افت ۳۴ درصدی سرانه مصرف غذا در کشور/ هر ایرانی در یک سال ۱.۸۷ تن خوراکی می‌خورد

گروه اقتصاد: به طور کلی غذا مهم ترین نیاز مصرفی خانواده ها محسوب می شود و به لحاظ نظری این طور مطرح شده است که در بحث هزینه ها خانواده ها اولویت نخست خود را به وضعیت غذا می دهند و بعد از آن منابع مالی را صرف سایر موارد می کنند. به همین دلیل نسبت هزینه های خوراکی بر هزینه های غیرخوراکی یک شاخص مهم در رفاه اقتصادی محسوب می شود و جزو عواملی است که می تواند برونداد سیاست گذاری را در وضعیت رفاه خانوار به شکلی نشان دهد. این برونداد البته به وضعیت کلی جامعه برمی گردد که در کل شاهد این هستیم وضعیت سهم غذا از سبد خانوار در دهه های گذشته کاهش پیدا کرده است.

به گزارش بولتن نیوز، در گزارش بودجه خانوار منتشر شده توسط بانک مرکزی، متوسط مصرف مقدار سالانه 17 قلم کالا، بر حسب کیلوگرم مشخص شده است. این کالاها شامل «برنج، نان، گوشت قرمز، گوشت مرغ، فرآورده گوشت قرمز و مرغ، ماهی، فرآورده‌های دریایی، شیر، ماست، پنیر، تخم مرغ، روغن نباتی، انواع قند، شکر و انواع چای» بوده است. در این گزارش با جمع بستن وزن تمامی مواد خوراکی و آشامیدنی‌ها، می‌توان تصویری از متوسط میزان مصرف سالانه خانوارها بر حسب کیلوگرم از این مواد خوراکی به‌دست آورد.

با نگاهی به آمار متوسط کل مصرف خانواده‌ها، می‌توان دریافت که در یک دهه گذشته وزن مصرفی خانوار از مواد خوراکی و آشامیدنی‌ها در حال کاهش بوده است، بر این اساس طی یک دهه اخیر حدود 34 درصد از متوسط مصرف کل، کاسته شده، اما آیا به‌راستی مصرف سالانه هر فرد نیز در این سال‌ها کاهش یافته است؟

گزارش بودجه خانوار در این بخش شامل مصرف هر خانواده است، اما باید این نکته را در نظر گرفت که تعداد اعضای هر خانوار به‌طور متوسط در هر سال تغییر می‌کند به‌عنوان مثال، تعداد خانواده در سال 82 حدود 4.3 نفر بوده است، اما این تعداد، برای سال 91، کاهش یافته و  3.4نفر گزارش شده است؛ بنابراین طی یک دهه اخیر تقریبا یک نفر از جمعیت خانواده‌ها به‌طور متوسط کم شده است. این موضوع باعث می‌شود که از میزان مصرف خانوارها نیز کاسته شود؛ بنابراین با نسبت گرفتن میزان مصرف کل خانواده‌ها به متوسط تعداد افراد خانوارها مشاهده می‌شود که متوسط مصرف کل مواد خوراکی به ازای «هر فرد» در طول یک دهه اخیر حدود 8 درصد افزایش یافته است.

برای توضیح بیشتر می‌توان عنوان کرد که اگر تعداد خانوارها در این یک دهه ثابت بود، متوسط مصرف هر فرد نیز کاهش پیدا می‌کرد. اما به‌دلیل تغییر تعداد افراد خانوار، مصرف هر فرد از مواد غذایی بر حسب کیلوگرم افزایش یافته است. اما نکته دیگر در این گزارش این موضوع است که در سال 93، هم از میزان مصرف خانوار و هم از میزان مصرف هر فرد کاسته شده است.

بحث امنیت غذایی یکی از مباحث مهم در جامعه ایرانی است. براساس افق چشم انداز، ایران باید دارای مجموعه ای از ویژگی های رفاهی و سلامت و برخوردار از «امنیت غذایی» باشد. ایجاد امنیت غذایی در سند های اصلی و روند های پیش بینی میزان توسعه چشم انداز هدف گذاری شده است که نشان دهنده اهمیت آن است. امنیت غذایی به معنای دسترسی همه افراد جامعه به غذاهای مورد نیاز خود به شکل کافی و سالم و در دردسترس است که بر این اساس می توان امنیت غذایی را به دو شاخه اصلی تقسیم کرد؛ شاخه سلامت غذایی و شاخه امنیت غذایی که به معنای تامین غذای مورد نیاز و با کیفیت است.

گزارش ها و اطلاعات موجود از سطح شهر تهران و کل کشور نشان می دهد ما در هر دو بعد دارای مشکلاتی هستیم و نیاز به توجه جدی در هر دو بعد وجود دارد. نکته دیگر در این رابطه این است که ما در این حوزه با فقر اطلاعاتی نیز مواجه هستیم. مطالعات کشوری در این حوزه به طور مستمر و جامع انجام نشده و وضعیت امنیت غذایی در هر دو بعد به طور منظم پیگیری نمی شود. همچنین به مردم اطلاع رسانی کافی نمی شود و داده های مورد نیاز برنامه ریزان سلامت و برنامه ریزان اجتماعی کمتر ارایه می شود.

* 38درصد کاهش مصرف شیر در 10 سال

یکی از مواد خوراکی که بیشترین کاهش سالانه را در این 10 سال  تجربه کرده ماده لبنی «شیر» است. گزارش‌ها می‌گوید که مصرف شیر در سال 84 حدود 216 کیلوگرم بوده است، حال آنکه در سال 93 این مقدار به 134 کیلوگرم رسیده است.

 گزارش بانک مرکزی مصرف سالانه خانوارها را از گوشت دام (انواع گوشت قرمز) به تصویر کشیده است، بر این اساس مصرف هر خانوار در سال 84 از این ماده خوراکی حدود 59 کیلوگرم بوده است. این در حالی است که این آمار برای سال 93 حدود 41 کیلوگرم بوده است. در نتیجه به فاصله زمانی ده سال در حدود 30 درصد از مصرف سالانه گوشت دام در سبد خانوارها کاهش یافته است.

به نظر می‌رسد یکی از مهم‌ترین موضوعات کاهش مصرف در گوشت دامی رشد بهای آن در سال‌های اخیر بوده است؛ بنابراین این احتمال وجود دارد که با گذشت زمان، سهم گوشت دامی جای خود را به دیگر مواد خوراکی داده است. به‌عنوان مثال می‌توان از «گوشت پرندگان» به‌عنوان یک کالای جانشین از گوشت دام نام برد. مهم‌ترین کالای این بخش را «گوشت مرغ» تشکیل می‌دهد، بر این اساس بررسی نوسانات در گوشت پرندگان می‌تواند به نوعی بازتاب مصرف مرغ در سبد خانوار باشد.

در چهارراه یافت آباد یکی از کارگران ساختمانی که منتظر کار بود در باره وضعیت تامین مواد غذایی خانواده اش به خبرنگار اقتصادی تسنیم گفت: من الان از پس خرید برنج هندی - روغن های بی کیفیت - نوشابه های ارزان - مرغ های مکمل دار - گوشتهای منجمد هم بر نمی آیم انوقت شما از امنیت غذایی حرف می زنید با میوه که سالهاست خدافظی کرده ام.

جوان رهگذری نیز در این باره به خبرنگار اقتصادی تسنیم گفت: بنده دانشجوی فوق لیسانس زراعتم با توجه به سه عامل تخریب مرتع و جنگل و کاهش زمینهای مزروعی از طریق ساخت مسکن بر روی آنها و یا شوری ایجاد شده با حفر چاههای عمیق و فرسایش شدید آبی و بادی خاکهای مزروعی و همچنین ساختار جبر جغرافیایی ایران ازنظر آب و هوایی(خشک و نیمه خشک،البته غیر از شمال)و سیاستهای غلط بافت ژنتیکی ارقام پرمحصول که اکثرا وارداتی بوده و از بین رفتن ارقام بومی که متاسفانه قابل برگشت نیز نیستند و حتی ما یک بانک ژنتیکی فعال در سطح کشور مان نداریم که از ارقام بومی ما نگه داری و ازدیاد نماید برای روز های نیاز، من از مسولین امر تمنا دارم اول به فکر غذای سالم برای مردم باشید البته غذای سالم تولید داخل نه وارداتی.

امیر رضا واعظی آشتیانی معاون اسبق وزیر صنعت، به خبرنگار اقتصادی تسنیم گفت:  بنده از دولت نهم و دهم دفاع نمی کنم، بلکه حرفم این است که اگر بنا است آماری داده شود، مبتنی بر واقعیت باشد تا مدیران بتوانند تصمیمات درستی بگیرند. آمار و ارقامی که الان در ارتباط با اقتصاد می دهند، واقعی نیست، و صرفا توجیه کردن سه سال بلاتکلیفی دولت بوده است؛ و نشان داده که دولت نه اینکه نتوانسته رونق اقتصادی را رقم بزند بلکه در رکودتولید نقش به سزایی داشته است. شاید در تاریخ اقتصاد ایران بی سابقه بوده، که دولتی اینچنین رکود سنگین را بر اقتصاد کشور حاکم کند، و ادعایشان این باشد که تورم کاهش پیدا کرده است. این طبیعی است که وقتی رکود باشد تولید نداشته باشیم، پولی در دست مردم نباشد، اتوماتیک تورم کاهش پیدا می کند، پس این هنری نبوده است.

وی افزود:" دولت در ارتباط با اقتصاد سیاست مدون، منطقی و هدفمندی را دنبال نمی کند؛ و همچنان در یک بیراهه دارد راه را ادامه می دهد که سر انجام خوبی ندارد. دولت باید به فکر باشد، اگر بنا باشد اقتصاد با همین شرایط جلو رود ما با بحرانهای نا خوشایندی روبرو خواهیم بود. دولت باید در تیم اقتصادی خودش تجدید نظر کند، ضمن اینکه باید سیاستگذاری هایشان را مبتنی بر سیاست های اقتصاد مقاومتی قرار دهند و همان طور که مقام معظم رهبری اشاره داشتند، اصلاح ساختار اقتصادی را هرچه زودتر با برنامه و هدفمند شروع کنند. البته اصلاح ساختار اقتصادی بر می گردد به محقق کردن اقتصاد مقاومتی" .

نیل به امنیت غذایی بیش از هر چیز دیگری توجه ما را به اصلاح الگوی مصرف جلب می کند، حجم زیاد ضایعات نان، اتلاف زیاد منابع آبی به دلیل استفاده روش های نادرست آبیاری کشاورزی و از جهت دیگر عدم توجه به نگهداری مناسب از محصولات زراعی و باغی از مصادیق نگران کننده در این زمینه است.

بخشی از این اصلاح الگوی مصرف به مسئولین بر می گردد و بخشی به ما. توقع زیادی نیست اگر از مسئولین بخواهیم با تقویت فرایند بازاریابی و رسیدگی بیشتر به اموری مثل بسته بندی و توزیع مناسب محصولات از اتلاف آنها جلوگیری کنند و البته خرید نان و سایر اقلام خوراکی به میزان احتیاج هم، کار سختی نیست.

منبع: تسنیم