نظری بر فضیلت و اهمیت مناجات کم نظیر شعبانیه؛
ارمغان آل محمد (ص) را دریابیم
این روزها که بر ما می گذرد، نسیم خوش و جان افزای ماه شعبان المعظم وزیدن گرفته، و دلهای عاشقان الهی سرخوش از زیبایی های این ماه، آماده و مهیای حضور در ضیافت بزرگ و بی نظیر ماه مبارک رمضان می شوند.
گروه فرهنگ و هنر: این روزها که بر ما می گذرد، نسیم خوش و جان افزای ماه شعبان المعظم وزیدن گرفته، و دلهای عاشقان الهی سرخوش از زیبایی های این ماه، آماده و مهیای حضور در ضیافت بزرگ و بی نظیر ماه مبارک رمضان می شوند.
به گزارش بولتن نیوز، در اهمیت و فضیلت ماه شعبان از وجود نازنین اهل بیت (علیهم السلام) موارد و مطالب فراوانی نقل شده است، که دقت در هر یک از آنها می تواند گوشه ای از زیبایی های کم نظیر و شاید بی نظیر این ماه بزرگ را نمایان سازد.
از وجود نازنین رسول خدا (صلی الله علیه و آله) روایت شده است که: «شعبان شهری، رحم اللّه من اعاننی علی شهری. شعبان ماه من است، خداوند كسى را كه مرا در ماهم يارى كند، بيامرزد». (1)
ماه شعبان آخرين گام، قبل از مهماني بزرگ ماه مبارک رمضان است. اگر قرار ملاقات با بزرگي داشته باشيم، چگونه بر سر اين قرار حاضر مي شويم؟! قطعا خود را آن گونه كه شايسته اين ملاقات است، مهيا مي كنيم. شعبان نيز فرصتي براي مهيا سازي خود براي حاضر شدن بر سر قرار و مهماني الهي است. چندی ديگر بر سر سفره مهمانی الهي ميهمانيم و ماه شعبان فرصت مغتنمي است تا خود را مهياي اين ضيافت و مهماني سازيم. از این روست که رهبر معظم انقلاب از ماه شعبان به «دالان و دهلیز ماه رمضان» (2) تعبیر می نمایند.
«میرزا جواد آقا ملکی تبریزی»، عارف واصل، استاد حضرت امام خمینی (ره) و صاحب کتاب شریف «المراقبات» نیز ضمن اشاره به فضایل کم نظیر این ماه می نویسد: «اين ماه براى سالك إلى اللّه بسيار با ارزش است.» (3)
در این بین و در میان آداب و اعمال این ماه عظیم، تکیه و تاکید بزرگان دین بیشتر بر بعد دعا و مناجات با حضرت حق در روزها و شبهای ماه شعبان است. رهبر معظم انقلاب در این زمینه می فرمایند: «شعبان، بیشتر ماه دعا و روزه است.» (4)
در میان ادعیه وارد شده در ماه شعبان، «مناجات شعبانیه» چون خورشیدی بی بدیل می درخشد. «مناجات شعبانیه» یکی از نغزترین، معروف ترین و زیباترین دعاهایی است که از امامان معصوم (علیهم السلام) نقل شده است. در روایتی که «مرحوم محدث قمی» در «مفاتیح الجنان» نقل می کند، از آن به مناجات «امیرالمومنین» و امامان بعد از ایشان تعبیر شده است.
بزرگان و علما نیز بر مداومت و دقت در مفاهیم و معانی کم نظیر این مناجات تاکید داشته اند. «ميرزا جواد آقا ملكي تبريزي» در کتاب «المراقبات» از این مناجات به «ارمغان آل محمّد» تعبیر کرده و چنین می نویسد:
«اين مناجات، مناجات معروفى است و اهلش بخاطر آن با ماه شعبان مأنوس شده و به همين جهت منتظر و مشتاق اين ماه هستند. اين مناجات شامل مطالب اساسى در مورد چگونگى معامله بندگان با خداى بزرگ بوده و آداب خواستن، دعا و طلب آمرزش از او را، آنگونه كه شايسته است، بيان مىكند. و استدلالهاى جالب توجهى جهت اميدوار شدن به درگاه خدا كه با مناجات با او مناسب است، در بردارد. و به روشنى، ملاقات، نزديكى و ديدن خدا را معنى مىكند و به اين ترتيب شبهه هاى سالك، شك هاى منكر و وحشت اهل شك را برطرف مىكند. ... به هر حال اين مناجات بزرگى است و يكى از ارمغان هاى آل محمد (صلّى اللّه عليه و آله و سلّم) مىباشد كه بزرگى آن را كسى كه قلب سالم و گوش شنوايى داشته باشد، درك مىكند. و اهل غفلت از درك فوايد و نورهاى آن بى بهرهاند.» (5)
حضرت امام خمینی (ره) که خود سالها با فقرات این مناجات کم نظیر مانوس بوده اند پیرامون زیبایی و فضیلت آن می فرمایند:
«مناجات «شعبانیه» را خواندید؟ بخوانید آقا! مناجات شعبانیه از مناجات هایی است که اگر انسان دنبالش برود و فکر در او بکند، انسان را به یک جایی می رساند. (6) مناجاتي كه در ماه شعبان هست و من در نظر ندارم كه در هيچ يك از ادعيه گفته شده باشد كه ادعيه مال همه ائمه است. اين دعاي شعبان، مناجات شعبان، مناجات همه ائمه است و در آن مسائل بسياري هست، معارف بسيار هست و ادب اينكه انسان چه جور بايد با خداي تبارك و تعالي مناجات كند.» (7)
رهبر معظم انقلاب حضرت آیت الله خامنه ای (مد ظلّه العالی) نیز در موقعیت های مختلف با تاکید بر اهمیت ارتباط با خدا و با اشاره به اهمیت مناجات شعبانیه فرمودند:
«در این مناجات شعبانیه‌ی عالیةالمضامین (8) یك تحفه‌ای است كه در اختیار ما قرار داده شده است. خب ما دعا خیلی داریم، همه‌ی این دعاها هم پر از مضامین عالی است، امّا بعضی یك برجستگی خاصّی دارند. من از امام بزرگوار (رضوان الله علیه) سؤال كردم، گفتم در میان این دعاهایی كه از ائمّه (علیهم‌السّلام) رسیده است، شما به كدام دعا بیشتر علاقه‌مندید و دلبسته‌اید؟ فرمودند به دعای كمیل و مناجات شعبانیّه؛ به این دو دعا. (9) اتفاقاً هر دو دعا هم مال ماه شعبان است؛ دعای کمیل که می‌دانید اصلاً ورود اصلی‌اش مال شب نیمه‌ی شعبان است، مناجات شعبانیه هم که از ائمه نقل شده، متعلق به ماه شعبان است. لحن این دو دعا به هم نزدیک است؛ هر دو عاشقانه است. (10) مناجات مأثوره‌ى ماه شعبان - که روایت شده اهل‌بیت (علیهم‌السّلام) بر آن مداومت داشتند - یکى از دعاهایى است که لحن عارفانه و زبان شیواى آن، با مضامین بسیار والا و سرشار از معارف عالى‌یى همراه است که نظیر آن را در زبانهاى معمولى و محاورات عادى نمى‌توان یافت و اساساً با آن زبان قابل ادا نیست. این مناجات، نمونه‌ى کاملى از تضرع و وصف حال برگزیده‌ترین بندگان صالح خدا با معبود و محبوب خود و ذات مقدس ربوبى است. هم درس معارف است، هم اسوه و الگوى عرض حال و درخواست انسان مؤمن از خدا. (11)»
بی شک تاکیدات فراوان بزرگان دین که در جملات فوق تنها به برخی از آنها اشاره شد، نشان از اهمیت و در عین حال اثربخشی خاص این مناجات در بهبود حال معنوی و به تبع آن اخلاق و رفتار افراد دارد. این تاکیدات آن چنان است که اگر از مناجات شعبانیه به گنج بی نظیر ماه شعبان تعبیر کنیم، آن چنان هم بی راه نگفته ایم.
این مناجات ضمن آنکه می تواند همه را در مهیا شدن برای ورود به ماه ضیافت الهی یاری کند، به دلیل فضای معنوی خاصی که در افراد ایجاد می کند، می تواند منجر به تغییر فضای روحی و اخلاقی عمومی جامعه نیز شود. فضای عمومی که این روزها حالش اصلا خوب نیست.
تبلیغ عمومی در جهت انس مردم با بخش های این مناجات و بسترسازی رسانه ای و عمومی برای آشنایی با آن، ضمن آنکه منجر به ایجاد فضای مناسب معنوی در افراد خواهد شد، می تواند با یک جهت دهی برنامه ریزی شده اجتماعی، موجبات ارتقاء سطح اخلاقی جامعه را نیز فراهم کند.
جامعه امروز ما، بیش از هر وقتی به نفحات و نسیم سازنده «مناجات شعبانیه» نیازمند است و امید که خود و جامعه را از این نفحات محروم نسازیم.
1ـ مصباح المجتهد، ج 2، ص 728؛ اقبال الاعـمال، علی بـن موسی بـن جـعفر بـن طاووس،ج 3،ص 782.
2ـ ۱۳۸۳/۰۷/۱۳.
3ـ ترجمه المراقبات، صفحه 165.
4ـ ۱۳۸۳/۰۷/۱۳.
5ـ ترجمه المراقبات، صفحه 166 و 167.
6ـ صحیفه امام، ج19، ص253.
7ـ صحيفه نور، ج 20 ، ص 189، 30/12/66.
8ـ 10/12/68.
9ـ ۱۳۹۲/۰۳/۲۲.
10ـ 13/7/1383.
11ـ 1/10/69.
به گزارش بولتن نیوز، در اهمیت و فضیلت ماه شعبان از وجود نازنین اهل بیت (علیهم السلام) موارد و مطالب فراوانی نقل شده است، که دقت در هر یک از آنها می تواند گوشه ای از زیبایی های کم نظیر و شاید بی نظیر این ماه بزرگ را نمایان سازد.
از وجود نازنین رسول خدا (صلی الله علیه و آله) روایت شده است که: «شعبان شهری، رحم اللّه من اعاننی علی شهری. شعبان ماه من است، خداوند كسى را كه مرا در ماهم يارى كند، بيامرزد». (1)
ماه شعبان آخرين گام، قبل از مهماني بزرگ ماه مبارک رمضان است. اگر قرار ملاقات با بزرگي داشته باشيم، چگونه بر سر اين قرار حاضر مي شويم؟! قطعا خود را آن گونه كه شايسته اين ملاقات است، مهيا مي كنيم. شعبان نيز فرصتي براي مهيا سازي خود براي حاضر شدن بر سر قرار و مهماني الهي است. چندی ديگر بر سر سفره مهمانی الهي ميهمانيم و ماه شعبان فرصت مغتنمي است تا خود را مهياي اين ضيافت و مهماني سازيم. از این روست که رهبر معظم انقلاب از ماه شعبان به «دالان و دهلیز ماه رمضان» (2) تعبیر می نمایند.
«میرزا جواد آقا ملکی تبریزی»، عارف واصل، استاد حضرت امام خمینی (ره) و صاحب کتاب شریف «المراقبات» نیز ضمن اشاره به فضایل کم نظیر این ماه می نویسد: «اين ماه براى سالك إلى اللّه بسيار با ارزش است.» (3)
در این بین و در میان آداب و اعمال این ماه عظیم، تکیه و تاکید بزرگان دین بیشتر بر بعد دعا و مناجات با حضرت حق در روزها و شبهای ماه شعبان است. رهبر معظم انقلاب در این زمینه می فرمایند: «شعبان، بیشتر ماه دعا و روزه است.» (4)
در میان ادعیه وارد شده در ماه شعبان، «مناجات شعبانیه» چون خورشیدی بی بدیل می درخشد. «مناجات شعبانیه» یکی از نغزترین، معروف ترین و زیباترین دعاهایی است که از امامان معصوم (علیهم السلام) نقل شده است. در روایتی که «مرحوم محدث قمی» در «مفاتیح الجنان» نقل می کند، از آن به مناجات «امیرالمومنین» و امامان بعد از ایشان تعبیر شده است.
بزرگان و علما نیز بر مداومت و دقت در مفاهیم و معانی کم نظیر این مناجات تاکید داشته اند. «ميرزا جواد آقا ملكي تبريزي» در کتاب «المراقبات» از این مناجات به «ارمغان آل محمّد» تعبیر کرده و چنین می نویسد:
«اين مناجات، مناجات معروفى است و اهلش بخاطر آن با ماه شعبان مأنوس شده و به همين جهت منتظر و مشتاق اين ماه هستند. اين مناجات شامل مطالب اساسى در مورد چگونگى معامله بندگان با خداى بزرگ بوده و آداب خواستن، دعا و طلب آمرزش از او را، آنگونه كه شايسته است، بيان مىكند. و استدلالهاى جالب توجهى جهت اميدوار شدن به درگاه خدا كه با مناجات با او مناسب است، در بردارد. و به روشنى، ملاقات، نزديكى و ديدن خدا را معنى مىكند و به اين ترتيب شبهه هاى سالك، شك هاى منكر و وحشت اهل شك را برطرف مىكند. ... به هر حال اين مناجات بزرگى است و يكى از ارمغان هاى آل محمد (صلّى اللّه عليه و آله و سلّم) مىباشد كه بزرگى آن را كسى كه قلب سالم و گوش شنوايى داشته باشد، درك مىكند. و اهل غفلت از درك فوايد و نورهاى آن بى بهرهاند.» (5)
حضرت امام خمینی (ره) که خود سالها با فقرات این مناجات کم نظیر مانوس بوده اند پیرامون زیبایی و فضیلت آن می فرمایند:
«مناجات «شعبانیه» را خواندید؟ بخوانید آقا! مناجات شعبانیه از مناجات هایی است که اگر انسان دنبالش برود و فکر در او بکند، انسان را به یک جایی می رساند. (6) مناجاتي كه در ماه شعبان هست و من در نظر ندارم كه در هيچ يك از ادعيه گفته شده باشد كه ادعيه مال همه ائمه است. اين دعاي شعبان، مناجات شعبان، مناجات همه ائمه است و در آن مسائل بسياري هست، معارف بسيار هست و ادب اينكه انسان چه جور بايد با خداي تبارك و تعالي مناجات كند.» (7)
رهبر معظم انقلاب حضرت آیت الله خامنه ای (مد ظلّه العالی) نیز در موقعیت های مختلف با تاکید بر اهمیت ارتباط با خدا و با اشاره به اهمیت مناجات شعبانیه فرمودند:
«در این مناجات شعبانیه‌ی عالیةالمضامین (8) یك تحفه‌ای است كه در اختیار ما قرار داده شده است. خب ما دعا خیلی داریم، همه‌ی این دعاها هم پر از مضامین عالی است، امّا بعضی یك برجستگی خاصّی دارند. من از امام بزرگوار (رضوان الله علیه) سؤال كردم، گفتم در میان این دعاهایی كه از ائمّه (علیهم‌السّلام) رسیده است، شما به كدام دعا بیشتر علاقه‌مندید و دلبسته‌اید؟ فرمودند به دعای كمیل و مناجات شعبانیّه؛ به این دو دعا. (9) اتفاقاً هر دو دعا هم مال ماه شعبان است؛ دعای کمیل که می‌دانید اصلاً ورود اصلی‌اش مال شب نیمه‌ی شعبان است، مناجات شعبانیه هم که از ائمه نقل شده، متعلق به ماه شعبان است. لحن این دو دعا به هم نزدیک است؛ هر دو عاشقانه است. (10) مناجات مأثوره‌ى ماه شعبان - که روایت شده اهل‌بیت (علیهم‌السّلام) بر آن مداومت داشتند - یکى از دعاهایى است که لحن عارفانه و زبان شیواى آن، با مضامین بسیار والا و سرشار از معارف عالى‌یى همراه است که نظیر آن را در زبانهاى معمولى و محاورات عادى نمى‌توان یافت و اساساً با آن زبان قابل ادا نیست. این مناجات، نمونه‌ى کاملى از تضرع و وصف حال برگزیده‌ترین بندگان صالح خدا با معبود و محبوب خود و ذات مقدس ربوبى است. هم درس معارف است، هم اسوه و الگوى عرض حال و درخواست انسان مؤمن از خدا. (11)»
بی شک تاکیدات فراوان بزرگان دین که در جملات فوق تنها به برخی از آنها اشاره شد، نشان از اهمیت و در عین حال اثربخشی خاص این مناجات در بهبود حال معنوی و به تبع آن اخلاق و رفتار افراد دارد. این تاکیدات آن چنان است که اگر از مناجات شعبانیه به گنج بی نظیر ماه شعبان تعبیر کنیم، آن چنان هم بی راه نگفته ایم.
این مناجات ضمن آنکه می تواند همه را در مهیا شدن برای ورود به ماه ضیافت الهی یاری کند، به دلیل فضای معنوی خاصی که در افراد ایجاد می کند، می تواند منجر به تغییر فضای روحی و اخلاقی عمومی جامعه نیز شود. فضای عمومی که این روزها حالش اصلا خوب نیست.
تبلیغ عمومی در جهت انس مردم با بخش های این مناجات و بسترسازی رسانه ای و عمومی برای آشنایی با آن، ضمن آنکه منجر به ایجاد فضای مناسب معنوی در افراد خواهد شد، می تواند با یک جهت دهی برنامه ریزی شده اجتماعی، موجبات ارتقاء سطح اخلاقی جامعه را نیز فراهم کند.
جامعه امروز ما، بیش از هر وقتی به نفحات و نسیم سازنده «مناجات شعبانیه» نیازمند است و امید که خود و جامعه را از این نفحات محروم نسازیم.
1ـ مصباح المجتهد، ج 2، ص 728؛ اقبال الاعـمال، علی بـن موسی بـن جـعفر بـن طاووس،ج 3،ص 782.
2ـ ۱۳۸۳/۰۷/۱۳.
3ـ ترجمه المراقبات، صفحه 165.
4ـ ۱۳۸۳/۰۷/۱۳.
5ـ ترجمه المراقبات، صفحه 166 و 167.
6ـ صحیفه امام، ج19، ص253.
7ـ صحيفه نور، ج 20 ، ص 189، 30/12/66.
8ـ 10/12/68.
9ـ ۱۳۹۲/۰۳/۲۲.
10ـ 13/7/1383.
11ـ 1/10/69.
شما می توانید مطالب و تصاویر خود را به آدرس زیر ارسال فرمایید.
bultannews@gmail.com
