تشکیل شورای صیانت از اهالی موسیقی/ از فضای پرحاشیه بیرون آمدیم

گروه موسیقی: دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی یکی از مهم ترین و شاید پرچالش ترین نهادهای زیر مجموعه معاونت هنری است که چه در دولت قبلی و چه در دولت فعلی فضای آرامی را پشت سر نگذاشته است. این نهاد مهم مرتبط با سیاستگذاری های موسیقی کشور در سال جاری نیز روزهای فعال و یا بهتر بگوییم نا آرامی را پشت سر گذاشت. ماجرای دامنه دار ارکسترهای دولتی بعد از دیدار رییس جمهوری با هنرمندان تا مقطع فعلی، وعده های عملی نشده از جمله حضور بزرگان موسیقی دنیا برای اجرای زنده در ایران، به امضا نرسیدن تفاهم نامه مشترک وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با نیروی انتظامی درباره فعالیت های موسیقایی، لغو کنسرت ها، ایجاد تغییرات اساسی در برگزاری سی و یکمین جشنواره موسیقی فجر، ماجرای فهرست ۲۴ نفره خوانندگان و هنرمندان ممنوع الفعالیت، ماجرای استعفای پیروز ارجمند مدیر سابق دفتر موسیقی، برگزار نشدن نهمین جشنواره موسیقی نواحی، عملی نشدن طرح راه اندازی مکتب خانه های موسیقی نواحی در برخی از استان ها و امثالهم از جمله اتفاقات ناخوشایندی است که در دفتر موسیقی با آن مواجه بوده ایم که البته قطعا و حتما نمی توانیم تمامی تقصیرها را به گردن یک نفر بیندازیم چرا که هم منتقدان می دانند چه ماجراهایی دست به دست هم داده که این فضای نا آرام به وجود بیاید و هم هر عقل سلیمی می داند که مدیریت فقط بخشی از این پازل پیچیده است.

از مرداد ماه سال ۹۴ که پیروز ارجمند با اما و اگرها و حاشیه ها، پست مدیر کلی دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی را به فرزاد طالبی مدیر فعلی دفتر موسیقی تحویل داد، این نهاد مهم در کارزار بسیاری از فعالیت های موسیقایی کشور روزهای آرامی را به خود ندید، اما فرزاد طالبی خود مدیر آرامی است که در هیاهوهای رسانه ای این چند ماهه اخیر بنا به سیاست هایی که مدنظرش قرار داشت هر جا لازم بود به اظهار نظر درباره موضوعی چالش بر انگیز پرداخت و در آن فضایی هم که با رسانه ها گفتگو کرد تلاش کرد صادقانه درباره ماجراهای مطرح شده اظهار نظر کند؛ ویژگی‌ای که متاسفانه در برخی مدیران کم‌رنگ شده است.

طالبی پس از حضوری هشت ماهه در این دفتر موسیقی ضمن ارائه گزارشی از روند فعالیت های این چند ماه، به دیگر سوالات ما نیز پاسخ داد که بخش نخست از این گفتگوی تفصیلی را می‌خوانید:

* فرآیند حضور جنابعالی در دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بدون ارائه گزارش عملکرد معنایی ندارد بنابراین بد نیست در همین ابتدا اگر تمایل دارید گزارشی از آنچه این هشت ماه در دفتر موسیقی وزارت ارشاد به عنوان سرپرست انجام دادید برای مخاطبان ارائه کنید که ببینیم چه اتفاقاتی در این هشت ماه در یکی از نهادهای مهم زیر مجموعه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی افتاده است؟

- همانطورکه می‌دانید وقتی مسئولیت دفتر موسیقی را برعهده گرفتم این مجموعه در شرایط خاصی قرار داشت و دفتر به نوعی درگیر حاشیه ها بود ضمن اینکه موارد اختلافی جدی با حوزه های مرتبط وجود داشت. در این شرایط سعی بر این بود که ابتدا از این فضا بیرون بیاییم و بعد به سمت اجرای بهتر وظایف حاکمیتی دفتر حرکت کنیم. ضمن اینکه آلبوم های زیادی در انتظار صدور مجوز بودند، در مورد جشنواره فجر می‌بایست تصمیم گیری می شد و بسیاری مسایل دیگر. در آن ابتدا برنامه ریزی به گونه ای بود که سعی شود در قالب یک برنامه کوتاه مدت، دفتر اداره شده ولی اقدامات به عمل آمده بتواند نتایج بلندمدتی برای موسیقی کشور داشته باشد. بر اساس همین نگاه مجموعه ضوابط دفتر اعم از شیوه نامه ها و آیین نامه ها مرور و مسائل موجود را اصلاح و دوباره خوانی کردیم و خلاءهایی را که ناشی از کمبود جدی شیوه نامه ها و ضوابط بود، برطرف کردیم. به علاوه در این فرصت چند ماهه نهایت تلاش را در مجموعه به کار بردیم که فرآیندهای اداری را در دفتر موسیقی کاهش دهیم.

*می توانید درباره موضوع تدوین آیین‌نامه‌ها مصداقی صحبت کنید؟

- به عنوان مصداق می توان به تدوین مجموعه شیوه نامه های مرتبط با صدور مجوزها در حوزه های شعر و موسیقی، تفویض اختیار به استان ها در صدور مجوز کنسرت و تسهیل تولیدات مربوط به اساتید موسیقی اشاره کرد. در گذشته کارهای استادان مرحله بررسی توسط شورای موسیقی را می گذراند که هر چند کارها نوعا در شورا تایید می شد ولی این مرحله وجود داشت. اکنون طی مرحله طرح در شورای موسیقی برای اساتید حذف شده است.

*اما تا آنجا که می دانم برخی از منتقدان بر این باورند چنین رویکردی موضوع جدیدی نیست که بخواهد درباره آن اطلاع رسانی دوباره ای انجام شود.

- چنین رویکردی در سال هایی که جناب آقای مرادخانی مسئولیت موسیقی را برعهده داشتند وجود داشت، اما در سال های پس از آن دوباره مرحله اداری شورا طی می شد، به اضافه اینکه فهرست مربوطه (نام استادان موسیقی) با توجه به گذشت زمان نیاز به نو شدن و افزودن نام های جدید داشت. اکنون این اقدام انجام و فهرست به روز شده است. مساله بعدی اینکه دفتر این روند را ادامه خواهد داد و این فهرست اول است و قطعا فهرست دومی هم خواهیم داشت. یعنی هنرمندانی که در حوزه موسیقی اصیل ایرانی و حتی گونه های دیگر کارهای ارزشمندی را تولید می کنند، می توانند در این فهرست قرار گیرند.

مساله دیگری که تغییر کرد این بود که آثار عمده هنرمندانی که برای اجرای کنسرت به شورای موسیقی ارائه می شد همان کارهایی بود که در آلبوم هایشان قبلا در شورای موسیقی مورد بررسی قرار گرفته بود که این هم در این دوره از طرح در شورا بی نیاز شد.

در موضوع آیین نامه ها باید این را هم اضافه کنم که آیین نامه و شیوه نامه شورای شعر و شورای موسیقی تدوین و ابلاغ شد به گونه ای که امکان اعمال نظارت سلیقه ای وجود نداشته باشد.

* آیا در حوزه آیین نامه های مربوط به فعالیت هنرمندان در حوزه های مختلف که موضوعی به شدت چالش برانگیز در همه ادوار دفتر موسیقی بوده نیز تغییراتی ایجاد شده است؟

 - مساله مهم دیگری که تلاش شد تا در این دوره به آن توجه بیشتری شود، حوزه «صیانت» است؛ یعنی مسائل مربوط به هنرمندانی که احیانا به دلیل تخلف با مشکلاتی در کار مواجه می‌شدند. بعد از ورود به دفتر موسیقی با مجموعه ای از هنرمندان مواجه شدم که به دلیل برخی از اتفاقاتی که افتاده بود با مشکلاتی مواجه بودند که با پیگیری های به عمل آمده و عنایت و دستور  وزیر محترم و همکاری نهادهای ذیربط به این جا رسیدیم که می توانیم بگوییم که مشکل اکثر آنها حل شده است. اما برای پایش مداوم ساز و کاری چیده و شیوه نامه ای نوشته شد که این گونه مشکلات در خود دفتر موسیقی مرتفع شود. یعنی شورای صیانت تشکیل و اولین جلسه این شورا روز سه شنبه ۲۵ اسفند ماه برگزار شد.

*تمایل دارید معرفی ای از اعضای این شورای صیانت، شورای شعر و شورای موسیقی دفتر موسیقی وزارت ارشاد داشته باشید؟

- اعضای شورای شعر و شورای موسیقی همگی از استادان برجسته حوزه موسیقی و ادبیات هستند که احکام آنها توسط مدیرکل دفتر موسیقی زده می شود. برای شورای صیانت هم شیوه نامه ای تهیه شده که در واقع نمایندگان حوزه های مرتبط در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به اضافه افرادی از نهادها و مجموعه های بیرونی در صورت لزوم برای حضور در جلسات شورا دعوت می شوند. البته همانطور که می دانید اینکه بتوانیم در یک شورای این چنینی نظرات دستگاه‌های مربوطه را داشته باشیم تجربه جدیدی است که تاکنون وجود نداشته است؛ شورایی که بتواند تصمیماتی اتخاذ کند که در مواجهه با تخلفات و نیز حمایت از موسیقی و اهالی آن ارزشمند و موثر باشد.  

*ماجرای تفویض اختیار صدور مجوز برخی از کنسرت ها در استان ها و اساسا نحوه فعالیت هنرمندان و گروه های موسیقایی در شهرستان ها یکی از موارد مهم و البته کمتر توجه شده حوزه مدیریتی موسیقی طی ادوار گذشته است که با وجود وعده های فراوان مدیران دفتر موسیقی به نتیجه مطلوبی نرسید. آیا طی چند ماه گذشته و البته در آینده برنامه هایی را مدنظر قرار داده اید؟

-در مساله استان ها تلاش این بود که تا حداکثر ممکن تفویض اختیار به استان‌ها صورت بگیرد و از فعالیت های استانی حمایت شود که خوشبختانه این موضوع طی ماه های گذشته اتفاق افتاد. در بدو ورود به دفتر موسیقی - در حالیکه بخشنامه وزیر محترم ابلاغ شده بود -  هنوز تفویضی به استان ها برای صدور مجوز استانی کنسرت صورت نگرفته بود که خوشبختانه در همان هفته های اول این مهم انجام پذیرفت، البته بخشنامه آقای وزیر بند دیگری هم دارد و آن این است که اگر استان ها اعلام آمادگی کنند با در نظر گرفتن همه ضوابط بتوانند کارهای مربوط به صدور مجوز کنسرت های بالای ۵۰۰ نفر و تا یک هزار و ۲۰۰ نفر را هم انجام دهند. این اتفاقی بود که دفتر را نیازمند تدوین یک ساز و کار جدی می کرد چون تقریبا مفهوم این موضوع این است که از سال جدید در استان ها مجوز برگزاری تقریبا همه کنسرت ها را مدیر کل استان صادر می کند که مسیر درستی است. به هر حال طی شش ماه گذشته ارزیابی ها انجام و مشکلات اجرای مرحله اول تفویض ها مورد بررسی قرار گرفت و سعی شد ضمن برطرف کردن نقاط ضعف، اطلاعات و آمار همه کنسرت ها به طور مستمر به دفتر موسیقی وزارت ارشاد ارسال شود و تفویض اختیار جدید وقتی امکان پذیر شد که این روند تکمیل شد. اتفاق بعدی پیرامون استان ها هم این بود که ۲۰ درصد از بودجه دفتر موسیقی بر اساس سیاست وزارتخانه در قالب برنامه های مشخصی که دفتر تعیین کرده به استان ها تخصیص پیدا کرد.

*آیا مشخص شده که این بودجه  ۲۰ درصدی قرار است صرف چه هزینه هایی شود؟

-بخش عمده ای از این بودجه در چهار سرفصل طراحی شده است: بخش اول مربوط به جشنواره های منطقه ای است که بخشی از هزینه جشنواره های منطقه ای پرداخت شده و مابقی نیز پرداخت خواهد شد و این حمایت را از وظایف ذاتی دفتر موسیقی می دانیم. بخش دوم حمایت از انجمن های موسیقی استان ها بود که سال های بسیار طولانی هیچ کمک مالی به این مجموعه ها نشده بود که اکنون برای همه انجمن های موسیقی استان ها کمک هایی در نظر گرفته شده است. بخش سوم حمایت از یک آلبوم موسیقی محلی در هر استان است و بخش چهارم نیز موضوع «مکتب خانه های موسیقی» استان هاست که بنده به آن امید زیادی دارم و در همین راستا اولین مکتب خانه موسیقی مقامی کشور نیز در روزهای پایانی سال در بجنورد افتتاح شد.

*البته امیدوارم سرنوشت این مکتب خانه هم همانند سرنوشت تلخ مکتب خانه «فقط افتتاح شده قزوین» به سرپرستی استاد درویشی در سال های گذشته نباشد، موضوعی که متاسفانه هنوز کسی پاسخگوی عدم فعالیت مستمر آن نیست.

- از آن جایی که تلاش شده است نگاه دفتر به موضوع، نگاه راهبردی تری باشد، حسب برنامه ریزی هایی که انجام گرفته ان شاءالله این اتفاقی که شما به آن اشاره کردید در مکتب خانه بجنورد نمی افتد.

*آقای طالبی طبق عملکرد خلاصه ای که از مدت حضورتان در دفتر موسیقی وزارت ارشاد ارائه کردید، به نظر می آید این اصلاح و تغییر در فضایی اتفاق افتاد که شما  در کنار توجه به حال، باید روی آینده فعالیت های موسیقایی هم متمرکز می شدید. ارزیابی خودتان از فضایی که در آن قرار داشتید، چگونه بود؟

-با وقوف کامل به این امر که اقبال عمومی به حوزه موسیقی بسیار زیاد است، این اصلاح و تغییر در حال حرکت رو به جلو اتفاق افتاد و می توانم این طور مثال بزنم که گویی چرخ ماشین را در حال حرکت کردن عوض کردیم چون اصلا نمی توانستیم برای این تغییرات و اصلاح امور توقفی داشته باشیم. به طور نمونه در سال ۹۴ به حدود ۵۰۰ آلبوم و  یک هزار و ۵۰۰ کنسرت بالای پانصد نفر مجوز داده شد، ضمن اینکه آن آلبوم هایی که چند وقت بلاتکلیف بودند، تعیین تکلیف شد. مساله «کتاب گویا» هم یک مساله بسیار مهمی بود که سال قبل با توجه به اقبالی که وجود داشت ساماندهی و فعال شد. در حوزه تک تراک ها و کلیپ های موسیقی هم تولیدات با رشد جدی مواجه شد که با توجه به گسترش فضای مجازی و توسعه سایت های قانونی موسیقی باید به این نیاز جامعه نیز پاسخ داده می شد.

*یعنی از این پس انتشار تک قطعه های سینمایی و مجموعه های تحت نظر شبکه نمایش خانگی نیز با نظارت دفتر موسیقی انجام خواهد گرفت؟

- بحت تک تراک های سینمایی موضوعی است که  مدتی است مشغول پیگیری آن هستیم و از سال جدید به صورت جدی دفتر موسیقی به دلیل وظیفه ذاتی خود ورود پیدا می کند و ساماندهی لازم را نیز در زمینه انجام خواهد داد.