نگاهی به تاریخچه مقبره شاه سلیمان در سوریه

گروه بین الملل، مقبره ی نمادینی که در عمق 37 کیلومتری از مرز ترکیه در داخل خاک سوریه قرار داشت و در عملیات روز یکشنبه ارتش ترکیه با انتقال خاک و 'امانات' به همراه 38 سرباز حافظ آن با خاک یکسان شد، بنا به برخی از اسناد تاریخ ترکها به شاه سلیمان تعلق دارد.

به گزارش بولتن نیوز، ترکیه با عملیات روز یکشنبه با توجیه ملاحظات امنیتی سربازان خود ( از حملات داعش) این مقبره یادبود را تخریب کرد ولی همزمان با تصرف قطعه خاک دیگری در 180 متری مرز خود در داخل خاک سوریه و به اهتزاز درآوردن پرچمش می خواهد یک آرامگاه موقتی برای سلیمان شاه بسازد. نقطه قابل توجه اینکه این منطقه در کنترل نیروهای حزب اتحاد دمکراتیک سوریه نزدیک به پ.ک.ک، قرار دارد. گرچه مقامات ترکیه مدعی شده اند تفاهمی در این زمینه با کردهای سوریه نداشته است.

نگاهی به تاریخچه مقبره شاه سلیمان در سوریه و ادعاهای ترکیه

'رجب طیب اردوغان' رئیس جمهوری و 'احمد داوداوغلو' نخست وزیر و دیگر مقامات بلندپایه ترکیه تصریح کرده اند که ترکیه با تخلیه نیروهای خود از قطعه خاکی که در 38 کیلومتری عمق خاک سوریه قرار دارد، از حقوق خود در این زمینه عدول نکرده و با مساعد شدن شرایط دوباره به این مکان بازخواهد گشت.

بررسی اطلاعات ضد و نقیضی که در رسانه های ترکیه منتشر شده نشان می دهد در واقع ترکیه موضوع تامین امنیت مقبره سلیمان شاه و یا انتقال آن به مکان دیگری در داخل خاک سوریه را از دوره ای که پیشروی گروه تروریستی تکفیری داعش در خاک سوریه به سوی مرزهای ترکیه و کوبانی (عین العرب) سرعت گرفته، مد نظر داشت ولی با ملاحظات واکنش های بین المللی و درگیر کردن خود در یک ماجرای جنگی ناخواسته، دنبال فرصت مناسبی می گشت و یا حداقل امیدوار بود به اصطلاح ارتش آزاد سوریه که مورد حمایت سخت دولت انکارا قرار دارد، با تسلط بر این مناطق، دغدغه های امنیتی اش در قبال این مقبره کاهش یابد. اما چنین نشد.

به هر روی با عقب نشینی داعش از کوبانی و افزایش کنترل کردهای مسلح سوری بر این منطقه، ارتش ترکیه با یک نیروی 500 نفره متشکل از قریب به 40 دستگاه تانک و دهها دستگاه خودروی زرهی از داخل کوبانی به منطقه ای که مقبره سلیمان شاه در آن قرار داشت رسید و ضمن تخلیه 38 پرسنل نظامی خود که ماهها بود در این مقبره واقع در میانه آب سد رودخانه فرات، ساختمان این مکان نمادین نیاکان خودرا را منفجر کرد تا به دست داعش نیفتند.

مقبره سلیمان شاه علاوه بر ارزش معنوی برای ترکها، از نظر اینکه به ادعای این کشور تنها قطعه خاک متعلق به ترکیه در خارج از مرزهای این کشور می باشد، حایز اهمیت زیادی است.

سلیمان شاه جد عثمان غازی، موسسه امپراطوری عثمانی است. سلیمان شاه در سال های 1200 میلادی در پی حملات مغول به همراه 50 هزار تن از اعضای قبیله اش به بخشی که آناتولی یاد می شود و اکنون در بخش مرکزی و جنوب شرقی مرزهای ترکیه قرار دارد، کوچ کرد و در سواحل رودخانه پرآب فرات سکنی گزید. گویا وی در سال 1227 میلادی وقتی که می خواست برای شرکت در جنگ های صلیبی به فلسطین برود، در رودخانه فرات غرق شد. بنا به برخی روایات تاریخی نعش وی و دو محافظش در قلعه 'جابر' که در داخل خاک سوریه فعلی و در 100 کیلومتری مرزهای ترکیه قرار دارد، دفن شد.

ترکیه مدعی است مکانی که در روستای 'کارا کوزاک' از توابع استان حلب سوریه قرار دارد، مقبره سلیمان شاه است و با استناد به قراردادی که در 20 اکتبر سال 1921 میلادی در آنکارا با فرانسه منعقد گردید، این مکان جزو قلمروی ترکیه است. در آن دوره سوریه در قیمومت فرانسه قرار داشت و دولتی که پیش از انقراض دولت عثمانی در آنکارا تشکیل شده بود، این قرارداد را با فرانسه به امضا رسانده بود.

لذا این مکان علاوه بر اینکه از دید ترکیه مقبره جد عثمان غازی موسس امپراطوری عثمانی است، تنها قطعه خاک متعلق به این کشور در خارج از مرزهای بین المللی ترکیه می باشد. اما در برخی از اسناد تاریخی نیز آمده است این مقبره متعلق به پدر قلیچ آسلان به نام کوتالمیش اوغلو است.

ترکیه توانست این موضوع را در ماده سه قرارداد لوزان که در 24 جولای 1923 میلادی به تصویب رسید، بگنجاند. این سند در واقع سند تشکیل دولت جمهوری ترکیه به عنوان بخشی از خاک باقیمانده امپراطوری عثمانی است.

ترکیه با استناد به این اسناد می گوید: قلعه جابر در نزدیکی حلب با مشتملات مقبره قلمروی این کشور است.

ترکیه در سال 1938 میلادی یک پاسگاه نظامی نیز برای محافظت از مقبره احداث کرد. در سال 1949 میلادی فقط چهار سرباز ارتش ترکیه در این پاسگاه به عنوان محافظان مقبره حضور داشتند.

در سال 1956 میلادی در نشست هیات های سیاسی و نظامی ترکیه در حلب توافق شد که محافظان این مقبره بطور ماهانه تعویض شوند.

در ماده های 13 و 14 صورتجلسه ای که در پایان نشست یادشده امضا شد مقرر گردید این تعویض در هفتم هر ماه میلادی صورت گیرد و در بیستم هر ماه نیز مایجتاج نظامیان این مکان تامین شود.

دولت سوریه در سال 1968 میلادی ساخت سدی را بر روی رودخانه فرات شروع کرد که وقتی در سال 1973 میلادی آبگیری این سد شروع شد، مقبره سلیمان شاه با خطر فرو رفتن در آب روبه رو شد. دولت وقت سوریه با دادن یادداشتی به دولت آنکارا، خواست این مقبره به ترکیه منتقل شود.

ترکیه نیز در مقابل ضمن دادن یادداشت اعتراضی به سوریه، با بستن دریچه های سد بزرگ کبان که بر روی رودخانه فرات ساخته شده، از انتقال آب به سوریه جلوگیری کرد. بعداز یک دوره تیرگی در روابط، ترکیه هیاتی از سازمان آب و کارشناسان خودرا برای بررسی موقعیت مقبره سلیمان شاه و در صورت لزوم انتقال آن به مکان دیگری در خاک سوریه، به آن کشور اعزام کرد. بعداز مذاکرات طولانی دو طرف توافق کردند که مقبره را به مکان دیگری در خاک سوریه منتقل کنند.

با این توافق مقبره نمادین به مکانی به وسعت 10096 متر مربع در مسیر جاده حلب به حاسکی در نزدیکی روستای کاراکوزاک منتقل گردید.

در سال 1995 میلادی، سوریه شروع به ساخت سد دیگری به نام تشرین را بر روی رودخانه فرات کرد. ساخت این سد در سال 2001 میلادی به پایان رسید و آبگیری آغاز شد. همزمان با بالا آمدن سطح آب مقبره در داخل محدوده دریاچه سد قرار گرفت و دمشق بازهم از آنکارا خواست تا این مکان را به ترکیه منتقل کند. به دنبال مذاکرات طولانی مقرر شد با تحکیم ساختمان مقبره، موقعیت آن در محدوده سد تشرین حفظ شود.

در سال 2003 میلادی یادداشت تفاهمی در آنکارا بین دو کشور امضا شد تا به ترکیه اجازه داده شود مقبره را در همین مکان به وسعت حدود 10 هزار مترمربع بازسازی کرده و پاسگاهی نیز در داخل این محوطه احداث کند.

در سال 2008 میلادی با بالارفتن سطح آب سطح، ترکیه با اجازه سوریه دوباره با احداث پایه هایی در زیر این ساختمان، مقبره را تحکیم کرد.

دولت آنکارا که با شعار 'مساله صفر' با همسایگان در صدد تبیین رویکرد تعامل جویانه با کشورهای همسایه خود بود، با انعقاد قراردادهای مهمی با سوریه به عنوان کشوری که با 910 کیلومتر مرز مشترک، بیشترین مرز را در بین همسایگان این کشور دارد، تا حد ادغام اقتصاد ترکیه و سوریه و تشکیل جلسات هیات وزیران مشترک و به حداقل رساندن محدودیت های مرزی بین دو کشور پیش رفت. اما با شروع آنچه که 'بهار عربی' از آن یادشد، رویکرد ترکیه به مسائل منطقه و قرائت این کشور از تحولات به ویژه در سوریه به سمتی رفت که دولت آنکارا در موضع خصمانه با دولت دمشق قرار گرفت و با حمایت از معارضان سوری، دروازهای خودرا به روی بیش از 1.6 میلیون آواره سوری باز کرد و همزمان با این انعطاف زمینه انتقال پیکارجویان خارجی از طریق این کشور به سوریه نیز فراهم آمد.

ترکیه به رغم اینکه مدعی است دولت بشار اسد دیگر دولت مشروعی نیست و باوجود این در تخلیه مقبره سلیمان شاه برای حفظ ادعاهای ارضی خود در داخل خاک سوریه، یادداشتی را به کنسولگری سوریه در ترکیه تسلیم کرد.

همزمان وزارت خارجه ترکیه طی یادداشتی به سازمان ملل نیز اعلام کرده است با بهبود دوباره شرایط در سوریه، مقبره از جایگاه موقتی که هم اکنون در حال ساخت است، به جایگاه پیشین خود در 38 کیلومتری عمق خاک سوریه در نزدیکی حلب منتقل خواهد شد.

منبع: ایرنا

لینک کپی شد

گزارش خطا