سال 94؛ تلخ و سخت بود / ما ایرانی ها در مناسبات سیاسی ظرفیت چیزی را نداریم

گروه فرهنگ و هنر: جهانگیر الماسی از جمله بازیگران پیشکسوت و کهنه‌کاری است که این روزها او را کمتر در تلویزیون و سینما می بینیم. به سراغ او رفتیم تا علت کم کاری اش را بدانیم که با گلایه های او از سیاست های فرهنگی کشور روبرو شدیم. شرح این گفت و گو را در ادامه می خوانید.

فکر نمی کنم در دنیا آدم عاقلی پیدا شود که نخواهد کار کند یا درآمدی داشته باشد به خصوص که کارمند جایی نیستم و کار دیگری به جز این حرفه بلد نیستم. ما ایرانی ها در مناسبات سیاسی ظرفیت چیزی را نداریم. با یکدیگر بسیار بی رحم هستیم و در سال های اخیر هر کس به منافع خودش فکر می کند. جلوی پای هم سنگ می اندازیم و به دروغ موضوعاتی را مطرح می کنیم. مثلا در سال های دور یکی از دوستان من را برای سمینار بررسی مسائل سینمایی ایران دعوت کرده بودند که شهید مرتضی آوینی سخنرانی کرد. در این مراسم فردی در بین جمعیت گفت آوینی را بزنیم؛ یکی از دوستان با صراحت و دروغ اصرار داشت که من گفته ام که بعد ثابت شد فرد دیگری این حرف را زده است. سال ها بسیاری از افراد فکر می کردند من این حرف را زده ام اما دوربین ها نشان داد که من ساکت نشسته ام. کم لطفی برخی دوستان به خصوص در سه سال گذشته بود که باعث شد من کار نکردم. در مجموعه های متعدد قصد کار کردن داشتم. حتی فیلمنامه ای را آقای عیاری داده بود که من کار کنم اما از آن‌جاکه برای فیلم دیگری از من مشکلی پیش آمده بود، اجازه کار نداشتم. می خواستم مستندی راجع به کارون بسازم که دیدم مبلغی که می خواستند بدهند آنقدر کم بود که نمی دانستم به چه کسی بدهم و به همین دلیل این پروژه را رها کردم. این پروژه تاریخی بود و قرار بود خاطرات کارون را در تاریخ ایران مرور کنیم. این رود طولانی ترین رود ایران است. احساس کردم ارده و رغبتی برای انجام این کار در شبکه مستند وجود ندارد. با وجود اینکه مدیر شبکه مستند بسیار از این موضوع استقبال کرد اما اگر با آن شرایط ورود پیدا می کردم، در دایره ای می افتادم که رها شدن از آن برایم دشوار بود پس با احترام خود را کنار کشیدم. به هرحال کم کاری من خودخواسته نبوده است.

پس کم کاری شما به وضعیت صدا و سیما باز می گردد؟

می گویند مشکلاتی دارم. محدودیت های عقیدتی، سیاسی، فرقه ای و گروهی نمی گذارد که کار کنم در حالیکه خطوط سیاسی نباید در مدیریت فرهنگی دخالت کنند. بچه های فرهنگی و هنری فرزندان این آب و خاک هستند اما گروه های سیاسی عمر کوتاه مدت دارند. در حال حاضر برخی از همکاران به شبکه های خارجی رفته اند که همه اینها تقصیر مدیریت های فرهنگی است زیرا بدون آشنایی با این حوزه مسئولیت قبول می کنند. این حوزه ضروری و دقیق است. ما قرار است مبلغ احساس تعلق به این آب و خاک باشیم اما وقتی خود بچه ها دچار حزن و فشار زندگی هستند، انجام این کار دشوار است.

سیاست یکی از اجزای کوچک فرهنگ است. در همین انقلاب تمام مردان انقلابی بر این اعتراف کرده بودند که حوزه فرهنگ حتی دقیق تر از اقتصاد است. همین موضوع اقتصاد مقاوتی که مقام معظم رهبری بر آن اصرار دارند، موضوعی فرهنگی است. پیروزی در اقتصاد مقاومتی یعنی پیروزی فرهنگی، یعنی مردم بتوانند به خودشان سخت بگیرند تا ساماندهی در اقتصاد ایجاد شود. امروز بسیاری از دوستان مقوله فرهنگ را ذیل مسائل سیاسی قرار می دهند در حالیکه در دین و فرهنگ کشورمان همیشه به مقوله فرهنگ ویژه نگاه شده است. باید سرمایه گذاری های وسیع تری انجام شود زیرا به لحاظ فرهنگی وقتی مردم احساس تعلق به این آب و خاک کردند و همه اعضای یک پیکر شدند. این اسلحه و مبارزه از قدرتمندترین سلاح های شیمیایی و اتمی قوی تر است؛ فرهنگ شهادت همین است. مسئولین عالی رتبه نباید بگذارند این نقطه آسیب ببیند زیرا دقیق ترین نقطه است که می تواند اسباب اتحاد و یکپارچگی باشد.

در حال حاضر به کارگردانی فکر نمی کنید؟

در اواخر دوره آقای ضرغامی فیلمنامه ای در مورد قصاص نوشتم که از حوزه جدیدی به این حکم وارد شده بود به نام «یک خوشه سبز بی دانه» که در حال حاضر فقط خلاصه طرح را دارم. مطمئنم که این فیلمنامه خوانده نشده است. باید نگاه‌ها مقداری تعدیل شود. این فیلمنامه آنقدر دلنشین، خوب و همه فهم است که می توانم دوباره آن را بنویسم. به گفته پیامبر (ص) قصاص برخلاف نامش اسباب زندگی و حیات است. من نیز از این دریچه وارد شده ام.

در حوزه تئاتر نمی خواهید فعالیتی داشته باشید؟

نمایشنامه «حسن و جاده زرین سمرقند» را که حدود 17 بار در ایران و خارج از ایران به نمایش درآمده است به سختی به دست آوردم و دیدم با اعمال اصلاحاتی، اپرای بسیار جذابی می شود. این نمایشنامه، داستان جعفر برمکی و برخورد ایرانیان با خلفای عباسی و نوع تدبیر و کار ایرانیان است.

نمایشنامه ای هم به نام «سرخ» یا «قرمز» راجع به مدرنیسم و مدرنیته نوشته شده که چندین جایزه برده است. من چند شخصیت آن را عوض کردم و با نقطه نظرات انقلابی خودمان شخصیتی خلق کردم و در برابر این شخصیت غربی قرار دادم. هر دوی این نمایشنامه ها را به آقای مرادخانی، معاون هنری وزارت ارشاد دادم که اول خیلی استقبال کردند اما سپس به فراموشی سپرده شد. من بیکار نبودم اما یک ماه است که سرخورده شدم. زمانی که کارهایم را با کارهای دیگر مقایسه می کنم، کمی دلم می سوزد.

سال 94 برای شما از لحاظ حرفه ای چطور گذشت؟

خیلی تلخ و خیلی خیلی سخت گذشت. برای اینکه مسئولیت یک خانواده را بر عهده دارم و برخلاف بسیاری از همکارانم اجاره نشین هستم و درآمد دیگری ندارم. در برابر همسرم که خیلی صبوری کرده و در مقابل مادرم و برادرم که بیمار هستند و من کمک شان می کردم، بسیار شرمنده ام. سال 94 برای من اصلا سال خوبی نبود.

فکر نمی کنم تغییر چندانی بکند. انشاالله با فرمایشات رئیس جمهور و با تغییر قیمت ها زندگی مردم کمی سامان پیدا کند اما در زندگی خودم فکر نمی کنم تغییری ایجاد شود زیرا این‌گونه رویکردها مقطعی نیست. بنابراین فکر می کنم باید به جد دنبال کاری دیگر یا جای دیگری باشم که بتوانم ادامه حیات دهم.

پس برنامه تان برای سال 95 خروج از حوزه فیلم و سینما است؟

نمی دانم. شاید در جای دیگری ادامه دهم.

یعنی ممکن است از کشور خارج شوید؟

نه ممکن است در یک شهرستان کار کنم.

و کلام آخر؟

آرزو می کنم سال بسیار خوبی برای هموطنان باشد. برای کسانی که صادقانه و صمیمانه به فکر مردم هستند، آرزوی توفیق دارم. برای تمام مردان و زنان پاک نهاد و شریف و راستگویان آرزوی بهروزی و لبخند و شادمانی دارم و برای سایرین که در مقابل این ها هستند طلب آگاهی، دانایی و خرد می کنم بلکه راه درستی را انتخاب کنند.