وی با اشاره به سکونت پاسخگویان گفت: از مجموع کل پاسخگویان 45.4 درصد ساکن شهر تهران، 41.6 درصد ساکن شهرستان های استان تهران و تنها 12.2 درصد آنها ساکن سایر شهرستان های کشور بودند.
به گفته شیانی، بیشتر پاسخگویان (47 درصد) دارای منزل شخصی بودند که شاید این درصد بالا به دلیل وجود افراد مجرد در خانه پدری باشد. همچنین حدود 43 درصد افراد اعلام کردند که در مسکن استیجاری سکونت دارند و تنها 6 درصد از پاسخگویان سکونت خود را در واحدهای سازمانی و شرکتی اعلام کردند که با توجه به جامعه آماری بخشی از این درصد نیز به افراد نگهبان و سرایدار مربوط است.
پژوهشگر حوزه کار گفت: از مجموع کل پاسخگویان 34.4 درصد کارگر ساده و 30 درصد آنها کارگر فنی بودند که درصد بالای کارگر فنی نیز با توجه به جامعه آماری و به دلیل صنعتی بودن شهرک ها بوده است. همچنین حدود 20 درصد پاسخگویان کارمندان اداری و نزدیک به هشت درصد آنها کارفرما و بقیه مدیر بوده اند.
شیانی با اشاره به این که سابقه کار متغیری تأثیرگذار در میزان سرمایه اجتماعی و روابط اجتماعی است، افزود: نتایج نشان می دهد 41 درصد پاسخگویان کمتر از پنج سال سابقه کار داشته و حدود 27 درصد آنها دارای سابقه کار بین پنج تا 10 سال، 25.8 درصد آنها بین 10 تا 20 سال، 4.8 درصد دارای سابقه کار بین 20 تا 30 سال و درصد کمی (1.4درصد) سابقه کار بالای 30 سال داشته اند.
وی درباره قرار داد کار کارگران گفت: بیشترین میزان کارگران (62.4 درصد) افرادی بوده اند که به صورت قراردادی در محل کار خود اشتغال داشته اند. همچنین 12.8 درصد پیمانی،10.4 درصد آنها روزمزد و تنها 8.2 درصد از آنها به شکل رسمی مشغول به کار بوده اند.

**یافته های پژوهش
شیانی گفت: نتایج نشان می دهد 36.6 درصد افراد به بهتر شدن وضعیت کار و شغل خود خوشبین و 38 درصد معتقد بودند که تغییر خاصی رخ نمی دهد. این درحالی است که 25.4 درصد افراد براین باور بودند که شرایط شغلی و وضعیت آینده کار بدتر خواهد شد.
این پژوهشگر افزود: همچنین نتایج این تحقیق نشان می دهد میزان مشارکت تا حدودی پایین بوده و این موضوع می تواند تأثیر منفی بر سرمایه اجتماعی داشته باشد زیرا میزان مشارکت بالا بیانگر سرمایه اجتماعی بالا در جامعه است.
شیانی در ادامه گفت: همچنین حدود 19.8 درصد پاسخگویان دارای مشارکت اجتماعی بالا، 42.4 درصد پاسخگویان دارای مشارکت اجتماعی پایین و 38 درصد آنها دارای مشارکت اجتماعی در حد متوسط بوده اند. علاوه بر این میزان مشارکت در شورای کارگری و تصمیم گیری در آن بیشتر از اتحادیه ها بوده و این به دلیل سیستم بوروکراتیک اتحادیه ها بوده و بیانگر فاصله بین اتحادیه های کارگری و کارگران است.
وی گفت: برخورداری از حمایت اجتماعی یکی از متغیرهای اصلی و مناسب برای بررسی سرمایه اجتماعی است که با گویه های دریافت کمک از سوی همکاران، مدیران،کارفرمایان، کارکنان بخش اداری، هیات مدیره، انجمن اسلامی، بسیج، حراست و شورای کارگری سنجیده شده است.
شیانی توضیح داد: نتایج بیانگر این است که بیشترین حمایت هایی که در محیط های کار و کارگری وجود دارد از جانب همکاران است. همچنین، دریافت حمایت از سوی مدیران و کارفرمایان هم از وضعیت نسبتاً مناسبی برخوردار بوده و کارگران برخلاف آنچه که تصور می شود در محیط های کارگری نوعی تضاد و تقابل میان کارگران یا کارفرمایان وجود دارد، در جامعه مورد بررسی چنین اندیشه ای نه تنها وجود نداشته، بلکه سرمایه اجتماعی و پیوند میان این دو قشر چشمگیر بوده و هر دو قشر بهم اعتماد دارند . همچنین کارفرمایان از کارگران خود حمایت و پیشتیبانی مناسبی به عمل می­آورند.
وی درباره احساس تعلق افراد نسبت به همکاران گفت: احساس تعلق نسبت به خدمتکاران، کارکنان بخش اداری و نگهبانان هم به نسبت میانگین بالایی دارد و احساس تعلق نسبت به مدیران و کارفرمایان کمترین میانگین را دارد. البته، پایین بودن احساس تعلق نسبت به مدیران و کارفرمایان صرفاً ناشی از پایگاه اجتماعی و سبک زندگی کارگران است.
شیانی با اشاره به وضعیت سرمایه اجتماعی در بین کارکنان گفت: بین گروه های شغلی کارمندان ادارای دارای بالاترین میانگین نمره سرمایه اجتماعی هستند. این موضوع ناشی از استحکام پیوند میان کارکنان بوده که به نوعی میزان تغییر و تحول و جابه جایی آنها کمتر و تعاملات آنان با یکدیگر گسترده تر و عمیقتر است. همچنین شاید به دلیل آنکه تحصیلات آکادمیک دارند، نحوه تعامل و میزان سرمایه ی اجتماعی آنها بیشتر از سایر گروه ها در محیط های کاری است.بعد از کارمندان ادارای، مدیران در رده دوم قرار می گیرند. کارگر فنی و کارفرما نیز به ترتیب دارای میانگین سرمایه اجتماعی در مرتبه های بعدی و کارگران ساده دارای پایین ترین میزان سرمایه اجتماعی هستند.
وی با اشاره به وضعیت خشونت در محل کار گفت: به طور کلی خشونت در محل کار تا حدودی پایین و تنها 11 درصد پاسخگویان به وجود خشونت در حد بالا اشاره داشته­اند.
شیانی درباره وضعیت تبعیض در محل کار گفت: نتایج نشان می دهد شرایط زنان در محیط کار بهتر از مردان است و مدیران و کارفرماییان براساس جنسیت با کارگران متفاوت رفتار می کنند.
وی ادامه داد: اما بر عکس خشونت، تبعیض در محل کار تا حدودی بالا است و46.4 درصد پاسخگویان به وجود تبعیض در حد بالا اشاره داشته اند و تنها7.4 درصد به وجود تبعیض پایین در محیط کار اشاره داشتند.
به گفته این پژوهشگر حوزه کار، شاخص رعایت ارزش های اخلاقی نشان می دهد، راستگویی و پرهیز از دروغ از کمترین میانگین برخوردار بوده که یکی از دلایل آن می تواند حفظ جایگاه و موقعیت شغلی افراد باشد. به عبارتی دیگر، افراد برای حفظ شغل و وضعیت خود صداقت نداشتن را بر راستگویی ترجیح می دهند.
به گفته شیانی، از بین پاسخگویان 34.6 درصد وضعیت رعایت ارزشهای اخلاقی را نامناسب و 33.8 درصد وضعیت را در حد متوسط و 31.6 درصد وضعیت ارزش های اخلاقی محیط کار را در حد مناسب ارزیابی کرده اند.
به گفته وی، وضعیت اعتماد اجتماعی در بین پاسخگویان پراکندگی داشته، به طوری که 32.4 درصد پاسخگویان دارای اعتماد اجتماعی در حد بالا و 32.8 درصد دارای میزان اعتماد اجتماعی در حد متوسط و 33.8 درصد پاسخگویان میزان اعتماد اجتماعی پایین داشته اند.